door Hans Puper
Eva Gerlach is de tiende dichter die te gast is op Meander Live in het Luxor Theater in Zutphen. Op zondagmiddag 11 mei leest zij Vlieg! zegt de vloer in zijn geheel voor. Het is een jeugdbundel, haar vierde al, en prachtig geïllustreerd door Trui Chielens.* Het is een geweldige bundel, ook voor volwassenen: de thematiek kan ook voor hen herkenbaar zijn. En, ook heel aantrekkelijk: hij is humoristisch, en de hoofdpersoon is prettig tegendraads.
De inhoud. Een opgroeiend meisje – de gedichten beginnen ongeveer aan het eind van de basisschool en eindigen als zij een jaar of zestien is – wordt geconfronteerd met de scheiding van haar ouders. Ze is verdrietig, voelt zich regelmatig boos en ontheemd, maar een slachtoffer is zij niet: in al haar kwetsbaarheid is zij weerbaar. Daarnaast spelen er zaken waarmee de meeste pubers te maken krijgen: onzekerheid, eenzaamheid, maar ook hevige verliefdheden en euforie. Ze kan vrolijk zijn, maar ook heel boos, verbitterd of jaloers.
De toon van de bundel is nergens zwaar. Vaak zijn gedachten, handelingen en uitspraken van het meisje (een ik-verteller) humoristisch, en soms zelfs hilarisch, zoals in ‘Oorlog’, een serie van zeven korte gedichten, waarin zij haar stiefvader vertelt waarom zij een jongetje heeft mishandeld. De eerste twee:
Mijn stiefpa zei ‘Als je niet zeker
weet of je iets wilt doen, doe het dan niet’.
Dat was toen ik Jorn met de bandentang een soort gat
in zijn kop had getimmerd, ik had echt waar spijt (maar vooral
omdat hij nog leefde).
*
‘Wat is er gebeurd,’ zei mijn stief, ‘dat je hem zo moest slaan?’
Dus ik zei ‘Hij zei dat jij iets dat zijn stiefpa zei dat hij
zelf nooit zou doen hebt gedaan.’
Ik hoor het haar zeggen. Ze moet wel heel opgewonden zijn geweest toen ze het aan stiefpa vertelde – een aardige kerel, een geslaagde date van haar moeder. ‘Deze kan denk ik wel’, had zij in een eerder gedicht al tegen ma gezegd.
In het gedicht ‘Maf’ maken we kennis met haar stiefzus Laurien. Een krengetje. Ze maakt het beertje van H’s broertje zoek en verscheurt haar lievelingsboek. Ze vindt het terug op de wc.
En het ergste van alles
is dat door haar schuld
mijn bloedeigen vader
TOTAAL geen geduld
meer heeft met mijn grappen.
Ik heb het verkloot
en mijn zielige stiefzus
zit bij hem op schoot.
Het meisje lijkt haar stiefzus te haten. Als deze anorexia blijkt te hebben (dat wordt niet met name genoemd, maar dat concludeer je uit de omschrijving) is zij enerzijds bang dat Laurien dood zal gaan, maar anderzijds lijkt zij dat ook te wensen. Ook hier kun je een glimlach niet onderdrukken: ‘Ik kijk stil om de hoek, weet niet / of ze me ziet, ik ben bang ergens voor, / ik zeg het niet maar was het maar alvast / zover dit streep ik door’ Of wenst zij haar niet dood uit haat, maar denkt zij van haar angst af te komen als het zover is? Mogelijk. Later blijkt Laurien toch erg mee te vallen. Ook zij laat zich niet kisten.
Net als in de andere bundels speelt fantasie een belangrijke rol. Een vlucht uit de werkelijkheid is het niet. Fantasie geeft vriendschap en kracht, waardoor je bijvoorbeeld ’s nachts niet meer bang hoeft te zijn.
En dan is er nog iets: fantasie kan echter zijn dan de werkelijkheid, lees maar op het achterplat:
Soms ben je echter. Licht hoofd,
bliksemlijf, arendsogen.
Vlieg! zegt de vloer en voor je
kijken kunt ben je
gevlogen.
Tot nu toe waren de volgende dichters te gast op Meander Live: Esther Jansma (vertegenwoordigd door Wiljan van den Akker), Iduna Paalman, Ester Naomi Perquin, Mustafa Stitou, H.C. ten Berge, Sasja Janssen, Kees ’t Hart, Ingmar Heytze en Sholeh Rezazadeh.
* De informatie in deze column is gebaseerd op mijn recensie in Tzum
____
Meander Live vindt plaats op zondag 11 mei in het Luxor Theater, Houtmarkt 64, 7201 KM Zutphen. Aanvang 15.00 uur, entree € 11. Kaartverkoop: op de site van Luxor of aan de kassa.