Een bloemlezing uit de vertaalde poëzie van Uitgeverij P (deel 3)
door Yves Joris
Twee Belgen die in het Frans schreven, een Poolse dichter, een Spaanse winnaar van de Cervantesprijs, een Zweedse dichteres die zelfmoord pleegde in 1941 en een bloemlezing van het beste wat Ierland te bieden heeft op poëtisch gebied. Uitgeverij P bewijst met de nieuwe oogst meer dan ooit oog te hebben voor poëtische pareltjes.
Iedereen kent wel de Lannooreeks De mooiste van … gebloemleesd door het onuitputtelijke duo Stassijns en Van Strijtem. Frivole pareltjes die op menig nachtkastje wachten om samen de nacht door te brengen. Hölderlin, Brecht, Neruda en andere grote dichters delen hun verzen in de gewijde stilte van Morpheus’ domein. Van bovenvernoemde frivoliteit vind je weinig terug bij de tweetalige bloemlezingen van Uitgeverij P. Strakke lay-out en tweekleurendruk op de cover laten weinig ruimte tot wegdromen. Gelukkig doet de inhoud dat wel. In zes recensies maak je kennis met de oorspronkelijke poëzie en vertaling van (minder) bekende dichters. Met Beschrijving van de leugen (Descripción de la mentira) van de Spaanse dichter Antonio Gamoneda is vertaler Bart Vonck zeker niet aan zijn proefstuk toe. Meander presenteert u het derde deel van de vertaalde poëzie van Uitgeverij P.
Waarom is een integrale bundel voor mij altijd moeilijker dan een bloemlezing uit het werk van een onbekende dichter? Ik moet preciseren: een onbekende dichter voor mij. Antonio Gamoneda is één van de bekendste Spaanse dichters, die voor zijn oeuvre in 2006 bekroond werd met de Reina Sofia- en de Cervantesprijs.
Vergeten drong door in mijn tong en alleen vergeten was mijn gedrag,
en alleen onmogelijkheid aanvaardde ik als waarde.
Zoals een verkalkt schip in een land waaruit de zee zich heeft teruggetrokken,
luisterde ik naar de overgave van mijn beenderen die in verpozing neersloeg;
luisterde ik naar de vlucht van de insecten en naar de verschrompeling van de
schaduw toen ze opgenomen werd in wat van mij overbleef;
Zo opende de toen 46-jarige Gamoneda deze bundel in 1977. Zware, zwarte poëzie die een accuraat beeld schetst van zijn eigen leven. Het leven ging niet over rozen voor de dichter die op 30 mei 1931 te Oviedo geboren werd. In 1934 verhuisde hij met zijn moeder naar Léon. Zijn vader, een modernistische dichter, was toen al overleden. Hij liet zijn zoon slechts één eigen werk na: Otra más alta vida (Een ander, hoger leven) waaruit de jonge Antonio zichzelf leerde lezen toen scholen gesloten werden tijdens de Spaanse burgeroorlog. De oorlog liet zijn sporen achter bij de weesjongen die bij zijn moeder een schuiloord vond tegen de gruwel en het lijden van zijn tijd. Op 14-jarige leeftijd trad hij als loopjongen in dienst bij de Banco de Comercio, studeerde er zijn studies verder en zou er de volgende 24 jaar blijven.
Elke dag heeft zijn metaal, elke misdaad haar erbarmen; de boog van de zelf-
moordenaar wordt geleid door de beweging van de aarde. Ik kan maar niet
beslissen over de duur van de storm maar ik verlang het ook niet voorbij
mijn ogen.
Al deze woorden moeten doordringen in je hart en ik smeek je:
leg geen wormen binnenin mijn ziel.
Zwaarmoedige woorden die de persoonlijke en ideologische crisis kenmerken waarmee de dichter worstelt na het overlijden van Franco en het einde van de dictatuur. Mijn probleem is echter dat het allemaal te ver van mijn bed staat. Franco is nog slechts een vage herinnering voor de Spaanse jeugd die momenteel andere katten te geselen heeft dan een Seventies dictator. De zwaarte van de bundel gaat na een tijdje wegen en meer dan eens betrapte ik mezelf erop om een paar bladzijden verticaal te lezen.
Ik zag enkel licht in de kamers van de dood.
Onverschilligheid zit in mijn ziel. Het is de ouderdom van het erbarmen.
Dit is het oudste uur en mijn hart glijdt naar de listigheid.
Zelfs licht dreigt bij Gamoneda zwart te kleuren. Elke bladzijde zuigt je dieper het moeras van de melancholie in. De dichter verzwaart je met mooie beeldspraak en beschrijvingen, maar zwart zuigt het laatste restje licht uit de bladzijden weg. Zelfs de veelvuldige witregels kunnen geen soelaas bieden.
Mijn mond is koud in de gebeden. Dit onbegrijpelijke verhaal is wat van ons
overblijft. Verraad gedijt in onkreukbare harten.
Diepte van de leugen: al mijn daden in de spiegel van de dood. En de kolen
schitteren op de huid van helden die nog wakker zijn op de drempel van de
dwaasheid.
En dat gekrijs op de ruiten, die wonden die slechts zichtbaar zijn op het
moment van de liefde …
Welk uur is dit, welk gras groeit op onze jeugd?
Met deze woorden eindigt De beschrijving van de leugen. Zoals ik reeds in het begin zei, ben ik voorstander van bloemlezingen om kennis te maken met een onbekende dichter. Gamoneda is een van de bekendste dichters van Spanje, dus wie ben ik om deze status aan te tasten? Deze bundel schetst echter een donker beeld met donkere woorden over een donkere periode in de Spaanse geschiedenis.
Voer voor specialisten.
