Vloeibare gedichten op papier
door Wilma van den Akker
Winterreis van Bas Geerts is de vijfde bundel in de reeks ‘Halverwege Chapbooks’. Deze reeks komt op een bijzondere wijze tot stand. Nummer vier in de reeks besprak ik hier. Ook staat daar meer informatie over de totstandkoming van de bundels. Het zijn bijzondere, kleine bundels voor de echte poezieliefhebbers. Na het uitkomen zijn er nog slechts enkele exemplaren verkrijgbaar bij gespecialiseerde boekhandels.
Ook Winterreis is een dunne bundel, met dunne, verticale gedichten. In deze haastige tijd vlieg je er zo doorheen. Maar gedichten verdienen concentratie en aandacht, ook van de lezer.
Bij het lezen, herlezen en hardop lezen van deze gedichten valt op dat de zinnen met opzet haperen. Op zoek naar een ‘sleutel’ om ze te lezen, denk ik eerst: ‘ze bestaan uit een groot enjambement, de zinnen lopen gewoon door.’ Deze conclusie is te simpel. Als ik de gedichten zo lees, lopen ze ook niet overal lekker. Nee, de syntaxis van deze zinnen is bewust ongrijpbaar en verwarrend. Het is niet de bedoeling van de dichter geweest om snelle, vluchtige gedichten te schrijven. Hij pakt de lezer bij het nekvel en dwingt hem de woorden en zinsdelen waar te nemen en hun meerduidigheid te ervaren. Een greep uit het midden van de bundel:
een tijd lang is
het af en waar
het is het toont het
zich tijdelijk zijn
vriendelijke kant
maar ziet het terug
ziet het er naar uit
een aantal dagen
achtereen
gaan in de gisteren
tot later mee
waarbij het blijft
wat daarna lijkt
verder veel
dat al verlaat
is tijd
Na en paar keer lezen wil ik deze zinnen – of liever woordgroepen – zien bewegen. Ze moeten komen bovendrijven uit het niets en weer verdwijnen, plaats maken voor nieuwe woorden, waardoor de betekenis en context vloeibaar worden. We kennen dergelijke, beweeglijke gedichten vooral van Tonnus Oosterhoff, maar ook Bas Geerts maakt zulke ‘kinetische’ gedichten. Een voorbeeld:
http://blue-turns-grey.nl/20111/20111_geerts.html
Ik kan hier lang naar blijven kijken en door de veranderende context krijgen de woorden en woordgroepen diepere, soms dramatische betekenis. Intrigerend. De winterreis eindigt in het donker:
dat de zon
doorbreekt
Geen poëzie voor luchtige vrolijkerds, maar voor serieuze waarnemers. Neem de moeite om deze gedichten zorgvuldig te proeven.
