Jeroen Vermeiren – Uit welk hout zal ik mij snijden?

Uit woorden iets moois snijden

door Wim Platvoet

–

–
Een van de mogelijke criteria om je beleving van teksten in het algemeen en gedichten in het bijzonder onder woorden te brengen is te kijken in hoeverre ze gerelateerd kunnen worden aan de klassieke transcendentalia: het goede, het ware en het schone. Het laatste is wellicht het explicietst betrokken op poëzie, het ware speelt voor velen een mindere rol en over de relatie met het goede valt het moeilijkst iets te zeggen. Toch roepen de gedichten van Jeroen Vermeiren in deze bundel bij mij precies vragen omtrent die platoonse ideeën op. Het begint al met de vraag die de titel stelt: ‘uit welk hout zal ik mij snijden?’ Een vraag waarmee Vermeiren in een van diens gedichten zichzelf confronteert. De tweede regel van dat gedicht luidt: ‘wie zal ik eens worden vandaag.’ De dichter lijkt deze vraag echter niet aan zichzelf te stellen, maar aan een ander: ‘toon mij’ beginnen bezwerend de drie regels van het tweede couplet, en daarna heet het: ‘leer mij’, ‘wijs mij’ en ‘of liever nog: zeg mij’. Zo komen wij het antwoord van de dichter zelf in dit gedicht niet te weten. Betekent dit dat hij het niet weet, of dat het uiteindelijk een zinloze vraag is? Ook het antwoord van de ander blijft uit. De dichter blijft met de vraag zitten.

De dichtbundel bestaat uit vijf afdelingen. In de eerste afdeling, ‘Vuur’, vertelt de dichter ons wanhopig over een liefde die vurig begon, maar na het gedicht ‘Eros en Thanatos’, waarvan de slotregels zijn: ‘en jij mijn nood, / mijn tedere verdrinkingsdood’ wordt het voor de dichter duidelijk dat het een ‘dode liefde’ is. Met inzicht in zichzelf en in de ander moet hij constateren: ‘mijn naam is oorlog en vrede’ en misschien kan hij daarom niet voldoen aan de naam van de ander: ‘de jouwe gebod en bede.’ Dit is zijn hoogstpersoonlijke waarheid, een wrede, een sombere waarheid, die op mooie manier wordt verwoord. Is dat mogelijk? In deze bundel blijkt dat mogelijk te zijn, zoals uit vrijwel alle gedichten blijkt. Maar uiteindelijk is er hoop en geloof in de poëzie:

Het eerste gedicht van de derde afdeling, ‘Steen’, vat de verschillende invalshoeken van de bundel samen:

Maar in de volgende afdeling, ‘Water’, ontdekt de dichter weer uit welk hout hij is gesneden:

Het zijn dan ook geen vrolijke gedichten, maar gedichten die zichzelf niet ontzien. Hier en daar klinkt een negatief zelfbeeld van de dichter door, ‘zomaar een man op kniezerige knieën’. De kracht van deze poëzie is dat we dat aanvaarden, en tegelijkertijd willen we de dichter opmonteren, onze arm om hem heen slaan. Of hij dat wil weet ik niet. Misschien heeft hij het toch niet nodig. Misschien vergissen we ons. De laatste afdeling, ‘Trompe-l’oeil’ eindigt als volgt:

Drukken deze gedichten een goed leven uit? Daar gaan ze niet over. Ze zijn in ieder geval van een waarachtige schoonheid.
____

Jeroen Vermeiren (2021). Uit welk hout zal ik mij snijden? Uitgeverij P, 56 blz. € 17,00. ISBN 9789493138476