door Geert Zomer
–
Wat maakt een gedicht goed?
Een jaar of tien geleden gaf ik een workshop poëzie bij een aanloopcentrum voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Er deed een buurtbewoner mee. Hij praatte zonder dat hij een vraag nodig had. Ins Blaue hinein zei hij: ‘Een gedicht is een gedicht als het er als een gedicht uitziet.’ Hier had hij een punt. Een stoel is een stoel als het er als een stoel uitziet. Een vliegtuig is een vliegtuig als het er als een vliegtuig uitziet. Je hoeft er zelfs niet op te kunnen zitten of ermee te kunnen vliegen om het toch een stoel of vliegtuig te laten zijn.
Met het begrip ‘goed’ wordt de kwaliteit aangeduid van de verhouding tussen subject en object. Het object kan o.a. een boom zijn, een plant, een mens, een dier of een ding. Als voorbeeld: hij is een goede vriend van mij, of, dat is een goede appelboom. Wij kwalificeren iets als goed door de combinatie van rationele en gevoelsmatige impulsen. Ik luister graag naar wat sombere singer-songwriter muziek. Dit roept bij mij vaak een melancholieke stemming op. Toch vind ik die muziek goed, ook al wordt ik er niet meteen vrolijk van. Maar het melancholieke kan mij tegelijkertijd ook een blij gevoel geven. Ik kan enthousiast worden van het gegeven dat muzikanten in staat zijn om diepe emotionele lagen bij mij te triggeren. Inherent hieraan is dat zij persoonlijk diepe emotionele lagen verkend hebben en dat zij het vakmanschap bezitten om hun songs de diepgang te geven zodat zij voor anderen voelbaar zijn. Zo hoef ik mij niet alleen te voelen en kan ik mij gedragen weten. Zo is het ook met ‘goed’ gedicht.
Een goed gedicht is in staat diepe emotionele lagen te raken. Waarom die lagen geraakt worden, is vaak een raadsel; het mysterie van een gedicht, van de liefde en van het leven zelf.
‘If I needed you’
If I needed you
Would you come to me,
Would you come to me,
And ease my pain?
If you needed me
I would come to you
I’d swim the seas
For to ease your pain
In the night forlorn
The morning’s born
And the morning shines
With the lights of love
You wil miss sunrise
If you close your eyes
That would break
My heart in two
The lady’s with me now
Since I showed her how
To lay her lily
Hand in mine
Loop and Lil agree
She’s a sight to see
And a treasure for
The poor to find
Lyrics: Townes van Zandt.
Geert Zomer is dichter en was recensent bij Meander.
foto (c) Alja Spaan, 2 november 2021