On-manifesten
door Maurice Levano
Nanne Nauta’s elfde bundel Verzamelingen is een papieren uitgave van gedichten die op internet en in bloemlezingen te vinden waren. De dichter munt de term literaire geocaching maar het experiment stelt ietwat teleur.
Nanne Nauta werkt als manager informatie-architectuur bij een verzekeringsbedrijf. Daarnaast bestiert hij uitgeverij crU. Hij gaf aldaar Verzamelingen uit. Nauta past in het rijtje van de drie bekendste flarf-dichters. Ik schreef over flarf, dat ik het genre serieus neem zodra het geschreven wordt door een robot.
De dichter brengt met Verzamelingen geen orde aan in de chaos. Het lukt hem niet met de geest van de kunstenaar overeenkomsten te herkennen tussen van elkaar verschillende fenomenen. De dichter verzamelt teksten die hij op meerdere weblogs en -sites liet plaatsen op papier. Nauta bewaarde zijn teksten op meerdere locaties van het wereldwijde web. Met het concept literaire geocaching verwijst de dichter naar geocaching (www.geocaching.com/play), een soort speurtocht met in elk gedicht een clue over de volgende locatie. Het is aan de lezer van blog naar blog respectievelijk gedicht naar gedicht te navigeren.
De blogs zien er uit alsof ze enkel zijn ontworpen voor het plaatsen van een tekst van Nauta. Dit komt geprefabriceerd over. Daarnaast geven de blogs nu een foutcode, zodat de site niet toegankelijk is. Een dooie mus. De gedichten staan wel nog op papier. Twee voorbeelden:
Het Manifest van Terschelling
Een eiland is geen ei.
Een eiland is geen land.
Eilanden, in ieder geval Waddeneilanden,
zijn zelfs geen mislukte platgeslagen pannenkoeken.
(N)iets is een lege verzameling
Het Manifest van de Tien
bestaat uit tien punten, waarvan er vijf hetzelfde zijn:
beschrijvingen van het voorvoegsel ‘ont’.
Er ontstaat een groeiende groep jongeren
die in psychische problemen verkeert,
sommigen worden apathisch, anderen zoeken hun heil
in een brede kritiek op de verzorgingsstaat.
En daarbij komt het psychisch geweld
minder aan bod dan het fysieke geweld.
Er kleeft snel zelfbeklag aan vast.
Met behulp van dit laagdrempelig handvat
worden onervaren hulpverleners bijgestaan
bij mentale uitbesteding.
Het bundeltje bestaat uit twee keer tien gedichten. Ieder gedicht uit de eerste verzameling heeft een woord met het voorvoegsel ‘on’ (niet ‘ont’) als titel; de tweede verzameling is getiteld Manifesten.’ Deze doen in de verste verte niet denken aan de manifesten van avant-gardes als de Futuristen, Dadaïsten of de Vijftigers. Ter illustratie een als manifest op te vatten werk van Lucebert uit Apocrief / De analphabetische naam (1952).
ik tracht op poëtische wijze
dat wil zeggen
eenvouds verlichte waters
de ruimte van het volledig leven
tot uitdrukking te brengen
ware ik een mens geweest
gelijk aan menigte mensen
maar ware ik die ik was
de stenen of vloeibare engel
geboorte en ontbinding hadden mij niet aangeraakt
de weg van verlatenheid naar gemeenschap
de stenen stenen dieren dieren vogels vogels weg
zo niet zo bevuild zijn
als dat nu te zien is aan mijn gedichten
die momentopnamen zijn van die weg
in deze tijd heeft wat men altijd noemde
schoonheid schoonheid haar gezicht verbrand
zij troost niet meer de mensen
zij troost de larven de reptielen de ratten
maar de mens verschrikt zij
en treft hem met het besef
een broodkruimel te zijn op de rok van het universum
niet meer alleen het kwade
de doodsteek maakt ons opstandig of deemoedig
maar ook het goede
de omarming laat ons wanhopig aan de ruimte
morrelen
ik heb daarom de taal
in haar schoonheid opgezocht
hoorde daar dat zij niet meer menselijks had
dan de spraakgebreken van de schaduw
dan die van het oorverdovend zonlicht
Of de teksten uit Verzamelingen flarf of niet flarf zijn, is niet de vraag. Poëzie die speelt met de aannames rond poëzie en de conventies van de constructie van gedichten kan reuze-spannend zijn. Een voorbeeld is het vers van Lucebert. Er wordt iets nieuws geprobeerd, met alle risico’s van dien. Een risico is dat de maker zich verliest in het feit dat hij aan het experimenteren is en de werken zelf zielloos blijken. Deze vlieger gaat op voor Verzamelingen.
Biografie:
Nanne Nauta (1959) is een Nederlands dichter. Tijdens zijn studie Frans was hij oprichter van SAd’E (Salon Artisanal d’Ecriture), een schrijversgroep in navolging van het Franse Oulipo. Gedichten verschenen in diverse bloemlezingen waaronder Komrijs Nederlandse Poëzie van de 19de tot en met de 21ste eeuw in 2000 en enige gedichten, in Krakatau en de Volkskrant.
