De waarheid liegen
door Maurice Broere
–
–
Op het voorblad van De weeromstuit staat een foto van Frank Richards die als bijnaam Cannonball heeft. Op de afbeelding lijkt een man een kanonskogel tegen zijn buik te laten stuiten. De bundel is voorzien van een motto van R.E.M.: ‘I feel like a cartoon brick wall’. Wellicht moeten we dit zo zien dat tussen de dichter en de lezer papier staat en dat hij met zijn woorden contact maakt. Andere kenmerken zijn een inhoudsopgave, een verdeling in zeven afdelingen en aan het eind nog wat aantekeningen over opdrachten en eerdere publicatiedata van enkele verzen. Elke afdeling begint met een zwarte bladzijde, waarop de titel in wit is afgedrukt, soms nog met een motto.
–
Ik
schrijf een gedicht
in welks overdenking de geest zich verliest.
Het rijmt en is metrisch.
Het gaat over niets.
Wat keek u verwonderd terwijl u dat las!
Dat is de bedoeling. Dat doet mij genoegen.
U bent niet de eerste
die meer had verwacht.
Als een schrijver in zijn werk aangeeft dat we het niet al te serieus moeten nemen, dienen we wakker te worden en erop beducht zijn dat hij met ironie bezig is, ons een rad voor de ogen draait en ernstiger is dan het lijkt. Zelfspot is iets moois: het schaadt niemand. Alleen de producent zou zichzelf kunnen beschadigen, daar is niemand anders verantwoordelijk voor. In dit gedicht lijkt de dichter zichzelf niet al te serieus te nemen. Hij beschrijft hoe hij te werk gaat. Hij zoekt iets waar hij diep over heeft nagedacht heeft, zorgt dat het rijmt en ritmisch goed in elkaar steekt. Dan gaat hij verder en haalt alle regels onderuit door te zeggen dat het gedicht over niets gaat. Dat heeft de lezer wakker geschud en dat is de opzet, want dat vindt de dichter aangenaam en hij troost de lezer met de opmerking dat die niet de eerste is die gedesillusioneerd is. Waarom de tweede regel cursief gedrukt is, blijft onduidelijk.
–
Ik geef eten aan de komma’s
in de keuken. Het zijn leuke, minuscule,
propere gewoontedieren.
Zie ze honing tot zich nemen!
–
Deze leestekens bewegen nu al weken
door mijn leven.
Ik moet spoedig een papieren
onderkomen voor ze zoeken,
–
woordenboeken
daargelaten.
Niemand kan me dat verbieden.
Niemand heeft iets in de gaten.
Ook dit gaat over het dichten niet zo ironisch als in het vorige gedicht. Hier tekent hij de worsteling met de taal, de juiste plaats van het woord, wel of geen leesteken. ‘Ik moet spoedig een papieren onderkomen voor ze zoeken.’ Door het gebruik van assonantie en alliteratie blijkt verder dat er een dichter aan het werk geweest is met ordening. Cabin fever is een Amerikaanse horrorfilm. De term betekent zich rusteloos voelen omdat men te lang op een verlaten plek is. Het lijkt wat op claustrofobie, maar dat treedt uitsluitend op in kleine ruimtes.
–
Negeer het nieuws.
Mijd elke vorm van religie. Objectiveer
uw seksualiteit maar beter niet
(men moet nog eten). Benut
de volle breedte van het leven.
Aanvaard de dood, maar hoed u voor
valse profeten
(elk pasklaar antwoord is een reden
om iemand nimmer te geloven).
Wie meer verwacht, heeft niet begrepen
dat hij reeds alles heeft gekregen.
Schenk dus geen aandacht aan mijn woorden.
Ik lieg u voor
zoals gewoonlijk.
Hilarisch gedicht dat beginnende dichters goede raad geeft. Eigenlijk is het meer een ontmoediging op het eerste gezicht. Tussen de regels door lezen we de poëtica van Miguel Declercq. Het is mooi klankrijk opgezet en de adviezen liegen er niet om, maar aan het eind krijgen we het advies om het allemaal niet serieus te nemen, omdat het gelogen is. Een fascinerend spel met de waarheid. Toch blijft er iets hangen: dichter zoek je eigen pad en stijl en speel met taal en betekenis.
Motieven in deze bundel zijn: dichten, dood, liefde, honden, maar het opvallendst is de ironie in dit werk. We moeten het allemaal niet zo ernstig opvatten, wat als effect heeft op de lezer dat hij zich gaat afvragen, is dit wel zo spottend bedoeld, moeten we het misschien juist wel serieus nemen? Als het allemaal niet zoveel voorstelt waarom zou je het dan maken?
Al met al een bundel die je aan het denken zet over nut en noodzaak van poëzie, die je de relativiteit van de kritiek laat voelen. Bij eerste lezing de indruk wekkend dat het wat oppervlakkig is, maar na herlezing tot volle wasdom komt en een boeiende kijk op de dichtkunst biedt.
____
Miguel Declercq (2024). De weeromstuit. Uitgeverij Magonia, 78 blz. €19,95. ISBN 9789492241740
