Het onwelgevallige van sommige poëzie
door Marc Bruynseraede
–
–
Steve Marreyt heeft de dichtbundel Onwelvaart uitgebracht. De voorkaft oogt onheilspellend bruin en het beestig groot lettertype van de titel laat niets aan de verbeelding over. Het is duidelijk: deze poëzie heeft een rekening te vereffenen. Ze rekent af met de al dan niet lege portemonnee, het graaierige bankwezen, de gulzige geldzucht en het bezit dat eigenlijk geen bezit is, maar hoogstens een beetje slijm. Maar slijm, waar toch hartstochtelijk naar verlangd wordt. En dat, terwijl er zoveel interessantere dingen in de wereld zijn, die niet angstaanjagend en onrustwekkend zijn.
De bundel telt zes cycli: ‘Transacties’, ‘Koers’, ‘Kostelijke affaires’, ‘Kapitaal’, ‘Geld ist Krieg’ en ‘Aanmaning’. Het gebezigde lettertype is vet en zonder scrupule schreefloos. De tussentitels zijn schreeuwerig, overmatig groot. Het lijkt alsof de hele vormgeving erop gesteld is zoveel mogelijk gevoelens van onwel zijn en weerzin op te wekken. De schrijfwijze van de dichter is prozaïsch, nuchter, registrerend, met ingehouden, onderliggende revolte. Het leven wordt gereduceerd tot code intoetsen en na weigering opnieuw. Het saldo is klaarblijkelijk ontoereikend. Er moet gestort worden, geslikt en overgegeven. Heel het gedoe heet: overschrijven en overschrijden.
Je ellepijp is lang genoeg. We hoeven niet te dansen. We hoeven niet te luisteren naar:
–
goede raad van ouwe tantes, hypotheekrenteadvies, financialcoachacademies,
marktaandeelmaximalisatie, workshops ethisch beleggen, workshops tout court, peer reviewd A1-artikelen zonder leespubliek, musthavemarketing, enzovoort.
–
Ik hoor begin noch einde aan dit geluid. Ik ben een zwart gat waar je munten in kan braken voor je je angstremmers inneemt
–
en ongemakkelijk slapen gaat.
De onmachtige opstand tegen deze wereld neemt bezit van onze poëet. We lezen zijn revolte, zijn weerzin tegen de reductie tot leeggeschud, negatief saldo.
We zullen vanuit de marges de tekst en het verlangen terug
binnendringen,
woorden squirten tot de schulden vochtig en zachte schimmel.
–
Morgen staat hier weer poëzie, verslagen maar hengstig in het startblok.
Klaar voor collectieve weigering, inflatoire esthetiek,
ruw en bot in het gezicht geloosd.
Dit zijn citaten uit de eerste cyclus ‘Transacties’. De daaropvolgende cyclus heet ‘Koers’ en laat ook hier de koele toon van ijskoude fondsen horen. De roofvogel is hier het symbool van de meedogenloze wereld waarin onopgeloste vraagstukken slechts met kalmeringsmiddelen en slaappillen te verhelpen zijn.
De gevoelloze berekening komt hier goed tot haar recht:
———- – account
Beste stapt een kubus in met grijs tapijt en vriendelijke glimlach
waar hij kortstondig een troetelnaam krijgt.
–
Beste zuigt zijn longen vol aircolucht en laat zich verzekeren voor het
———- – leven,
ondertekent het hoogstnodige, blijft bij de beleefdheidsregels.
Banker kan wel wat voor Beste betekenen.
–
Waar is de dichtkunst gebleven in dit zich vernauwende Walhalla?
Die heeft wel wat beters te doen dan haar geld te tellen.
Ze telt de dode roofvogels in gedachten, snijdt ze de klauwen af,
rijgt een ketting voor Beste.
–
Bedankt, Beste, fijn dat je koos voor doderoofvogel.com
We gaan direct aan de slag!
De beeldvorming is zo bloedloos-karikaturaal dat hier de superrijke Oom Dagobert uit de Walt Disneywereld het enig mogelijke geloofwaardige personage blijkt te zijn. Hij kwaakt er lustig op los, want hij weet wat er te koop is en te krijgen valt. Als het daarop aankomt zit dichter Marreyt vol Hello Fresh-ideeën, wat zijn poëzie een nog spottender allure geeft. Fris afgeleverd op de stoep, voor een afgeleefde wereld vol eindejaarspremies, terugbetalingen en frauduleuze Mastercard-uitgaves. ‘Stuur mij de laatste activistische meme als mijn Dagozepam is / uitgewerkt, de werkers / met brandende toortsen op de kade staan, het kind van al zijn kwalen / is genezen / en de negentiende eeuw opnieuw is ingezet.’
De hierop volgende cycli ‘Kostelijke affaires’, ‘Kapitaal’ en ‘Geld ist Krieg’ laten een gelijksoortig dichterlijk gekreun horen. De poëet in Steve Marreyt verwacht duidelijk iets anders van het leven en laat ongenuanceerd zijn malcontentement horen.
Marreyt’s thematiek is een product van zijn tijd. Geëngageerd als hij is, revolteert hij tegen een maatschappij waarin hij zich niet herkent. Hij schaart zich hiermee achter de geestesgesteldheid die we in de plastische kunsten terugvinden bij kunstenaars als Luc Tuymans, Berlinde de Bruyckere, Rinus Van de Velde en Michael Borremans. Geen van deze artiesten kan verweten worden een al te vrolijk beeld van onze wereld neer te zetten. Wat wil je? Gaza, Trump, Oekraïne, Poetin. Er zijn andere dingen om een mens op te vrolijken. Geld, bijvoorbeeld.
Iets dieper in de menselijke ziel (en buidel) tasten zou deze poëzie nog meer reliëf bieden, denk ik. Met de nodige boterhammen moet dat zeker lukken.
De bundel Onwelvaart besluit zijn requisitoir met de ‘Aanmaning’:
Money and a room of my own
Ik twijfel over nog een oorbel.
–
Ik twijfel over schrijven
tegen identiteit want niks
draait om jou en mij
–
als we niet eerst de banken
in brand steken en ophalen
wat al lang van ons was.
Aan de kant staat Oom Dagobert de debuterende dichter, mét oorbel, geanimeerd uit te schelden, omwille van zijn fake news. Zó het kapitaal in een verkeerd daglicht plaatsen ! Foei !
____
Steve Marreyt (2025). Onwelvaart. PoëzieCentrum, 64 blz. € 23,00. ISBN 9789056552121
