MEANDER, EEN GESCHIEDENIS
Algemeen
Rob de Vos (1955-2018) begon in 1995 met een e-mailnieuwsbrief in combinatie met de website Meander. Hij wilde het nieuwe medium Internet gebruiken om nog onbekend talent de mogelijkheid te geven proza of poëzie publiceren, iets wat op papier slechts voor weinigen was weggelegd. Gegadigden konden eens per maand een gedicht of verhaal mailen en de medewerkers maakten daaruit een keuze. Sinds 2008 richt Meander zich nog uitsluitend op poëzie.
Sinds 2006 is Meander een stichting. Het doel is een paar keer geherformuleerd en luidt nu: ‘Stichting Literatuursite Meander heeft als doel literatuur onder de aandacht te brengen van een breed publiek, gebruikmakend van de mogelijkheden van internet. Meander richt zich daarbij primair op poëzie, en vormt van oudsher een podium voor (aankomende) dichters en publiceert beschouwingen (recensies, analyses) over Nederlandstalige poëzie.’
Na het overlijden van Rob de Vos in 2018 werd Alja Spaan coördinator. Meander kreeg een nieuwe site en het publicatieschema werd strakker: gedichten verschijnen sindsdien op dinsdag en zaterdag, recensies op maandag, woensdag en vrijdag, de interviews op donderdag en de columns op zondag. De Klassiekers verschijnen één keer per maand op de zaterdag, juli en augustus uitgezonderd.
In 2023 kreeg de site opnieuw een update; het verschijningsschema bleef hetzelfde.
Publicatie-rubrieken
Het aantal abonnees van de nieuwsbrief groeide snel; op een gegeven moment waren het er 7000 in met name Nederland en Vlaanderen, maar ook daarbuiten. Aanvankelijk richtte Meander zich op nog onbekende, niet-professionele dichters; uiteraard was hun belangstelling groot.
In de loop der jaren zijn er veel rubrieken bijgekomen en ook weer verdwenen:
- Na enkele jaren wilde de redactie ook werk van reeds gearriveerde dichters opnemen. Zo ontstond de rubriek Hedendaagse dichters (1999). Daarin publiceerden achtereenvolgens H.C. ten Berge, Erik Menkveld, Willem van Toorn, Patty Scholten, Gerrit Krol, Arjen Duinker, Robert Anker en Anton Korteweg gedichten.
- Annette van den Bosch begon rond 2005 met de rubriek Mals Groen, om meer aan te sluiten bij de nieuwe ontwikkelingen, onder andere onder invloed van de podiumpoëzie, die toen sterk in opkomst was.
- Rob de Vos startte in hetzelfde jaar met
- In 2006 begon Meander met Dichters, een rubriek waarin nog onbekende dichters aan de lezers werden voorgesteld. Alle gegadigden moesten voortaan drie gedichten per keer mailen, op een online formulier invullen wat poëzie voor hen betekende, of hun werk al eens was gepubliceerd en of zij weleens optraden.
Het idee was dat je met deze opzet mensen die ‘per ongeluk’ een aardig gedicht hadden geschreven kon onderscheiden van mensen die zich ‘dichter’ mochten noemen. Alleen de laatste groep verdiende de aandacht van Meander. Als gedichten werden gepubliceerd, kwam er een kort interview met de inzender bij. De samenstellers van de rubriek gingen onder leiding van Yvonne Broekmans en Sylvie Marie ook zelf op zoek naar dichttalenten. In de jaren 2008 tot en met 2010 koos een jury jaarlijks samen met meestemmende lezers de beste dichters. Dat waren achtereenvolgens Vicky Franken, Frouke Arns en Ellen Deckwitz. In 2010 verscheen bij uitgeverij P de bundel Nog een lente met werk van de beste dichters uit de rubriek. - De rubriek De Dichter (ook uit 2006) was bestemd voor ‘gearriveerde’ dichters: zij die al minstens twee bundels bij een literaire uitgever hadden gepubliceerd.
- Sander de Vaan begon in 2006 met Wereldpoëzie, waarin hij aandacht schonk aan niet-Nederlandstalige poëzie.
In 2015 besloten het bestuur en de redactie de rubrieken De Dichter, Dichters en Wereldpoëzie te stoppen, omdat de uitstraling was verdwenen. De andere rubrieken waren al op een natuurlijke wijze verdwenen. Daarvoor in de plaats kwamen de huidige rubrieken Interviews en Gedichten.
Recensies en Klassiekers
Joop Leibbrand (1943 – 2015) was een van de gezichtsbepalende medewerkers van Meander. In 2000 nam hij de recensierubriek over van Bert van Weenen. Hij onderhield de contacten met uitgevers, verzamelde een kring recensenten om zich heen, verdeelde de bundels en redigeerde de recensies. Zelf schreef hij er zo’n 400.
De lezers van Meander zag hij als ontwikkelde mensen die meestal niet de literaire tijdschriften lezen, maar wel de boekenbijlagen van de grote kranten (waar ze dan nauwelijks nog poëzierecensies in aantreffen) en die in meer of mindere mate vaak zelf enige literaire ambitie koesteren. In ieder geval een publiek waarvoor je niet op de knieën hoeft en dat het verdient helder geïnformeerd te worden.
In 2000 begon hij met de Klassiekers, een reeks van maandelijkse besprekingen van bijzondere gedichten uit het Nederlandse taalgebied. Aanvankelijk leverde hij zelf de meeste bijdragen, maar gaandeweg schreven steeds meer auteurs bijdragen voor deze rubriek. Onder zijn redactie zijn bijna 200 klassiekers verschenen.
Na Joops overlijden in 2015 werd Eric van Loo (1957 – 2021) redacteur van de Klassiekers en Hans Puper van de recensierubriek; eind 2019 volgde Janine Jongsma hem op. Na het overlijden van Eric werd Joost Dancet redacteur van de Klassiekers.
Poëzieprijzen
In 2004 en 2005 werd er een gedichtenwedstrijd georganiseerd voor jongeren. De winnaars waren respectievelijk Mirjam Delen en Sander Meij.
De opvolger was de Meander Dichtersprijs. Zes maanden achtereen koos een wisselende jury steeds de twee beste ingezonden gedichten. Na zes maanden waren dat er dus twaalf. De kanshebbers moesten dan nog eens twee gedichten inleveren en uit die zesendertig koos de jury de winnaar, die 350 euro kreeg. Een belangrijk doel was ook hier het vinden van nieuwe talenten. Merel van Slobbe won in 2017.
Naast de Meander Dichtersprijs kwam er een PoëZiewedstrijd waarbij de deelnemers op YouTube hun gedichten op een zo origineel mogelijke wijze konden laten horen. Deze wedstrijd moest worden afgebroken vanwege de dood van Rob.
Ter ere van hem kreeg de Meander Dichtersprijs een andere naam: de Rob de Vos-prijs. De winnaars van 2019 tot en met 2022 waren Mandy Eggerding, Daphne Schrijvers, Nicolas Van Herck en Jan-Paul Rosenberg.
De procedure om tot een winnaar te komen staat op de site.
Janine Jongsma organiseert de jaarlijkse prijs.
Columns
In 2019 begonnen Eric van Loo en Hans Puper ieder met een maandelijkse column. Dat groeide uit tot een rubriek met vier columnisten, die ieder een vaste zondag in de maand hebben, en een aantal gastcolumnisten.
© Hans Puper, april 2023