Jante Wortel (1996) volgt een opleiding aan de ArtEZ en won de landelijke finale Kunstbende Taal 2015. Ze heeft gepubliceerd in de bundel POETSVROUWEN!, in Op Ruwe Planken en Perplex. Ze stond ook in de top 100 van de Turing gedichtenwedstrijd 2015 en 2016. Onlangs won ze de Drentse Talentprijs Cultuur. Thema’s zijn onder meer familie, dagelijkse gebeurtenissen en ongemak.
Je volgt een opleiding in het schrijven? En je treedt ook al op?
Ik zit nu in het derde jaar van de opleiding Creative Writing, en ik loop tot half juli stage bij het Nederlands Letterenfonds. Daar ben ik stagiaire bij het projectteam van de Frankfurter Buchmesse 2016 sinds januari. Heel leuk! Maar omdat ik daar dus behoorlijk druk mee ben heb ik voor de komende tijd even geen optredens staan.
Naast mijn stage ben ik vooral bezig met het werken aan mijn derdejaarsoriëntatie. Ik schrijf daarvoor een serie korte verhalen, allemaal eerste versies die ik probeer in één keer door te schrijven, het liefst ook zonder tussendoor iets terug te lezen. Mijn begeleider voor deze oriëntatie is mijn klasgenoot Christiaan. Hij leest de verhalen vrijwel meteen als ik ze af heb, omdat ik ze via de facebookchat naar hem opstuur.
Aan het begin zei ik voor de grap dat ik als doel had zevenentwintig eerste versies te schrijven. Ik heb er nu dertig.
Waaruit bestaan je werkzaamheden als stagiair bij het Nederlands Letterenfonds?
Omdat ik stage loop bij het projectteam van de Frankfurter Buchmesse 2016, zijn bijna al mijn taken gericht op het organiseren van evenementen rond het gastlandschap in Frankfurt eind oktober. Wat ik doe als stagiaire wisselt dus heel erg, aan de ene kant help ik mee met de productie, het maken van draaiboeken voor evenementen op de Messe bijvoorbeeld, maar ik help ook bij het schrijven van auteursfiches, het opvragen van informatie bij uitgeverijen, het boeken van reizen voor de auteurs. Dat is wat het voor mij zo leuk maakt. Ik mag heel veel verschillende dingen doen en word heel erg bij het project betrokken, omdat we met zo weinig mensen zijn. Ik maak ook weleens koffie, maar dat hoort niet bij mijn taakomschrijving.
Wat ga je doen met de poëzie die je vorig jaar schreef?
Ik heb een tijdje veel ‘oude’ poëzie voorgedragen. Nu schrijf ik vooral verhalen, dus als ik nu gevraagd word om ergens op te treden dan lees ik liever zo’n verhaal voor, omdat het nieuwer is. Er zijn wel een aantal van mijn oude gedichten gepubliceerd, maar de rest is toch ergens in een van mijn tweehonderd schrijfmappen geëindigd.
Wat vind je moeilijker, poëzie of proza?
Poëzie. Bij proza lukt het me vaak wel om maar gewoon te gaan zitten en te beginnen, dan komt er vanzelf wel iets, maar bij poëzie lukt dat meestal niet. Of eigenlijk, dat lukt nooit. Vorig jaar had ik een paar maanden waarin ik heel veel gedichten schreef en nauwelijks nog proza. Ik hoop niet dat dit heel afgezaagd klinkt, maar bij poëzie moet ik echt een beginpunt hebben. Een beeld, een paar zinnen of een idee, anders voelt het alsof ik iets aan het forceren ben. Op dat soort momenten haat ik schrijven. Ik schreef heel lang voor het eindresultaat, nu doe ik het meer voor het schrijven zelf. Niet alleen, maar wel meer. Voor mij moet het ook nog een beetje leuk blijven.
Je zegt: het moet ook nog een beetje leuk blijven. Ben je begonnen omdat het leuk was en hoe is dat nu?
In het begin, toen ik echt voor het eerst begon met schrijven, deed ik het inderdaad‘gewoon omdat het leuk was. Nu is dat anders. Niet dat ik schrijven niet meer leuk vind, maar nu voelt het ook af en toe als moeten. Ik moet schrijven. Ik wil schrijven. Niet zomaar als hobby, maar als meer dan dat.
Bij de toelating voor de opleiding Creative Writing zei Thomas Verbogt dat schrijven een manier van leven is, dat het je leven zelf is. Toen vond ik dat nogal overdreven, ik dacht dat hij het zei om me bang te maken, maar nu begrijp ik wel wat hij bedoelde. En ik ben het ook met hem eens. Ik laat schrijven vaak voorgaan, omdat ik het belangrijk vind.
Ik las ergens dat je ook wel eens moest huilen of veel kauwgom eten tijdens het schrijven?
Dat van dat huilen tijdens het schrijven klopt wel ja. Heel veel kauwgum eten zal ik ook een tijd gedaan hebben, tegenwoordig is het meer koffie of thee drinken.
Als ik vastloop tijdens het schrijven vind ik het vaak moeilijk om het los te laten. Ze zeggen dat het goed is om het dan even te laten liggen, en dat weet ik ook wel, maar dat kan ik niet. Vaak raak ik dan heel gefrustreerd en blijf ik net zolang bezig tot het wel lukt. Helaas eindig ik dan dus vaak met een huilbui in plaats van een verhaal.
Het lijkt nu wel of schrijven voor mij altijd eindigt met huilen, maar ik bedoelde meer de extreme gevallen. Dus als het écht niet lukt. Daarnaast is het ook zo dat het al veel beter geworden is het afgelopen jaar. Ik kreeg na de zomer van een docent de tip te beginnen met ‘schrijven voor de prullenbak’. Gewoon elke dag 500 woorden, en dan maakt het niet uit waar het over gaat en of het wel of niet goed is. Dan is niet meer het eindresultaat het doel, maar die 500 woorden op zich. Het heeft mij toen heel erg geholpen om de redacteur tijdens het schrijven als het ware uit te zetten. Ik begin gewoon en dan zie ik wel. Sindsdien maak ik verhalen ook veel vaker af, en als ze dan af zijn word ik daar echt even gelukkig van. Anders zou ik het ook niet doen, denk ik. Als ik er voor mezelf geen druk achter zet gaat het veel meer om het schrijven zelf, en niet meer alleen om wat het wordt. Dat bedoelde ik met het moet wel leuk blijven. De laatste keer dat het niet leuk was is ook alweer even geleden. Toen had ik een deadline en nog maar anderhalf uur om het af te maken.
Je houdt een blog bij?
Ik zet er de laatste tijd niet meer zo vaak meer iets op, maar dat ben ik wel van plan weer te gaan doen. Het zijn vaak onaffe stukken van dingen waar ik aan werk. Verhalen, gedichten, of gewoon een paar zinnen.
Waar richt zich je schrijven nu vooral op?
Mijn schrijven richt zich de laatste tijd voornamelijk op korte verhalen. Ik denk dat ik dat ook het leukst vind, of in elk geval proza. Vorig jaar heb ik een lange tijd alleen maar poëzie geschreven, en ook theater, maar dat doe ik nu even wat minder. Volgend jaar wil ik voor mijn afstudeerwerk ook proza gaan schrijven. Een verhalenbundel, of een novelle en als het lukt misschien een roman.
