Een ontmoeting met het leven
door Joris Lenstra
Beeldend kunstenaar Krikor Momdjian (1947) heeft veel gezworven voordat hij in 1979 in Nederland terechtkwam. Hij is geboren in Armenië, een klein landje dat naast Turkije ligt en door oorlogen en buren veel geplaagd en geteisterd is geweest. Nog steeds poogt men daar erkenning te krijgen voor de genocide die er in 1915-1917 plaatsvond door het toenmalige Ottomaanse Rijk onder het rookgordijn van de Eerste Wereldoorlog.
Krikor heeft in Beiroet, de hoofdstad van Libanon, de kunstacademie gevolgd. Dankzij een beurs kon hij naar Europa waar hij in Florence en Parijs zijn kunst verder kon ontwikkelen. Niet verwonderlijk dat hij vijf verschillende talen spreekt, de erfenis van een reizend bestaan: Nederlands, Armeens, Frans, Engels en Arabisch. Momenteel woont hij in het pittoreske Alphen aan de Rijn, waar hij ook als zelfstandig beeldend kunstenaar werkt. Zijn kunstwerken hangen onder andere in het Stedelijk Museum de Lakenhal in Leiden. Afgelopen juni tot en met augustus 2009 had hij een overzichtstentoonstelling in het MuseumgoudA in Gouda.
Ter gelegenheid van deze tentoonstelling verscheen de dichtbundel Orange Moon. Krikor is niet alleen beeldend kunstenaar maar schrijft ook poëzie, en is daar al dertig jaar mee bezig, zo lees ik op de binnenflap van zijn debuutbundel. Het korte voorwoord bij de bundel is van J.J.S. Weitenberg, Leids hoogleraar (emeritus) in de Armeense studies. De bundel bevat behalve gedichten ook een aantal fraaie kleurendrukken van zijn kunstwerken die tijdens de expositie in Gouda tentoongesteld werden en kan daarom eveneens gezien worden als een expositiecatalogus.
Wat meteen opvalt aan de kunst van Krikor is de persoonlijke boodschap die zijn werk uitdraagt. Daarnaast gebruikt hij afwisselend figuratieve en abstracte elementen en weet hij met kleur de emotionele lading van het werk te benadrukken. Zijn poëzie is eveneens zeer van persoonlijk van aard, maar ontbeert de abstractie van zijn beeldende werk. Hij heeft een prettig verstaanbare verteltoon en schrijft over zijn eigen visie op het leven en de kunst, zoals in onderstaand stukje uit ‘De kleuren van de werkelijkheid’:
Bestaat er een absolute werkelijkheid
Of is het alleen maar illusie
die wij als houvast in onze gedachten houden
om niet te glijden
in een dal van duisternis
illusie die de werkelijkheid vernietigt
schrapt uit ons geheugen
die de werkelijkheid voorgoed doet verdwijnen
in de pot van de vergetelheid?
(p.50)
In zijn bundel schrijft hij over de onderwerpen die je zou verwachten van een intellectueel en kunstzinnig mens: persoonlijk geluk, eenzaamheid, verlangen, zijn verleden en zijn culturele achterland, in dit geval het bloedige verleden van Armenië. De dichter Krikor gaat dit strijdvaardig maar met een open vizier tegemoet. Toch blijf je proeven dat schilderen zijn echte passie is:
In mijn atelier stond ik voor
een abstract schilderij nog in wording
Wat gebeurt hier in ’s hemelsnaam dacht ik
Zachtjes ging mijn penseel over de kleuren
willekeurig, het leek of de ene kleur
de taak van de ander had overgenomen
de vonk had doorgegeven aan de volgende kleur
totdat een harmonieuze eenheid bleek te ontstaan
intuïtief, impulsief, het idee als een rode draad
Ik zag ineens de kleuren als individuen
van diverse aard, van kleursoort, van
verschillende culturele achtergronden
die tezamen een nieuwe eenheid vormden
een kleurrijk paradijs
Volkeren communicerend met elkaar als een
nieuw geheel zoals op het schilderij in wording
waar ook niet altijd alles vanzelfsprekend is
en vanzelf gaat
Zodra het schilderij klaar was en we afstand
van elkaar hadden genomen
en het schilderij zijn eigen leven begon
keek ik verbaasd naar het schilderij
alsof ik contact zocht bij
iemand van een andere culturele aard
Tussen het schilderij en mij werd de afstand groter
en de spanning intenser
Het was of ik met een vreemde opnieuw
kennis maakte en samen met die vreemde een reis
zou maken wat mij heerlijk en spannend leek
Het maken van een schilderij is steeds een nieuw avontuur
Een ontdekkingsreis
(‘De uitdaging’, p. 22)
Hij schrijft poëzie zoals je die je die alleen zou kunnen schrijven als je van buiten Nederland afkomstig bent en niet eerst door het slijk van de Vijftigers heen je weg hebt hoeven vinden. Oprecht is hij in zijn werk op zoek naar de ontmoeting met het leven.
