Heleen Bosma (1964) was in de jaren 2009-2011 stadsdichter van Deventer en van 2013 tot 2015 provinciedichter van Overijssel. Vier keer drong ze door tot de top 100 van de Turingwedstrijd. Ze publiceerde Oostenwind en Liefdesspoor. Heleen Bosma is dichter en schrijfdocent. Recent lanceerde zij een nieuw soort dichtersplatform Dichter bij dichters. Esther Naomi Perquin noemt dat platform een heel stevig platform. Wat is het precies dat dichtersplatform en wat beweegt Heleen Bosma om poëzie te schrijven?
We hebben je uitgenodigd om poëzie in te sturen en in twee van de drie gedichten die je stuurde komt Finland voor. Is Finland willekeurig gekozen in je gedichten of heb je daar iets speciaals mee?
Ik ben wel erg onder de indruk van de gedichten van Sirkka Turkka. Ze hebben een archetypische en soms wat gekke sfeer met zwarte honden, stille rivieren en nieuwe maan. Er spreekt veel kracht uit, ook kracht om eenzaamheid en verlatenheid aan te kunnen. Ik denk dat daar mijn Finlandbeeld vandaan komt. Het verlangen naar rust en ruimte en eigenheid en tegelijk het beeld van de innerlijke kracht of natuurbinding die je nodig hebt om al die verlatenheid te dragen. Ik ben nog nooit in Finland geweest, het heeft voor mij een symbolische lading. Daarin resoneert denk ik mijn Drentse verleden. Als kind sjeesde ik op mijn fietsje rond het dorp en maakte hele zwerftochten. Een wonder en geschenk dat mijn ouders dat allemaal goed vonden. Ik ervoer een groot gevoel van schoonheid, vrijheid en verbondenheid met het landschap.
Hoe lang houd je je al met poëzie bezig?
Ik schreef mijn eerste gedicht toen ik acht was. Over een konijn op het mos in het bos. Het gedicht begint heel schattig. Het konijn krijgt een pakje en het gedicht eindigt met de vraag: ‘Weet je wat erin zat? Een dikke vette pad. ‘ Ik herinner mij mijn verbazing dat mijn moeder in de lach schoot toen ze het las. Ik besefte op dat moment dat zij blijkbaar door die letters op papier kon zien wat zich in mijn hoofd had afgespeeld. Die fascinatie heeft me eigenlijk nooit meer losgelaten.
Je geeft ook les in poëzie. Waar doe je dat en wat zijn je ervaringen?
Ik geef les aan volwassenen en kinderen. Ook aan docenten van basisscholen, zodat zij het weer door kunnen geven aan hun leerlingen. Het is altijd mooi om te zien dat mensen bij zichzelf uitkomen als ze schrijven, bij hun eigen ervaringen. Ik kom in mijn gedichten ook vaak uit bij het ik. Je zit altijd aan je eigen hoofd vast. Dat vind ik zo’n enorm gegeven in een mensenleven. Toch heb ik altijd de wens even in het hoofd van een ander te kunnen kruipen. Samen gedichten lezen of schrijfles geven is geweldig: je mag daar heel even in de buurt komen, bij die ander. Dat is echt een groot cadeau.
Kan poëzie je leven veranderen volgens jou en heb je daar een voorbeeld van?
Ik wilde dat ik nu kon zeggen dat één speciaal gedicht ooit een cruciale wending in mijn leven heeft gebracht, dat zou ik prachtig vinden, haha! Als er mensen zijn met zulke voorbeelden hoor ik ze heel graag! Ik denk dat het bij mij eerder omgekeerd is. Poëzie schrijven en lezen verandert niet iets maar geeft een diepe uitdrukking aan wat in je leeft. Aan je levensgevoel en je kijk op de wereld. Het verrijkt ook je kijk op de wereld. Poëzie doet dat, alleen al door het creatieve gebruik van de taal, op een speelse, lichte manier. Die combinatie van lichtheid en diepgang daar houd ik heel erg van.
Je bent initiatiefneemster van de site Dichter bij dichters die onlangs is geopend met behulp van webbouwer en support. Wat houdt deze site in en wat is je doel ermee? Wat voegt het toe aan de al bestaande poëziewereld?
Dichter bij Dichters is een online gedichtenleesclub. Er verschijnen zoveel prachtige bundels, die wil ik graag bekendheid geven. Ik vind het ook fijn om recht te doen aan de gedichten en er samen even in te duiken, want wat lees jij nou in het gedicht. Elke twee maanden staat er een andere dichter of dichteres in de schijnwerpers. Vragen en mijmertips nodigen de deelnemers uit tot overpeinzingen en er is de mogelijkheid je inzichten en vragen te delen op het online forum. Er heerst een open en onderzoekende sfeer. Het is echt prachtig wat mensen op het forum schrijven. Het legt een diepe laag in mensen bloot die je in de buitenwereld niet altijd meteen ziet maar die er wel is. Dat vind ik heel fijn om te ervaren. Het maakt mijn binnen- en buitenwereld synchroon. Mensen zijn vaak ook verrast hoe positief het forum is, en dat dat op internet mogelijk is. Aan het eind van de reeks gedichten komt de dichter of dichteres online om over de gedichten te vertellen. Dat is altijd geweldig. We hebben afgelopen tijd onder meer Maud Vanhauwaert, Tjitske Jansen en Ester Naomi Perquin te gast gehad. Het waren pareltjes.
Er zijn veel gedichten te lezen op je site, maar kunnen mensen ook publiceren op de site Dichter bij dichters?
Op dit moment kunnen mensen nog niet op de site publiceren. Ik krijg wel vaak gedichten toegezonden, en ook mooie gedichten, dus wellicht dat ik over een tijdje die mogelijkheid ga bieden.
Wat is het leukste dat je hebt meegemaakt als dichteres van Overijssel ?
Ik heb een reis zonder geld gemaakt als dichteres van Overijssel. Dat ging natuurlijk ook over de ontmoeting met de ander. Daar heb ik gedichten van gemaakt en die staan met foto’s en filmpjes in de Feestbundel die mensen online konden en kunnen downloaden op mijn website. Ik geef er ook graag lezingen over.
Dat je dat gedurfd hebt, super!
Dat durven is een verhaal op zich haha. Het meest bijzondere van de reis was dat mijn kwetsbare positie een enorm direct contact teweegbracht. Dat had ik van tevoren helemaal niet bedacht. Ik heb alle mensen die me van oost naar west hebben geholpen voor altijd in mijn hart gesloten. Waaronder Anton, 72 jaar, met zijn aardig ruige vriendenkring uit de kroeg. Bij het zoeken naar een slaapplaats stelde de barman Anton voor. Ik vroeg me hardop af in de kroeg, of dat wel slim was, een vrouw alleen bij een man alleen. Maar iedereen aan de bar wist heel zeker; bie Anton ku’j goed ligg’n. Ik vond het heel spannend maar heb uiteindelijk bij Anton thuis zijn hele levensverhaal gehoord. Hij was voor een vermogen bedrogen door een oplichtster die zogenaamd zijn partner wilde zijn. De volgende ochtend namen we afscheid met een kushandje. Ik met die grote rugzak achterop in de ochtendschemer en Anton met zijn pyjama in de deuropening. Mijn hart gloeit nog als ik er aan denk. We hebben nog steeds contact.
