LITERAIR E-MAGAZINE VOOR NEDERLANDSTALIGE POËZIE

Jürgen Smit – Traliewoud

11 okt, 2012

Het nut van wit

door Wilma van den Akker

Het werd tijd dat de gedichten van Jürgen Smit gebundeld werden. Ik volg hem al jaren op het Internet en ben vaak geraakt door zijn ‘magere’ gedichten. Met ‘mager’ verwijs ik naar de vorm, zeker niet naar de inhoud. De bundel heeft dezelfde titel als zijn website, Traliewoud. Een woud van tralies, dat is een grote verzameling donkere verticale lijnen, die sterk afsteken tegen het licht, of tegen het wit, als een streepjescode. Zo lees ik ook zijn gedichten: als indringende zwarte verticalen op het wit. De zuinig geplaatste woorden zeggen precies genoeg om het wit daarnaast en daartussen te laten spreken. Raak, ik kan niet anders zeggen. Het gedicht hieronder had ik al eens eerder gelezen en herkende ik als een van zijn sterkste:

voorjaar 1941

in de schuur
waar opa
zich ooit verhing

staat nu
een duitse soldaat

zichzelf
tot balk te staren

ik haal
een krukje
uit de keuken

benieuwd als ik ben

naar al zijn verhalen

Het halen van het krukje voorspelt niet veel goeds, maar daarbij zet Smit de lezer op het verkeerde been. De ‘ik’ in het gedicht is nieuwsgierig naar de verhalen van de soldaat. Smit is niet bang voor ‘zware’ onderwerpen als de dood, zelfmoord en de Tweede Wereldoorlog. De ernst daarvan komt binnen door – alweer – zijn summiere woordgebruik. Hij legt niet uit, hij weidt niet uit, maar roept met een paar woorden een hele wereld op, of een tijdperk:

tijdgeest

tussen de naturistenblaadjes van opa
vond ik vanmorgen
een ansichtkaart – berlijn

je zou het zwaaien kunnen noemen
maar zo synchroon een heel plein

je vraagt je af wat er buiten beeld
toch allemaal gebeurd moet zijn

Ook hier draait het om nieuwsgierigheid. Je kunt je afvragen wat de rol van opa was in de oorlog. Een onheilspellende conclusie dringt zich daarbij op. Tegelijkertijd is het beeld van een plein vol zwaaiende mensen vervreemdend. Dat is de werking van het weglaten van cruciale informatie. Deze vérgaande mate van verdichting is het handelsmerk van deze dichter, naast het regelmatig gebruik van de ampersand (&), als in:

cavia

ochtend
& het hok was leeg

de dood
niet veel meer
dan volgende week
een nieuwe halen

totdat oma

Ik kijk uit naar meer gedichten van Smit. Een dikke bundel, met veel wit. Want wat staat daarin veel te lezen bij deze dichter.

***
Jürgen Smit(1972) houdt op Kort Dag een archief bij van jong gestorven dichters. Veel van deze dichters kozen zelf voor de dood.

 

     Andere berichten

Paul Demets – De schaamsoort

Terugblikken is confronterend door Hans Puper De ondertitel van Een schaamsoort, de nieuwe bundel van Paul Demets, is Briefgedichten aan...

Maria de Groot – Klokkenstoel

Maria de Groot – Klokkenstoel

Het voorgeschrevene en zijn afwijkingen door Ivan Sacharov - - Maria de Groot (1937) heeft als Nederlands schrijfster en theologe een...

Guido Gezelle – De kleine Gezelle

De kleine kaart door Peter Vermaat - - Gezelle. Voor een ‘Ollander van boven de rivieren blijft die naam voornamelijk kleven aan een paar...