Elly de Waard – Vogelwater

Een koning in eigen koninkrijk

door Joop Leibbrand

In de door Deborah en Jeroen Wolf gemaakte Uur van de Wolf-documentaire Het Ritme van Elly de Waard beklaagt deze zich erover dat ze voor haar poëzie nooit een belangrijke prijs heeft gekregen en haar bundels nooit goed gerecenseerd zijn. Dat laatste waag ik te betwijfelen, maar in plaats van zich miskend te voelen, zou ze beter kunnen genieten van alle aandacht die haar momenteel ten deel valt.
De documentaire en een daarbij behorende poëzie- en foto-expositie in het Provinciehuis in Haarlem begeleiden de verschijning van Vogelwater. Domein van dichters, een boek dat haar leven op ‘t Vogelwater documenteert, een landgoed tussen Castricum en Egmond-Binnen. In 1973 betrok Elly de Waard samen met dichter Chris van Geel de daar in 1891 als een soort jachthuis gebouwde villa en zij bleef daar na zijn ontijdige dood in 1974 wonen, zich wijdend aan de verbouwing van het twintig kamers tellende huis en het onderhoud van de vier en halve hectare grote tuin.

In Vogelwater beschrijft Elly de Waard in gedichten, verhalen en anekdotes de interessante geschiedenis van het huis en hoe zij het voor haar leven gehuurde jachthuis goeddeels op eigen kosten transformeerde tot een bijzonder woonhuis; de vele fraaie foto’s van Frederique Masselink-Van Rijn, die gerust als co-auteur beschouwd mag worden, maken duidelijk hoe bevoorrecht De Waard is deze unieke plek te mogen bewonen.

Domein van dichters, luidt de ondertitel, die alleen al wordt waargemaakt doordat er achttien gedichten van De Waard in zijn opgenomen (waaronder twee nog ongebundelde) die direct of indirect aan haar leven op ‘t Vogelwater gerelateerd zijn. Ook verhaalt zij over twee dichters die er logeerden: Amy Clampitt en Joseph (toen nog Yossif) Brodsky. Omdat de laatste zich misdroeg, is dat verreweg het leukste stukje uit het boek. En dan is er natuurlijk, het is De Waards zelfgekozen lot, op de achtergrond de aanwezigheid van Van Geel, wiens nalatenschap zij beheert. Helaas – maar in het kader van dit boek begrijpelijk – is hij slechts met één distichon vertegenwoordigd:

De Waard, 72 inmiddels, kan als dichter, voormalige popjournalist, feminist en zelfs als beurshandelaar (zie de documentaire!) terugzien op een rijke carrière. Sinds haar debuut in 1978 met Afstand verschenen van haar, de bloemlezingen uit eigen werk meegerekend, liefst zestien bundels en voor volgend jaar kondigde de uitgever met het oog op haar 35-jarige dichterschap reeds de bundel De aarde, de aarde aan. Deze titel laat de gedachten uitgaan naar de slotstrofe van ‘Buiten bereik’, het gedicht uit Van Cadmium lekken de bossen (2002), waarmee zij het mooie Vogelwaterboek besluit: