Interview Arjan Witte

‘Poëzie is geen uitlaatklep want de emoties zijn niet de uitstoot maar de brandstof. Dat de boel lekt is een ander verhaal.’

door Gerard Scharn

“Arjan Witte is een dichterlijke natuurkracht, een geniale denker, een eigenzinnige kosmische muzikant, een totaal bevlogen antipredikant – een absoluut fenomeen.”
Dit zegt Ingmar Heytze over de man wiens werk hij verzamelde voor de bundel Dub Holland.
Ingmar is Arjan Witte-fan van het eerste uur en onbezoldigd samensteller van Wittes tweede uitgave op Excelsior Recordings.

“Zoals alle fenomenen onttrekt hij zich aan makkelijke duidingen. Hij stak als dichter over naar de muziek voordat het hip was. Hij maakte al spoken word voordat de term bestond. Hij is net zo goed een erfgenaam van Oswald Spengler als van Simon Vinkenoog, hij is net zo goed muzikant als sonische astronaut. Hij is een daverende performer en een verlegen kind inéén, even hoopvol als genadeloos kritisch. Arjan Witte is de vitaalste en meest kosmische beat poet die Nederland ooit heeft gehad.
Veel te lang leidde zijn werk een bestaan in de luwte van oude jaargangen van literaire tijdschriften, publicaties in antiquariaten en bootlegs in de collecties van vrienden en bekenden. Tot de dichter een comeback maakte, zeer passend niet in het fonds van een literaire uitgeverij, maar bij Excelsior Recordings, met de bundel Psych-O-besitas. Het succes daarvan maakte een scherp gekozen greep uit zijn verzameld werk onvermijdelijk. Alles wat nog vindbaar was, aangevuld met ongepubliceerd en volledig nieuw werk, kwam in aanmerking. Het zou tijd worden.”

–

Maar hoe omschrijft Arjan Witte zichzelf in eigen woorden?
Vroeg begonnen met dichten. Het vervulde een complementaire rol bij een sociale omgeving die anders te eenvormig zou zijn geweest. Gedurende decennia heeft de echtgenoot, vader, Rode Kruis vrijwilliger, heftruckchauffeur, accountmanager, Hammond-organist en buurman verzen geschreven als bijwerking van het ademhalen. Levend met zijn echtgenote, twee katten en een soort herdershond in een rijtjeshuis met een verwilderde achtertuin die uitkomt op een strook natuurgebied met kleine dieren en soms bijzondere plantensoorten, waaronder zuring, oefen ik dankbaarheid. Binnen een uiteenlopende muzieksmaak heeft Nederlandstalig een uitermate klein aandeel. In moeilijke perioden beperkt de muzikale voorkeur zich tot de vroege Barok en Dub-Reggae. Meest verlammende dichter is voor mij Herman de Koninck.

Een gedicht trof mij bijzonder tijdens het lezen van uw bundel en dat was Maanmarmer, met name de eerste strofe. Ik heb de indruk dat daarmee de teneur van een groot gedeelte van de bundel is weergegeven.
Ja. Behalve het etiket en de ingrediënten der dingen, is ook de prijs van belang. Dat deze zich eigenlijk niet laat schatten, doet daar niet aan af.

Maanmarmer is gemaakt in Nordhausen, Duitsland, waar kamp Dora was. Het is een kalkrotslandschap. Een koude gesloten handpalm.

Misantropen en dystopisten zijn goed vertegenwoordigd, maar ook omhooggevallen onbenullen en verder een hele rij van protagonisten die toch de moeite van het herinneren waard blijven enkel en alleen vanwege hun onbeduidendheid.
Beduidendheid is denk ik een beperkt criterium. In 1957 was Dixieland een enorm populair muziekgenre, nu marginaal. In 1973 waren 200 dode vissen in de Rijn een milieuramp. Nu worden de continenten belaagd door springvloed, droogte en verzuring.

Toch breekt u een lans voor talent en goedwillendheid zonder dat behaalde resultaten in het verleden een garantie voor de toekomst bieden.
Nogal wiedes! Er moet moeite worden gedaan om een realistische maar positieve omgang met het leven te verwerven. Dat geef ik niet zomaar prijs, of de Russen nu op de stoep staan of de koelkast het begeeft. Al kan ik wel eens schelden en tieren, poëzie is voor mij meer een instrument tot plaatsbepaling dan een uitlaatklep.

Om hierop voort te borduren lijkt mij dat een zekere afstandelijkheid tot het onderwerp een vereiste is om tot de kern hiervan door te kunnen dringen. Uit veel van uw gedichten blijkt echter dat het onderwerp u terdege heeft geraakt en de daardoor opgewekte emoties alles bepalend zijn. Uw ontkenning van poëzie als uitlaatklep lijkt mij een excuus om uw gevoeligheid te maskeren.
Als ik op enigerlei wijze excuses lijk aan te voeren, verontschuldig ik mij daarvoor en alleen daarvoor. Poëzie is geen uitlaatklep want de emoties zijn niet de uitstoot maar de brandstof. Dat de boel lekt is een ander verhaal.

Gedichten hebben zelden de potentie een revolutie te veroorzaken, een goed geschreven lied heeft dit wel. U componeert en musiceert; nooit de behoefte gevoeld dit eens uit te proberen?
Liever sta ik de revolutie die al heel lang gaande is, het leven zelf, niet in de weg.  

Speciaal voor vandaag schreef Witte een gedicht voor Little Richard die droeg wat hij leuk vond, zoende wie hij wilde, schreeuwde uit zijn longen en knielend steeds smeekte om vergeving bij de enige die hij serieus nam in zijn leven: God.

Windkracht Nul staat niet in Dub Holland. Het is de ochtend van het interview (05-10-2024) geschreven.