Rashida Boukhizou (35) is een mooie verschijning. Ze straalt (zelf)vertrouwen en zachtheid tegelijkertijd uit en doet zich vooral niet anders voor dan ze is, soms chaotisch, soms gevoelig. Vaak is ze grappig en flapt ze droge grapjes eruit om het ijs te breken. Tijdens haar performance vult ze met gemak het hele podium. Op een luchtige manier, of krachtig en fel als ze opkomt voor haar mening en tegen onrecht.
Haar veelzijdige poëzie kent dromerige observaties en mooie taalvondsten en is soms geïnspireerd vanuit de Arabische en Franse taal, die ze beheerst naast het Nederlands.
Waar vind je het werk van Rashida?
Je kunt Rashida online volgen. Nieuw werk én (dagelijkse) observaties publiceert ze op haar website, Instagram en Facebook.
foto Florian Vermeulen
Interview met Rashida Boukhizou door Mirthe Smeets
Het begin
‘Op 15-jarige leeftijd ben ik per ongeluk begonnen met dichten. Ik schreef op een dag over een situatie die me overkwam. Dat voelde goed. Ik ging ermee door en na een tijdje besefte ik dat ik gedichten schreef.
Het schrijven van gedichten betekende meteen al veel voor me. Ik kon hierdoor beter communiceren en kreeg meer zelfvertrouwen. Ik was een verlegen puber en adolescent. Door mijn poëzie kon ik mijn innerlijke wereld meer naar buiten brengen. Ik gaf een stem aan mijn onbevooroordeelde beleving van de wereld. Mijn observaties uitte ik in woorden.
Rond mijn achttiende verjaardag ging ik optreden. Ik begon met toneelspelen en dat voelde goed. Vanaf dat moment deelde ik ook mijn gedichten op het podium.’
Veranderingen
‘Eerst was het schrijven een uitingsmiddel, een uitlaatklep. Ik hield het werk vooral nog voor mezelf. Later, en dat begon rond de performanceperiode, werd het een artistieke vorm van verhalen vertellen. Het werd voor mij steeds noodzakelijker om de verhalen te delen met andere mensen. Ik ging op zoek naar verbinding.
Wat niet veranderd is in de loop der tijd is de kernbetekenis van poëzie voor mezelf. Ik schrijf nog steeds om dingen beter te begrijpen en tastbaar te maken. Al is het nu ook oké voor me als ik iets niet begrijp. Niet weten is ook weten!’
–
Mijn grootouders zeiden: Jij bent een Nomade,
als vrij mens meegevoerd op de golven van vruchtbare winden.
–
Wij zijn geboren als kunstenaars, onder het blote oog der hemelen,
nooit gemerkt tot barbaren.
–
De tattoos als trotse inktpatronen op de voorhoofden en kinnen van de Amazigh vrouwen.
–
Wij zijn mensen die leven tussen de bergen , rotsen onwrikbaar,
hebben geleefd tussen verwoestende orkanen.
–
Wij zijn geboren als kunstenaars, met de honing op de tong gedragen,
wij zijn mensen die leven onder de golven en de zee ademen.
–
Hoe vaak zal ik moeten leven om te kunnen sterven?
En hoe vaak zal ik moeten sterven om te kunnen leven?
–
Mijn grootouders zeiden: Jij bent een Nomade,
geboren als kunstenaar,
en wij jouw grootouders zijn het laagje beschermende wind die over de zandkorrels verstuiven.
Voel ons om je heen, onder het maanlicht ritueel gevoerde dansen,
waar tijd stopt in het portaal van licht,
en wij ons zelf noemden bij onze eigen namen.
De invloed van zwangerschap en moeder zijn op de poëzie
‘Ik ben nu 3 maanden en 19 dagen moeder. Het tijdstip waarop ik werk is veranderd. Eerst schreef ik graag spontaan tijdens stille, nachtelijke uurtjes. Je begrijpt wel dat dit nu niet meer zomaar lukt. Áls ik er al aan toekom, dan is het de ochtend, en ik moet het schrijven dan veel meer plannen. Lezen ook trouwens! Dat deed ik ook in de nacht en ook dat is nu niet meer mogelijk (voorlopig dan).
