Wat Maakt Een Gedicht Goed? (5)

door Hans Franse

–

Waarom ik een gedicht wel of niet mooi vind

Een elektronisch binnengekomen dichtbundel lezend, vond ik het in stukjes geknipt proza en geen poëzie. Ik wilde het gedicht kopiëren, maakte het blauw , waarna bij plakken de regels achter elkaar in plaats van boven elkaar verschenen. Het bleek als proza veel beter leesbaar.
Het hangt samen met de definitie van ‘gedicht’: onmogelijke opgave. Werkhypothese: een gedicht is een autonome taalconstructie met eigen taalkundige wetten, die de ruimte tussen werkelijkheid en gevoel ‘dicht’ met ritmisch geordende woorden die verwijzen naar een onder liggende andersoortige werkelijkheid’. Die voelbare andere wereld noem ik lyrische schoonheid. Dat raakt mij.
Ik lees en hoor te veel van dit in stukjes geknipte proza : waarin niets poëtisch gebeurt; de schok blijft weg; lezen wordt moeilijk. Ik word niet geraakt. Recenseren valt niet mee, herlezen levert soms iets op: 6 voor de moeite!
In de 18^e eeuw begon men in Nederland letterkundige theorieën te formuleren . In feite waren er twee stromingen: de vorm waarbij het lezen van de ‘ouden’ voldoende was om kennis en kunde op te doen; mensen als Hieronymus van Alphen benadrukten onder Duitse invloed (Riedel) andere elementen: ‘genie’, gevoel en verbeelding. Wel werd een goede vorm, waarvoor kennis en kunde nodig was, als belangrijk ervaren.  Voor mij is de inhoud belangrijker. Ik vind dat in stukjes geknipt proza, taalkundige edelkitsch, te gemakkelijk: en poëzie is niet gemakkelijk. Verbeelden en verklanken vraagt inspiratie en inspanning. Beoordelen is altijd een compromis: afweging tussen vorm en inhoud.
‘Vrijetijdsdichters’ kunnen nog veel van Van Alphen leren:’ Ik wil de zodanigen niet beletten van nu en dan eens…te digten…Maar zij moeten zig voor geen dichters uitgeven, en zig vooral wachten om den toon te willen geven’.
Milan Kundera trok deze conclusie :’kitsch is de ontkenning van shit’.

Hans Franse is schrijver, dichter, columnist en recensent.

foto en jurk met ingenaaide dichtregels (c) Alja Spaan, project Taal en Teken, mei 2007