De penpunt in mijn rug
door Wim Platvoet
–
–
Onsamenhangende angstkreten en wanhoopsuitingen, soms in naar beneden donderende watervallen van losse regels met veel spaties en witruimtes, soms pagina’s doorlopend, zonder spatie of witregel. Sommige raken je, andere begrijp je niet. Maar wat is begrijpen bij deze opsomming van woorden? Ze lijken niet op de poëzie die je kent en waar je enigszins vertrouwd mee bent. Ogenschijnlijk kent de bundel geen samenhang. De samenhang wordt gevormd door degene die de bundel heeft geschreven, Ocean Vuong, in 1988 in Vietnam geboren, wiens ouders dat land hebben ontvlucht en via allerlei omwegen in Amerika zijn terechtgekomen, het land waarvan Vuong zich nu als een burger beschouwt en waarvan hij de taal hanteert om poëtisch gestalte te geven aan zijn eigen belevingen en zijn kijk op de wereld. Hij maakt ons in deze bundel deelgenoot van zijn zoektocht naar de betekenis van zijn verstoorde leven. En niet alleen zijn eigen leven, maar ook dat van het gewelddadige land waarin hij is terechtgekomen. Elk gedicht vertelt een gebeurtenis, soms uit het leven van Vuong zelf, waartoe ook dat van zijn moeder behoort, soms uit het leven van iemand anders, soms bekritiseert het een gebeurtenis, soms creëert het er een. Maar zijn het gedichten, deze opsommingen van woorden en zinnen, , soms uit elkaar vallend, met inspringingen, enkele woorden, losse regels.
–
——–zegt je gezicht – samengesteld
–
———- –uit gespierde substantieven
–
——– verbuigingsgebeente
–
—gehard in
–
alfabetessentie kijk? in een hand
–
——— —-omdraai verrijst een huis
–
———- uit de sneeuw
–
———– Uit: ‘Lieve T’
De grondtoon is verdriet.
(…)
Ik zag de graven dampen in het roze ochtendlicht en begreep dat de doden doorademden. Jawel.
(…)
Nu kan ik zeggen dat het schitterde, mijn letsel, omdat het van niemand anders was.
–
Letselbeletsel te zijn. Mijn ellende zal de wereld niet betreden, besloot ik, en al snel werd ik mijn eigen held.
(…)
Hoe je zegt wat je bedoelt, verandert wat je zegt.
–
Uit: ‘Ook niet’
Maar niet alleen persoonlijk verdriet, ook verdriet dat het gevolg is van de gewelddadige structuur van de Amerikaanse samenleving.
–
meteen omver, maat. Verpletterend
–
was je optreden. Een veegpartij, nee,
–
een slachting. Overkillfest. In de pan gehakt
–
hebben we ze. Mijn zoon, een beest.
–
Uit: ‘Old Glory’ [een bijnaam van de Amerikaanse vlag]
In een ander gedicht, ‘Het punctum’, reageert Vuong op 350 lynchpartijen die tussen 1830 en 1935 in Californië plaatsvonden, waarbij de slachtoffers overwegend van Mexicaanse, Chinese en inheemse afkomst waren. Maar ook zijn eigen leven, bekenden, vrienden en familieleden moeten het, ik zou bijna zeggen ontgelden. Centraal staat Oceans zoektocht naar manieren om te leven na de dood van zijn moeder. Hij zoekt naar ‘Argumenten om te blijven’, zoals een gedicht is getiteld, en twee van de vele antwoorden luiden ‘Omdat ik ermee ophield mezelf richting zichtbaarheid te verontschuldigen.’ en ‘Omdat dit lichaam mijn laatste adres is.’
Ik kan maar enkele gedichten aanhalen, maar elk gedicht heeft zijn eigen zeggingskracht, ondanks de onmacht die er vaak ook in aanwezig is.
De bundel die ik heb gelezen is een door Onno Kosters gemaakt vertaling uit het Engels van Time is a Mother, oorspronkelijk uitgegeven door Penguin Press in 2022. De vertaling kan in mijn ogen erg goed op zichzelf staan en wordt door mij dan ook niet beleefd als een vertaling, hoewel ik mij er voortdurend van bewust ben dat het de in Vietnam geboren Amerikaan Ocean Vuong is die in de tekst permanent aanwezig is.
____
Ocean Vuong (2022). De tijd is een moeder. Hollands Diep, 127 blz. € 19,99. ISBN 9789048863044