Het leuke is dat je altijd weer nieuwe mogelijkheden ontdekt, wanneer een oude methode niet meer werkt. Als ik inspiratie heb, gebruik ik nu mijn spraakmemo. Ik werk de teksten dan op een later moment uit.
Ik moet daar meteen bij zeggen dat ik nog mijn weg moet vinden daarin. Wie ben ik als creatief persoon en maker nu ik moeder ben? Ik gun mezelf de tijd om dit uit te zoeken. Het is een ware ontdekkingstocht.’
Verliefdheid en verstilling
Het lijkt momenteel wel alsof ik verliefd ben. Je kent dat gevoel wel: een verliefd iemand kan alleen maar denken aan het object van je liefde. Dat is de belangrijkste persoon ooit voor je. Tijdens mijn zwangerschap (waar ik nét voor de eerste lockdown achterkwam) heb ik nauwelijks geschreven. Ik ben als het ware ‘naar binnen getrokken’ en vertoefde daar met veel plezier en met een gevoel van comfort. Ondanks dat ik toen tijd genoeg had om te schrijven, gebeurde het niet. Ik was natuurlijk al iets prachtigs aan het creëren! Dat wilde ik bewust meemaken.
Het is opvallend dat ik een jaar voor mijn zwangerschap ook al minder schreef. Het voelde alsof mijn woorden op papier opraakten. Dat vond ik niet erg. Ik omarmde die verstilling. Ik had ook steeds minder behoefte om op het podium te staan en was even klaar met dichten. Ik was bezig met een persoonlijke transformatie. Een verandering waar ik geen woorden aan kon geven. En weet je, ik voelde geen paniek. Het was goed zo. Ik wist ook dat áls ik weer zou gaan schrijven, dat ik dan heel anders zou gaan schrijven…
Wat ik wel nog organiseerde zo tegen het einde van mijn zwangerschap was het event Poetry & Coffee, in het Koorenhuis. Ik nodigde ándere dichters uit. Vroeg ze om op ons podium hun woorden te komen delen. Zelf heb ik toen ook nog enkele al bestaande gedichten voorgedragen. Op die plek had ik die behoefte wel en voelde het goed. Wie weet ga ik dit event wel weer organiseren over een tijdje, maar dat moet nu natuurlijk, in deze coronatijd, in een andere vorm. Ik heb nog geen idee hoe ik dat doe. Alles op zijn tijd.’
Bewondering voor andere dichters en schrijvers
‘Dat ik verschillende dichters uitnodig bij een event is niet zo gek. Ik geniet erg van het werk van anderen. Wanneer ik poëzie lees, dan kies ik vaak voor Rupi Kaur. Zij maakt zulke mooie gedichten. Herkenbaar en echt van deze tijd. En Sylvia Plath vind ik intrigerend. Haar levensverhaal grijpt me aan. Wat een tragiek. Ik zou ooit meer willen doen met dat verhaal. Als ik erover nadenk, dan vraag ik me altijd af: moet er iets van lijden of strijd aanwezig zijn in je persoonlijke leven om goede kunst te maken? Of is het mogelijk om gelukkig te zijn en alsnog mooie kunstwerken te maken?
En ik geniet enorm van Pablo Neruda! Zijn stijl is warm en spreekt tot het hart.’
