Poëzie Kort
door Joop Leibbrand
Edjo Frank komt uit een Joodse familie waarvan velen, onder wie zijn grootouders, de Holocaust niet overleefden. Naarmate hij ouder werd, groeide bij hem de behoefte op de een of andere wijze vorm te geven aan de lang meegedragen tragische geschiedenis van zijn familie, verbonden met de geschiedenis van zo vele anderen. Enkele in het Engels geschreven haikuachtige gedichten brachten hem op het spoor van het gedichtenproject Tragedies to remember, dat naast een papieren uitgave bestaat uit een multimediale reizende educatieve expositie en diverse flankerende activiteiten, zoals de websites www.omnooittevergeten.wordpress.com en www.tragedies2remember.com.
Tragedies to remember, ondertitel kleine Joodse gedichten over wanhoop en hoop, is een uitgave die bestaat uit twee identieke bundels, een in het Nederlands, de ander in het Engels. Ze openen met een korte inleiding, dan volgen zeventien korte gedichtjes en achterin vinden we een verklarende woordenlijst van de Jiddische termen, enige aanvullende informatie en een korte levensbeschrijving van de auteur. De boekjes zijn geïllustreerd met tien mooie linosneden van de kunstenares Diana van Hal en worden aangeboden in een functionele opbergmap met nog weer meer informatie op de flapteksten. Het geheel maakt een zeer verzorgde indruk en is zo deel van het eerbetoon dat de auteur wil brengen aan het leven en de verdiensten van al degenen die in de massamoord werden omgebracht en van de weinigen die dit overleefden.
Omdat er hier van een ‘gewone’ dichtbundel dus geen sprake is, moet de bundel ook niet op een literaire manier benaderd worden. Los van de loodzware, altijd weer opnieuw onbegrijpelijke context, zouden de gedichtjes niet de impact gehad hebben, die ze nu automatisch wel krijgen:
oude koffer vol lege ogen
de rebbe afgewend
jong, oud, vernederd
en God afwezig
maar alleen de wind lachte
kleine stenen van mededogen
Het is authentiek, het is oprecht, het verdient in ieder opzicht respect, maar het is vooral de lezer zelf die hier met zijn kennis van de Shoah telkens de extra betekenis moet toekennen om de regels boven zichzelf te doen uitstijgen.
Bij iedere regel die Frank schrijft, voel je de noodzaak die hem daartoe dwong en vanuit dat besef moet Tragedies to remember dan ook gelezen worden. Het is een project dat alle steun verdient.
***
Edjo Frank (1949) studeerde economie aan de Erasmus Universiteit en welzijnswerk aan de sociale academie. Hij was jarenlang beleidsadviseur onderwijs en manager bij de overheid. Hij leidt nu een klein eigen bedrijf voor coachingsactiviteiten.
Om de uitgave van zijn boekjes mogelijk te maken richtte hij met Insperience zijn eigen uitgeverij op. Daar is het werk ook te bestellen.
