Een diffuus beeld
door Maurice Broere
–
–
Als je op zoek bent naar een overzicht van de stand van zaken in de Nederlandstalige poëzie, doe je er goed aan een editie van Het Liegend Konijn aan te schaffen. De samensteller Jozef Deleu geeft je in dit blad een prachtige staalkaart van bekende en (nog) onbekende dichters. Twintig auteurs staan in deze editie, van wie een aantal al een of meer bundels heeft uitgebracht, maar er is ook een aantal gedichten opgenomen van dichters die nog geen bundel hebben uitgebracht. Volgens Deleu zijn het verzen uit het nest geroofd.
Het beeld dat van de hedendaagse dichtkunst naar voren komt, is heel divers. Ik heb geprobeerd enige verwantschap tussen de verzen te onderscheiden, maar dat is me niet gelukt. Dat verbaasde me overigens niet, want we kunnen niet zoals in vervlogen tijden gezelschappen met verwante motieven en opvattingen aanwijzen, zoals we dat in het verleden wel konden. Denk maar aan de Tachtigers, de Vijftigers, de Maximalen.
Wat me opviel, was dat eindrijm vrijwel uitgeband is, want dat kwam ik weinig tegen. Experimentele poëzie in de trant van Paul van Ostaijen vond ik bij Anne Sanderling in het gedicht ‘Voorval’ dat 14 bladzijden beslaat. Ook Lotte van Loncin werkt in die richting. Weinig prozagedichten kwam ik tegen. Het grootste deel van de verzen bestond uit tekstjes die door enjambementen in stukken gehakt zijn tot iets wat we zien als gedichten door de strofe-indeling. Dit procedé zien we in moderne poëzie erg vaak.
–
we ontdekken dat kitnaden de plekken zijn
waarom we ons de meeste zorgen moeten maken
we leren dat de grootste misstanden zich op grenzen afspelen
lekkages worden niet veroorzaakt door langdurige huilbuien
maar door een kortstondige storm
–
verhoogde concentraties vocht kunnen wijzen op
onderliggend lijden – demontage van de kraan is nodig
om trauma’s te ontdekken, te weten of voegen opnieuw
moeten worden afgewerkt, leidingen moeten worden leeggespoten
–
medicatie kan het proces versnellen
tenzij het water is doorgedrongen tot achter het tegelwerk
dan volstaat alleen langdurige opname
zo te zien stevenen we daarop af
–
het vreemde van vocht is dat het zich manifesteert
op plekken waar het zich niet langer bevindt
zo blijven we met onze behandeling achter de feiten aan rennen
zo zijn we in feite terug bij af
–
Anne Louïse van den Dool
De metafoor in dit vers is sterk doorgevoerd. Enerzijds is sprake van een lekkage in huis. Een lek dat vocht oplevert achter de tegels. Oppervlakkige reparaties leveren waarschijnlijk niet het gewenste resultaat op. De onderliggende oorzaak moet weg worden genomen. Dat geldt ook voor de tranen, die het leed laten zien en niet de oorzaak zijn. De les is, zoek naar de oorzaak van verdriet en ga niet voor een oppervlakkige oplossing.
–
Het is niet met de hond
dat ik elke avond ga wandelen
maar met het donker
–
steeds hetzelfde hoekje om
langs de poort van het park
de muurtjes en de lindebomen
–
hier en daar houdt het licht
van de vensters in de oude gevels
mij in zijn greep en ik kijk
–
naar het nachtblinde geluk
van mensen die ik niet ken
maar ik moet verder
–
en hou het donker dicht bij mij
kort aan de lijn en fluister
stil, lig en blijf
–
Jan Geerts
Wonderlijke vermenging van gevoel en werkelijkheid. Het uitlaten van de hond is niet de belangrijkste reden om ’s avonds naar buiten te gaan. De dichter geniet van het donker en het observeren van de verlichte interieurs. Hij kan niet lang stilstaan en moet verder met de hond in het donker. De hond en het donker vallen in de laatste strofe samen.
–
I.
–
thuis hebben we niet leren huilen
wel leerden we de kunst van het verliezen
–
het begon van jongs af aan
bij het niet willen loslaten van een ballon
–
van onze moeder mochten we ons nergens
aan hechten want hechtingen worden littekens
–
zo broos als rijpende borsten
van een pubermeisje waren we
–
bedoeld om te groeien
maar in welke vorm wisten we nog niet
–
met veel moeite deden we
wat de wereld van ons eiste
–
vrij van geheimen te leven
en niet in andermans bord te kijken
–
stapje voor stapje offerden we
onze zeepbellende dromen op
–
leerden al snel woorden zoals
tot ziens tot morgen vaarwel
–
Rand Helawi
De Stoa leerde ons al de emoties in de hand te houden. Je kunt je beter niet al te zeer aan iets hechten wat je kan verliezen, want dat levert alleen maar verdriet op als je het kwijtraakt. Wat verliezen we? Volgens Rand Helawi raken we onze geheimen, dromen, onze fantasie kwijt naarmate we ouder worden. We worden in de loop der jaren rationeler en leren dat alles eindig is. We leren al jong afscheid nemen en vaarwel zeggen.
–
Van toen ik uit haar
werd geboren
herinner ik mij niets
–
Evenmin iets
van wat ik vandaag
nog weet
–
Over de windrichting
waarin haar as werd uitgestrooid en
tussen al het groen geoogst.
–
Roger de Neef
‘M’ staat voor moeder. Dit is een ode op de moeder van de dichter. Van het begin en het einde weet hij niets meer, maar uit het vers blijkt zonder woorden dat hij warme herinneringen bewaart aan alles wat er tussen ligt.
Het Liegend Konijn is weer een prachtige staalkaart voor degene die geïnteresseerd is in de stand van de hedendaagse poëzie. Wat brengen gearriveerde dichters en wat zit er in de koker van nieuwkomers die nog gaan publiceren. Ik hoop dat dit soort uitgaven nog lang zullen verschijnen.
____
Het Liegend Konijn 2023/2.Tijdschrift voor hedendaagse Nederlandstalige poëzie. Onder redactie van Jozef Deleu. Uitgeverij Pelckmans, 240 blz.
€ 22,00. ISBN 9789463374118
