Tarek Eltayeb – Hier loopt niemand achter iemand aan

Los van conventies

door Maurice Broere

–

–
Als je vertalingen uit de bekende westerse talen wilt beoordelen, heb je altijd de neiging te kijken naar hoe de vertaler zich in bochten heeft moeten wringen om een mooie vertaling te maken die recht doet aan het rijm, metrum en de boodschap van het origineel. Bij het bespreken van de bundel Hier loopt niemand achter iemand aan van Tarek Eltayeb speelt dat absoluut geen rol, want ik beheers het Arabisch niet eens gebrekkig.

Volgens de achterflap van het boekje is Tarek Eltayeb in 1959 in Caïro uit Soedanase ouders geboren. Hij studeerde in Caïro en Wenen. Op dit moment doceert hij aan drie universiteiten in Oostenrijk. Hij heeft naast poëzie, korte verhalen en voor theater geschreven.

De bundel is vertaald door Lore Baeten (1982). Zij is arabiste en Belgische politica, die zich onder andere inzet om seksueel geweld uit de taboesfeer te halen en het maatschappelijk bespreekbaar te maken.

Het boekje is niet onderverdeeld in afdelingen en bestaat uit gedichten die sterk variëren in lengte, niet voldoen aan allerlei vormconventies, veel enjambementen hebben en waarin eindrijm ontbreekt. Andere rijmvormen zoals alliteratie en assonantie zijn schaars toegepast. Punten en komma’s ontbreken, wel wordt gebruikt gemaakt van hoofdletters. Op de linkerpagina staat steeds het Arabische origineel, op de rechter de vertaling.

Een vers met een grillige vorm, wars van conventies evenals de inhoud die laat merken dat de dichter zijn eigen gang wenst te gaan en zich niet aan allerlei voorschriften wil houden. Dit ondanks dat hij voor gek wordt versleten door de omgeving. Logisch, want een kunstenaar moet nergens aan vastzitten dat remt het creatieve proces. Dit thema komt terug in de titel van de bundel. Opvallend is het motief schaduw dat in veel gedichten in de bundel terugkomt.

De eerste strofe geeft een mooie alliteratie. Het vers lijkt een metafoor voor het leven. Het begint met de kindertijd. Het kind leeft in een fantasiewereld, waarin alles mogelijk is en zingen naar de sterren niet iets bijzonders is. Het kind verandert in een man. De stem wordt zwaar en de last van het leven, de toegenomen verantwoordelijkheid drukt zwaar. Die zwaarte belet het botvieren van de fantasie en het zorgeloos zingen.

Er lijkt sprake te zijn van twee personen: de dichter en een geliefde. Die laatste lijkt veel verdriet te hebben. Verdriet ten gevolge van dezelfde oorzaak, want de dichter weet de tranen te verbinden en weg te laten stromen. De stem van de geliefde duidt op concrete dingen. Haar wensen probeert hij te vervullen en dat geeft hem een goed gevoel, maar dringt hij daarmee door in haar denkwereld? Tranen blijven stromen en hij kan haar binnenste niet bereiken, maar heeft wel een opening, een uitweg, gemaakt voordat hij zich wat terugtrok.

Een boeiende bundel met aansprekende thema’s zoals: liefde, schaduw, dichten, fantasie, je eigen weg gaan. Lore Baeten heeft met haar vertaling mooi werk geleverd. Vertalen kan soms inspireren tot zelf dichten en ik denk dat we dat nog wel tegemoet kunnen zien van de vertaalster.
____

Tarek Eltayeb (2023). Hier loopt niemand achter iemand aan. Vertaling Lore Baeten. Uitgeverij Koppernik, 46 blz. € 14,00 ISBN 9789083295510