Een tor die rondjes over de aarde kruipt
door Wilma van den Akker
Wie het bundeltje departures van Edwin Fagel nog te pakken wil krijgen, zal erg zijn best moeten doen. Het kwam tot stand door middel van crowd funding in een reeks bijzondere uitgaven: Halverwege Chapbooks. De intekenperiode voor deze goedkope chapbooks is inmiddels gesloten. Misschien lukt het nog bij een van de boekhandels die op de site van Halverwege Chapbooks staan vermeld. Op die site staat ook uitgelegd wat een chapbook is en hoe zo’n bundeltje wordt uitgebracht zonder dat er vooraf budget beschikbaar is. Het is een inventieve en sympathieke manier om poëzie onder de aandacht van echt geïnteresseerde lezers te brengen.
departures is de vierde bundel in de reeks. Eerder verschenen juniper van Estelle Boelsma, 1512 van Samuel Vriezen en iemand anders van Joost Baars.
Dichter Edwin Fagel (1973) zelf publiceerde eerder bij uitgeverij Nieuw Amsterdam Uw afwezigheid, en Het geroofde lichaam van Charlie Chaplin. Met Uw afwezigheid won hij de Jo Peters poëzieprijs.
Afwezigheid: het moet een thema zijn van de dichter. Het kan niet missen of het speelt een rol in departures, een boekje met een overvliegend vliegtuig op de kaft. De dichter leest het eerste gedicht voor op dit filmpje met vertrekkend vliegtuig. Dit filmpje krijg je ook te zien als je de QR-code achterin het boekje scant met een smartphone.
De gedichten zijn ongetiteld en beslaan per stuk hooguit een halve pagina. Het zijn filmische tekstflarden, waarbij soms niet duidelijk is bij wie het perspectief ligt. Er zijn twee geliefden die afscheid nemen op het vliegveld. De lezer blijft bij hen beiden: de vertrekkende vrouw en de achterblijvende man. De buitenwereld dringt zich op in de vorm van nieuwsberichten op teletekst, in kantoorwerk en stewardessen. De dichter beschrijft afwezigheid in meer dan een betekenis. Haar afwezigheid wanneer de man een jurkje koopt voor de vrouw en haar lichaam erbij denkt. Of zijn afwezigheid op het moment dat hij een kast opendoet en niet meer weet wat hij wilde pakken, of als hij bij een vergadering ineens alle ogen op zich gericht ziet.
ze keken me allemaal aan. jij zou toch het eindrapport maken?
ik groef in mijn geheugen, er viel iets in de kamer naast ons.
het leek logisch, een eindrapport, en ook dat ik het zou schrijven.
ik roerde in mijn koffie. buiten schoof een wolk voor de zon,
de ruimte werd plotseling donkerder, in gedachten zag ik jou
je benen over elkaar slaan, je rokje kroop iets omhoog.
Fragment, pag. 11
Het reizen per vliegtuig levert vervreemdende beelden op, zoals in het zelfde gedicht op pagina 11 […] op datzelfde moment hingen / honderden vliegtuigen met duizenden mensen, / boven een oceaan, […]. Bijna meteen daarachter een grappig gedachtenhuppeltje:
bij het omdoen van een reddingsvest. ze kijkt een collega aan
die ook begint te lachen. De motor giert, […]
Dit neemt niet weg dat het maar een angstaanjagende gedachte is, je geliefde in een vliegtuig. Het beeld dat op mij de meeste indruk maakt is dit:
die oneindig rondjes over de aarde kruipt.
je hangt boven de oceaan en hij haalt je in
Fragment, pag. 13
Afgezien van de dreiging is het een wonderschoon schouwspel. Aan het einde van de bundel: een lichte opluchting, want er is weer vaste grond onder de voeten.
en naar de douane lopen nadat ik hem
heb laten landen op zijn wieltjes.
Ik ben de gelukkige eigenaar van bundeltje nummer 117, met paraaf van de dichter. Misschien liggen er nog een paar bij de hierboven genoemde boekhandels. Probeer het, lezer! Ik word nieuwsgierig naar het volgende bundeltje in de reeks.
***
Interview over departures met Edwin Fagel bij het radioprogramma De Avonden. Edwin Fagel is ook hoofdredacteur van het poëzietijdschrift Awater.
