door Wouter van Heiningen
–
(c) Pixabay
In haar proefschrift ‘Poëzie buiten het boek’ wijdt Kila van der Starre een heel hoofdstuk aan poëzie op Instagram. Zo schrijft ze bijvoorbeeld: ‘Instagramgedichten, ook wel ‘snapshot poems’ en ‘poem selfies’ genoemd (Weigel 2016), zijn gedichten die als afbeeldingen op Instagram worden geplaatst, in de vorm van digitaal gefabriceerde tekst, of als analoog geschreven woorden – handgeschreven of getypt op een typemachine – die zijn gefotografeerd. Het gedicht moet daarbij in één ‘Instagramvierkant’ passen’.
Dat laatste is door de uitbreiding van mogelijkheden wel opgerekt (dichters kunnen nu ook meerdere instagramvierkanten achter elkaar plaatsen waardoor de mogelijkheid ontstaat ook langere gedichten te plaatsen). Maar de realiteit is dat het gros van de instadichters zoals ze wel genoemd worden, zich beperkt tot 1 ‘pagina’ of instavierkant.
Bij deze vorm van poëzie is de waardering heel anders dan bij de geschreven en in bundels gepubliceerde poëzie. Een dichter toont zijn of haar poëzie aan de wereld door middel van publicaties (in tijdschriften, wedstrijdbundels, verzamelbundels, maar ook op bijvoorbeeld andere social media als Facebook) en hoopt mede daarmee op publicatie van een bundel bij een uitgeverij. Bij instapoëzie ligt het anders. Kila van der Starre schrijft hierover: ‘Net als Candlelightpoëzie, functioneert Instagrampoëzie grotendeels buiten de macht van de traditionele literaire poortwachters om. Het nieuwe type poortwachter in deze online non-boekpoëzie lijkt het publiek te zijn; hoe meer mensen een dichter volgen en de Instagedichten liken, hoe populairder het account wordt, hoe meer mensen volgen en liken etc.’.
Instagramdichters staan bekend om hun korte, simpele en toegankelijke gedichten. En daarmee wijken ze af van de hedendaagse ‘papieren’ poëzie. Helemaal omdat bij de laatste vorm momenteel lange prozaïsche poëzie in zwang is. De neiging om lange lappen tekst als gedicht te presenteren wordt gevoed vanuit een andere hoek van de poëzie, de spoken word hoek, maar daarover een andere keer.
Instagrampoëzie is kort, simpel en toegankelijk en daarmee is het een wezenlijk andere vorm van poëzie. In een eerdere column schreef ik al over de AMAI awards waarbij naast gedichten en spoken word ook quotes als categorie wordt aangemerkt. Dit juist omdat heel veel instadichters niet veel verder komen dan korte, quote-achtige gedichten of versjes.
Kila van der Starre schrijft in haar proefschrift nog veel meer over instagrampoëzie maar één ding wil ik er nog uitlichten. Steeds meer instagramdichters worden benaderd door uitgeverijen om hun instapoëzie te bundelen en op papier uit te geven. Gezien de enorme aantallen volgers en likers van deze instadichters is dat begrijpelijk. Zo is Lars van der Werf (25.500 volgers) het bekendste voorbeeld. Uitgeverij Meulenhoff gaf al 5 bundeltjes uit waarvan meer dan 30.000 exemplaren verkocht werden.
Nu kun je van alles vinden van het fenomeen maar blijkbaar is er een markt voor dit soort bundeltjes. Ik vergelijk ze wel eens met de cadeauboekjes die je vroeger had met spreuken over de liefde, de dood, natuur etc. Kleine boekjes waar je doorheen bladert en zo nu en dan even wat uit oppikt. In die categorie kwam ik pasgeleden in een boekhandel op het station een boekje van instagramdichter Diana Jonkman tegen, op Instagram bekend als @sneakerpoet (394 volgers!). De inhoud van de versjes is toegankelijk maar overstijgt het gemiddelde Candlelightgedicht niet. Je kunt je afvragen waarom dit in een bundeltje terecht is gekomen en in stapels wordt aangeboden in een stationsboekhandel?
Ik ben tot de conclusie gekomen dat dit soort bundeltjes vooral bij de inloop (kantoor-)boekhandel te koop is en online. Navraag bij mijn boekhandel bevestigde dit. Daar in de uitgebreide poëziehoek staat geen enkele instagramdichter. En daarmee voorziet instagrampoëzie in een behoefte (net als Candlelight dat jarenlang deed) maar staat het ver af van de poëzie waar bijvoorbeeld Meander zich mee bezighoudt.