Lichtvoetig de wereld rond
door Inge de Boulonois
–
–
In april verscheen De Wereld Licht Verversd. Een Atlas in 196 Plezierdichten van de hand van Peter de Liefde (1960). Hij is tekstdichter, kleinkunstenaar, columnist en toneelschrijver. Als dichter kende ik hem niet – geenszins verwonderlijk want hiermee debuteert hij op dit terrein.
In het voorjaar van 2020 zou hij een theaterprogramma met zijn kleinkunstgroep uitvoeren, maar daar stak corona helaas een stokje voor. Hij had voor die voorstelling al enkele versjes geschreven en daar ging hij in dat grillige en onvoorspelbare jaar mee door. De Liefde liet zich bekoren door de lenigheid en schoonheid van de Nederlandse taal, aldus zijn voorwoord.
De d in ‘verversd’ van de titel brengt over dat het niet om ‘verversen’ gaat, door nieuw vervangen. Het woord refereert daarentegen aan: het gieten in, het construeren van verzen.
Aan de vormgeving van dit boek, een hardcover, is veel aandacht besteed (designstudio Fresh Frames). De 196 gedichten – precies evenveel als het aantal officiële landen van de wereld – vormen inhoudelijk een structurele eenheid.
Opvallend is het grote font. De hoofdstukken komen overeen met werelddelen, de pagina’s met landen. Het lemma ‘atlas’ in de ondertitel komt ook in de bladzijden tot uiting. Elk werelddeel is in een lichtgrijze tint op wit papier gedrukt. Het land dat het vers tot onderwerp heeft, staat in donkergrijs op het werelddeel aangegeven. Visueel associeer ik het met een blinde kaart waarop vroeger op school aardrijkskunde werd onderricht.
Ook het voorplat mag er zijn. Het is verlucht met concrete poëzie: een typogram van de aardbol waarop land en zee in groene respectievelijk blauwe letters staan gedrukt; de tekst op de globe stemt overeen met de eerste tien verzen uit de bundel.
Hoofdstuk 1 is aan Europa gewijd. In het openingsgedicht over ons eigen land zet De Liefde de figuurlijke uitdrukking uit de vierde regel letterlijk in voor een geslaagde humoristische toets.
–
bij een te hoge waterstand
beginnen moet met pompen
dat voelt men aan z’n klompen.
–
De overgrote meerderheid van verzen in de bundel telt vier regels, al passeren ook andere vormen als sonnettines en ollekebollekes de revue. Voor mij is de term ‘plezierdichten’ in de subtitel misleidend. Die term werd door Drs. P gemunt voor vormvaste verzen. Qua metrum en aantal versvoeten voldoen De Liefdes verzen daar slechts ten dele aan. Het metrum hapert regelmatig; met het aantal heffingen en voeten springt hij vrijelijk om. Ik gebruik daarvoor liever de kapstok ‘lichte gedichten’ die geen associaties oproepen met versificatie in engere zin.
Een geestig vers is ook dat over Griekenland:
–
van ’t Orakel van Delphi.
Dus om te beginnen
maak ik hier een selfie.
–
R. 1, 3 en 4 zijn trocheïsch, maar r. 2 is dat jammer genoeg niet. Als je die regel ook trocheïsch leest, wordt het eindrijm van ‘Delphi’ en ‘selfie’ schrikkelrijm. Gedichten voordragen of lezen maakt vanzelfsprekend een verschil. Op de bühne kun je klemtonen benadrukken en stiltes inlassen, in een boek doet de lezer dat.
De ollekebollekes in de bundel kloppen formeel wel volgens de strenge regels die Drs. P bij de introductie ervan in Nederland instelde. Oostenrijk is komisch cru ‘verversd’:
–
Vrolijke jodelaar
oefent hier dagelijks
op hoge c.
–
Of zit die bangige
aspirantrodelaar
weer met zijn vingertjes
onder zijn slee?
–
De onderwerpen die De Liefde aansnijdt zijn zeer divers: van echtelijke ruzie tot dictator, van allerhande dieren tot voetbal, van wodka tot priester. Bij zo’n respectabel aantal van 196 zijn uiteraard niet alle verzen even geslaagd. Qua chute maar matig is bijvoorbeeld het epigram over Soedan dat exclusief op de rijmuitgang stoelt: ‘Ik wil wel naar Soedan / maar hoe dan?’ Het zal als anti-humor bedoeld zijn, maar zelfs dan.
Het hoofdstuk over het Midden-Oosten bevat ‘Jemen’. Hierin buit De Liefde woordspeligheid uit:
–
met jemenie en jeminee op z’n Jemenitisch.
En jemineren ze maar een klein beetje,
hoor je zachtjes ‘jemineetje’.
–
Alles bij elkaar is het een toegankelijke, origineel vormgegeven bundel, zeer geschikt als cadeau, aan jezelf of een ander en goed voor een lichtvoetige reis door de wereld. De bundel is bij elke boekhandel te bestellen en, dat vind ik altijd bijzonder sympathiek, ook als e-book gratis te downloaden via https://www.peterdeliefde.com/gedichten/
Als slot een heerlijk tripje naar Argentinië:
–
met zijn vingers in de snoepjespot
zei hij al tegen z’n mama
“Het was de hand van God.”
____
Peter de Liefde (2021). De Wereld Licht Verversd. Brave New Books, 207 blz. € 27,52. ISBN 9789464189711