Metro 13
De zevende etage – 144 treden
–
Het wandelen, de geuren, de volle geurrijkende metro 13
Café la Championette
De dakloze vrouw onder de bankautomaat
De Algerijnse groenteman
De niet echte Italiaanse traiteur
Le café Hasard Ludique
Margot, het charmante meisje aan het einde van de straat
De kopjes espresso
Mijn balkonnetje
De rijen voor vers stokbrood
De non-stop autorijders
Ramen wel of niet dicht
Te warm om te slapen met een laken
De sigaretten
En alle aangeboden vuurtjes
De haast en ontspannenheid ineen
Het terras
La Puces
Rue les Rosiers
Falafel
–
De Joodse wijk
De man van de vintage winkel die spreekt over Sherine
Een lieftallige meisjesnaam
Ik begreep hem niet
Hij mij wel
De gekozen solitude, maar niet eenzaam
De van dag tot dag, ik kijk wel wat ik doe
De Je ne sais qoui
De vreemdeling
–
Ik mis niets want er is altijd wel iets te doen
De ontelbare pharmacien
Het Poolse meisje achter de kassa in de supermarkt
Na dag drie glimlachte ze naar me
De student tegenover mij in de hal
De jazzmuzikant met een buikje en rood haar
Mounir de barman
En Letissse de theatertechnicus
–
Abdel en zijn vrouw
Zijn homoseksuele broer en zijn dochtertje
Montmartre
–
Het verdwalen s ’avonds in het 18e arrondissement
En wakker worden bij Bir Hakeim
–
De halve glazen rosé
De zonsopgang op onbekende dakterrassen
De ingeslikte woorden
We vonden elkander in alle verschillen
Ik was voor heel even de wereld
En de wereld was van mij
Een dichteres die ook acteert…
‘Ik ben als performer bewust bezig met mijn stem, intonatie en houding. Toch kan ik dat ook wel loslaten wanneer ik mijn eigen werk voordraag. Dan voel ik me een luie performer. Maar dan in de positieve zin! Ik dwarsboom de woorden niet door té veel met de verpakking bezig te zijn. Ik sta daar als mezelf, als Rashida, en niet als actrice. Het gaat vanzelf, zoals ook alles wat ik meemaak vaak doorsijpelt in mijn werk, zonder dat het dwangmatig wordt.
Ik speel mezelf niet. Ik ben wie ik ben en de woorden doen het werk. Het moet geen kunstje worden. Uiteindelijk wil ik puurheid uitstralen en échte verbinding krijgen met de luisteraars. Als ik te veel bezig ben met het kunstje, dan kan ik beter in de badkamer voor de spiegel gaan staan performen en dat is niet wat ik wil.’
Levenslessen
‘Van mijn zwangerschap en de verstilde periode daarvoor heb ik volgens mij het meeste geleerd als mens.. Alles viel op zijn plek.
Ik heb soms ook het gevoel dat ik al tien levens heb geleefd. Ook daar leerde ik van. Ik heb voor mijn 35e al veel meegemaakt: een scheiding, een burn-out, verloren vriendschappen, moeilijke financiële situaties, uitdagende situaties als kunstenaar, verloren liefdes. Mijn hart is vaak gebroken en ik heb zelf harten gebroken. Gelukkig kwam er ook weer het moment dat ik kon exhaleren, in- en uitademen. Ik werd verliefd, trouwde weer, voelde me weer op mijn plek als kunstenaar, kreeg fantastische vrienden, verstilde, had geen financiële zorgen meer en… ben nu moeder. Ik ben waar ik wil zijn. Het is denk ik ook de reden dat ik nu weer als Rashida, mijn geboortenaam, door het leven ga, en niet meer als Shida, zoals ik me jarenlang liet noemen. Nu ik zelf een kind met zorg een naam gaf, ben ik er ook anders over gaan denken. Het voelt goed om mijn volledige naam te dragen. Mijn accountnamen zijn nog niet veranderd, maar dat komt nog wellicht.’
Dichtersdroom
‘Uiteraard heb ik altijd nog wel iets om van te dromen, ook al ben ik tevreden. Het lijkt me mooi om een bundel uit te brengen. Maar welke gedichten zou ik selecteren? Daar zou ik nog wel even goed over na moeten denken…’
–
Vrij ben ik
Ik besta slechts tussen de uren die mij gegeven zijn
–
Vrij ben ik, besta slechts in het niet bestaan
Mijn overgave is het futiele bewijs daarvan
–
Zorgen maak ik me niet, gezien mijn geleende lijf, elke dag opnieuw als een oefening ziet
En zoals een artiest zoek ik daar de tevredenheid in op
–
Want geen enkele ontbering is zonder verlangen
Niemand bestaat
We bestaan slechts tussen de schimmen van onze eigen schaduwen
