Bert Lema ( 1969) publiceerde de dichtbundels Traag is uw verbazing (2007) en Weerstaan (2008) bij uitgeverij Ampersand & Tilde. Zijn compacte, spirituele poëzie verscheen in de tijdschriften De Brakke Hond, Tortuca, Bunker Hill, blue-turns-grey.nl en Krakatau.
Wat betekent schrijven voor je?
Ik schrijf gedichten vanaf mijn veertiende en soms denk ik: kan ik echt niet zonder dat schrijven? Het is alsof ik niet in staat ben om gewoon te mediteren, dat ik woorden nodig heb om bij stilte te komen. Die spanning heb ik altijd al gehad. Ik herinner me een debat in het Europees Poëziecentrum in Leuven. Dat was naar aanleiding van een tekst die ik in De Morgen had gepubliceerd en ineens riep ik uit: ‘Maar jullie blijven de hele tijd steken in poëzie, het gaat toch verder dan dat.’ Dat gevoel heb ik nog: poëzie is een manier, geen doel. Het is niet iets waarin je moet blijven steken. Taal is dan wel een virus, zoals William Burroughs zei, maar taal is tegelijk ook een vaccin. Eigenlijk wil ik geen dichter zijn, maar gewoon een mens die toevallig gedichten schrijft. Vooral een mens zijn, een brandpunt van vermoeden, ervaring, ontroering.
Werk je met thema’s of vanuit een bepaalde opzet?
Ik ben gestopt met concepten en zulke dingen. Ik schrijf gewoon en later zie ik wat ik heb en wat ik er eventueel kan mee doen. Voor de rest ben ik de laatste jaren meer en meer een natuurmens aan het worden: hoe ouder ik word, hoe meer de natuur me ‘zegt’ wie ik werkelijk ben.
Schrijf je ook gedichten over de natuur?
Na mijn dertigste heb ik zowel in mijn leven als in mijn schrijven een ‘tweede adem’ gevonden en dat heeft met de natuur te maken. In mijn gedichten komen wel heel veel weiden, velden, heuvels, bomen, wegen en vee voor, maar ook auto’s en vliegtuigen. In mijn gedichten bestaat geen onderscheid tussen bijvoorbeeld een boom en een auto, een kraai en een vliegtuig, het maakt allemaal deel uit van het plaatje. Eigenlijk wil ik vooral een ervaring weergeven: je loopt in een bepaalde omgeving en ineens zie je die omgeving echt. Alsof je wakker wordt en verbaasd constateert dat de droom die je beleefde ook werkelijkheid is. Je maakt er deel van uit. Een klein figuurtje ben je in een landschap, maar tegelijk bevindt heel dat landschap – mét het figuurtje – zich binnenin jou. Mijn beleving van de natuur, van de omgeving is niet harmonieus. Er is wel ontroering en verbazing, maar ook een berusten in de onmogelijkheid om de omgeving te zijn, in plaats van haar alleen maar te zien. Het besef van deze onmogelijkheid is de ‘blues’ die in mijn gedichten zit. De toestand die ik zou willen bereiken, heb ik eens zo beschreven in een gedicht:
Ga niet in gebed
zit ergens wees omgeving
laat de bomen u niet afleiden
van de bomen blijf vergeten
hoe ze heten
een hond passeert een vliegtuig ronkt
bid niet voor alles of niets
bid niet
(uit: Traag is uw verbazing)
Wat doe je in het dagelijks leven en wat betekent dat voor je?
Professioneel ben ik als lesgever basiseducatie de laatste tijd erg betrokken bij de armoedebestrijding (ik geef les in de opleiding Ervaringsdeskundige in de Kansarmoede), en dat maakt me veel gevoeliger voor pijn en ellende, maar ook voor ontroering en vreugde.
Waar ben je op het ogenblik mee bezig?
Ik doe mee aan een project waarbij vijf dichters een gedicht schrijven bij het beeldend werk van een kunstenaar. Het project is van François Vermeulen en heet De Vallei. Mijn bijdrage wordt in december 2010 gepubliceerd. Echte plannen heb ik niet, maar ik ben bezig verwoed gedichten te schrijven en heb daarbij het vage idee om er op een bepaald moment streng in te wieden zodat ik er misschien een bundel aan overhoud. De vraag is: Waar krijg ik die gepubliceerd. Voor de rest blijf ik regelmatig gedichten opsturen naar literaire tijdschriften.
Een eerder interview met Bert Lema is te vinden op: http://eerder.meandermagazine.nl/dichters/dichter.php?txt=3297
