Michael ter Maat – Demarcaties

De grenzen en de ruimte tussen het hier en daar

door Paul Roelofsen

–

–
Michael ter Maat (1996) werd geboren in Ethiopië en groeide op in Groningen. In 2020 haalde hij de finale van Write Now en stond hij op podia als Explore en Dichters in de Prinsentuin. Zijn werk verscheen onder meer in Op ruwe planken en in het Vlaamse periodiek Dietse Waranda en Belfort, na De Gids het oudste literaire tijdschrift in het Nederlandse taalgebied.

Demarcaties is zijn debuutbundel en hierin schenkt Ter Maat – de titel geeft dat al aan – met name aandacht aan de grenzen en de ruimte tussen het hier en daar. In ‘Wilde berggeit’ blijkt dit uit de tweede strofe van dit gedicht:

Het dromen over grenzen geeft aan dat het de dichter niet alleen om bestaande demarcaties gaat maar ook om die waarover hij al dromend hallucineert; over opgedroogde horizonnen en een miljardenmuur.

De bundel bestaat uit vier delen. In het eerste deel ‘Kruiselings’ is Michael ter Maat op zoek naar zijn wortels en zichzelf. Uit de voorlaatste strofe van ‘De gekleurde wees is een exotische geluksvogel’: ’De gekleurde wees heeft een mening / over de canon, gaat prat op zijn instinct voor taal. / Maar kan in het land van herkomst / niet vertellen hoe laat het is / noch welk jaartal’. En in het gedicht ‘Selfie’ gaat het niet alleen over de dichter zelf maar ook over lotgenoten die met hun asiel worstelen.
De eerste, vijfde en zesde strofe: ‘Wij zijn de interactieve installatie / die op ieders zenuwen werkt. // (…) // Het geeft niet als je twijfelt. / Onze meerwaarde wordt uitgelegd / in tijdschriften die alleen de makers lezen. / De rest verklaart ons vogelvrij, zoals die / zonnebrilman voor een honingkraam: / (…) die moet je oppakken en dumpen boven de zee.’

In het tweede deel ‘Dissonanten’ volgt de dichter de weg terug naar zijn geboorteland en krijgen wij een beeld van zijn familie, met name van zijn ouders. Uit ‘Niemand weet waarom de hemel zo geestdodend zwijgt’ de eerste twee strofen: ‘Ik wil verdwijnen in de kantlijn van mijn moeders kinderjaren. // Met grote-mensen-passen haar sporen volgen / in het zand. De dag dat ze voor het eerst / een ik gewaarwerd en verbaasd naar achteren keek / want afdrukken zijn hoegenaamd bewijs.’

In het derde deel ‘Alleen vandaag’ neemt Ter Maat afstand van zijn voorgeschiedenis, maar komt er de wanhoop voor in de plaats. Hij wijdt daar drie aaneensluitende gedichten aan met de titel ‘Lieve wanhoop’ en sluit dit deel daarna af met ‘De klok staat stil maar het onkruid woekert voort’. De eerste twee strofen daarvan:
‘De klaagzang stopt vanzelf / als je opstaat en het licht aandoet. // Je trekt een magnolia uit de tuin / maar de wortels blijven zitten. / Zo gaat dat met geliefden.’

Hierna in het laatste deel ‘Koekoeksjong’ doet de dichter het licht weer aan wat resulteert in enkele vertederende liefdesgedichten om tenslotte dat licht toch weer te temperen:

Bijzonder is dat men door Michael ter Maat voorgelezen gedichten uit de bundel kan beluisteren via een QR code. Een verrijking van een toch al sterk debuut.

____

Michael ter Maat (2025). Demarcaties. Uitgeverij Passage, 63 blz. € 17,50. ISBN 9789054524458