door Karel Wasch
Er zijn talloze boeken bekend, die films opleverden. Nog steeds worden boeken verfilmd. Ook werden gedichten in films gebruikt.
Bijvoorbeeld in de remake van de film Solaris van Tarkovsky. Daarin leest ruimtevaarder George Clooney een gedicht voor van Dylan Thomas.
foto Wladimir Joerin
Maar het omgekeerde is minder bekend, dat nl. een gedicht over film gaat in de breedste zin van het woord.
Over het projecteren in de huiskamer van een zelfgemaakte opname of het bekijken van een film in de bioscoop bijvoorbeeld.
–
Oom Karel: een familiefilmpje
–
Vanmiddag een familiefilmpje gezien. Oom Karel
niets vermoedend in een bootje bij Loosdrecht.
Drie weken later was hij dood, niet meer vatbaar voor
. celluloid.
–
Hoe goed zou het zijn een filmpje van zijn sterven te bezitten
als operateur zijn laatste adem af te draaien
vertraagd het stollen van zijn blik, het vallen van die hand
langs de ijzeren bedkant nog eens en nog eens te vertonen
–
Of op topsnelheid, zodat het doodgaan van oom Karel
iets vrolijks krijgt, een uitgelaten dans op een krakend bed,
de omhelzing van een onzichtbare vrouw
–
die teruggedraaid hem wakker kust, de ogen
worden weer blik, kijken in de lens, de hand wijst.
Oom Karel leeft, oom Karel is dood.
–
(c) J. Bernlef
Een fraai gedicht van Bernlef, waarin subtiel gespeeld wordt met de mogelijkheid om iemands dood te filmen en dan te versnellen of te vertragen. Iemand komt door film- hoe oud ook- weer tot leven.
–
Pathé -baby
–
Moeder vertoonde een film van Rin Tin Tin
Het licht was uit en de gordijnen dicht.
Uit de projector kwam maar weinig licht
en ’t werd nog minder met de film erin.
‘k Hield me muisstil en verroerde geen vin:
geen glimp had ik willen missen van inzicht.
Maar ’t waren beelden zonder slot of zin.
–
Moeder draaide door, maar de film hield stil,
nu stonden er woorden op het behang.
’t Was Frans, zei ze, en ze gaf explicatie,
zo duidelijk, dat mij mijn leven lang
een dapp’re hond met een versnelde gratie
te hulp komt springen, wanneer ik maar wil.
–
(c) Jan Kuyper
De magie, die je als kind voelt bij een avonturenfilm. In dit geval van de hond Rin Tin Tin. En de beelden die je hele leven op je netvlies blijven staan.
–
Film
–
Vrij veel geregend, een ouderwets soort
Franse film, zoals het betaamt.
Treurige, langzame meisjes, die
betrekkelijk uitzichtloze affaires
toch nog verzieken, in bedden
bevlekte lakens over de borsten trekken;
later op straat, of een terrain vaque
betast terwijl in de hals gezoend,
een mannenbeen tussen hun dijen;
een camion, een vent met de hoed in de ogen,
gezichten van Robert Hoessein en Marina Vlady,
en dikwijls regen en damp. Mijn jeugd
was er vol van.
Eruit, op de Nieuwendijk, mijn handen diep in mijn zakken,
en duizenden meisjes in minirokken,
en allerminst voor het grijpen.
Tu, veux, zei ik, hees genoeg.
Maar nee, haar reactie wees zeer in de richting
dat ze dat beslist niet wou.
–
(c) Alain Teister
–
Marina Vlady, een actrice uit de nouvelle vaque. De pikante spraakmakende films van de jaren ’50 en vroege jaren zestig. Teister herinnert zich de beelden nog maar later op straat zijn de meisjes niet zo gewillig als in de film.
En dat is meteen het verstorende van de realiteit versus de filmdroom.
Er zijn veel meer gedichten over film, van o.a. E. du Perron, Simon Carmiggelt, Remco Campert en Cor Vaandrager.
De dichtersclub De Plantage schreef een aantal jaren geleden een heuse wedstrijd uit rond het thema film. Er kwamen veel inzendingen. Deze van Arthur Lehns ook.
–
Film
–
De hemel is hol en vangt geluid
zij staat daar in een lege jurk
hij kijkt met klokkenogen toe
maar de twee wijzers van gevoel
snellen naar nulstand op
een onbewogen wijzerplaat.
Die film van Bergman op
tramhalte van het slagveld
laat ik voorbijglijden, mijn
tram drijft naar de laatste
remise.
–
Een logische symbiose tussen film en literatuur. Elkaar doorkruisend, maar elk in zijn eigen waarde.
–