Het busje dat voor invaliden spaart
door Kees Godefrooij
Een woord valt uit het nest van Jan Loogman is de negende bundel in de serie ‘Verse voeten’ van De Witte Uitgeverij.
Het zijn gedichten met venijn, al slaat de meligheid nog weleens toe:
Hok
We hebben de muren geverfd
In de scharnieren de deuren gehangen
We hebben een tafel naar binnengedragen
En voor ieder een stoel
Toen zijn we gaan roepen
om kinderen. Een voor een
kwamen zij binnen
Klein en groot genoeg al
zijn zij gaan zitten
Dit is ons hok zeiden de tijgers
Jullie brengen het vlees
het liefst met muisjes erop
En als we niet eten moet je ons slaan
Hier zijn de stokken
want jullie zijn oppassers
jullie wonen hier ook
Soms is die meligheid een stijlmiddel om tot een gepast slot te komen, zoals in ‘Als ik groot ben’. Na vijf coupletten eindigt het gedicht aldus:
onmiddellijk dood
Wat jij niet kunt kan ik dan wel
ik ben dan immers groot
Goed op dreef is de dichter in ‘Spiegel’, een gedicht dat zijn tanden ontbloot en doordringt tot het kraakbeen van je gemoed. Waarom? Omdat het op een achteloze wijze aantoont hoe gruwelijk fantasie kan zijn in de beslotenheid van een badkamer. De ik kijkt in de spiegel, ziet zichzelf en denkt: dit ben ik! Met alle vetzucht van dien en jaren onvrijwillig hardvochtig leven achter de rug, en dan gebeurt het onvermijdelijke…hij snijdt zichzelf bij het scheren, maar in gedachte ligt zijn kop er af. En wat doet het busje daar dat voor invaliden spaart?
Spiegel
je kneedt de vetten rond je hart
past je net gesteven broek en scheurt
van je wang de glinstering
je heft het mes hoger harder
houw jij op je versleten harnas in
van je hoofd resteert het scherp
gesneden gat je bent er bijna
doorheen gelopen je zoekt doeken
pleisters eender wat als maar iets
desnoods je bruine blouse of het biljet
uit het busje dat voor invaliden spaart
als maar iets nog iets van jou bewaart
Ook de Calvinistisch getinte liefdesverklaring is aangenaam:
Liefde
De bank is nieuw. De witte stof
en ook het hout bevallen jou
beter dan de oude die hier stond
Mij maakt het geen verschil
Ik prefereer de bank
waarop jij zitten wil
Het zijn veelal gedichten die je – zoals gebruikelijk – vaker moet lezen willen ze hun charme dan wel hun venijn tonen en dan nog zijn er een aantal die raadselachtig blijven. Of dat een voordeel is? In dit geval weet ik het niet. De vrije verzen zijn slordig vormgegeven en de bundel sluit af met een mislukte poging tot een sonnet. Echter, zoals de gedichten ‘Spiegel’ en ‘Liefde’ zijn er meerdere te vinden in Een woord valt uit het nest.
Jan Loogman, die onder meer werkt als schrijfdocent, publiceerde gedichten in De Brakke Hond, Deux ex Machina en andere bladen. In 2010 drong het gedicht ‘Onzeker uur’ door tot de top-100 in de Nationale Gedichtenwedstrijd. Het slot van dit gedicht leverde de titel aan deze bundel.
De gedichten zijn gevarieerd van inhoud. Voor een deel geven zij observaties over de niet altijd harmonieuze kindertijd en reflecties over volwassenheid. Voetbal vormt het thema van de afdeling ‘Op het veld’. In de laatste afdeling, ‘Erfelijk materiaal’, staan gedichten over de oud geworden moeder.
