Hans Rothuizen – Vanavond nasi

Een dans van klank en tijd

door Peter J.R. Vermaat

Wie de tweede bundel van Hans Rothuizen leest zonder eerst op de achterzijde te spieken, zal niet snel de indruk krijgen poëzie van een bijna-zeventiger te lezen. Op een enkele plaats zou het taalgebruik een wat langer verblijf in deze wereld kunnen verraden, maar daarbij blijft het.

Rothuizen begon zijn dichterschap met het schrijven van sonnetten, waarvan er ook in deze tweede bundel een aantal te vinden is. Bleek de dichter in zijn eerste bundel in deze vorm meer een denker dan een zanger, hier gaan lyriek en beschouwing in klank en ritme hand in hand, als in een voorzichtige dans:

De bundel is opgebouwd uit vijf afdelingen van verschillende omvang, waarin zowel vormvaste als vrije verzen voorkomen. Ook de onderwerpen zijn divers: voetbal, muziek, andere landen, maar ook familie in voorgeslacht en nageslacht. Er is alledaagsheid en mythologie, liefde en overspel, er zijn vindplaatsen en er is angst om te verliezen.
Bij herlezing duiken in de thematiek vervolgens meerdere sporen op van iemand die niet alleen rondkijkt, maar ook bij tijd en wijle als dichter beschouwend achteromziet:

Al bij een tweede lezing geeft dit gedicht zijn poëticale onderlaag prijs en bij een derde of vierde keer wordt dit poëticale verband breder getrokken naar de beeldende kunst: ‘gericht bijtend en houwend’ kan heel goed gelezen worden als ‘beitelend en houwend’ door een beeldhouwer, waarmee in de diepere onderlaag een dichter wordt getoond als hakkend en schurend in taal. Daarnaast kan ‘rechtop en scherp’, gecombineerd met ‘perspectief’ in verband worden gebracht met een foto, waarmee een tweede betekenis van ‘beeld’ in de beeldende kunst wordt neergezet.
Voor een poëtisch geschoolde lezer zijn dit aspecten waardoor je een bundel vaker ter hand neemt, omdat je weet dat je er iedere keer weer andere van dit soort aspecten zult aantreffen. Dit maakt Hans Rothuizen niet uitsluitend maar zeker ‘onder meer’ een dichter voor dichters.

De meest persoonlijke en meest indrukwekkende afdeling van de bundel is de vierde, ‘ALS’ genoemd naar de ziekte die de broer van de dichter uiteindelijk fataal zal worden. Deze serie van vijf gedichten, waarbij ieder volgend gedicht korter is dan het voorgaande, toont niet alleen in taal, maar ook in vorm het krimpend perspectief dat aan de orde is. Hoewel ik de reeks onrecht doe door hem niet integraal over te nemen, volsta ik hier met een aantal passages die een even krachtig bewijs zijn van wat taal vermag als van het talent en het ambacht van de dichter:

In de bundel kijkt de dichter in zijn taal om zich heen, zowel dichtbij als verder terug of vooruit. Ieder gedicht vormt een reeks van passen in een dans van klank en tijd, waarbij de lezer niet alleen de ogen van de dichter volgt, maar wat hij ziet ook kan meespreken met zijn mond. Dichterbij een lezer kan een dichter niet komen. En omgekeerd.

***
Hans Rothuizen (1948) studeerde Engels en Nieuwgrieks. Hij debuteerde als dichter op 50-jarige leeftijd. Aanvankelijk schreef hij uitsluitend sonnetten, later steeds meer vrije verzen. Hij publiceerde gedichten in diverse literaire tijdschriften. Zijn gedicht De pont bij Middelaar won de Poëzieprijs Plasmolen 2013. Eerder verscheen bij uitgeverij Kontrast zijn bundel Ongeprijsde uren.