Het groen wordt bruin
door Kees Godefrooij
De bundel is geïnspireerd door het leven en werk van de schilderes Berthe Morisot (1841-1895), leerlinge van de als wegbereider van het impressionisme beschouwde Jean-Baptiste Camille Corot en gehuwd met Eugène Manet, de broer van schilder Edouard. Als een van de weinige vrouwen tussen alle heren in die periode slaagde zij erin een eigen plaats te veroveren, waardoor zij later werd ‘ontdekt’ door de feministen.
Het vereist moed om in onze tijd waarin beeldtekens het woord lijken te verdringen schilderijen te beschrijven en te vangen in gedichten, zoals Ina Stabergh dit heeft getracht in haar bundel over Berthe Morisot. Zij doet dat in eenvoudige taal. Onderstaand gedicht, dat Stabergh schreef bij het schilderij ‘Kind tussen stokrozen’ geeft inzicht in wat men kan verwachten in deze bundel:
Tussen de stokrozen
Vuurrood met hun kelkjes open
als honingpotjes voor de gasten
staan ze trots te zijn naast het meisje
in witte jurk met franjes.
Niets wijst er op
dat zij de stokroos zal plukken
haar handen liggen naast elkaar
met aarde op haar buik.
Bloem na bloem zal verschrompelen
het groen wordt bruin
en het zaad zal zwart
uit de doosjes vallen
tot de aarde hun klavier bespeelt.
Het volgende gedicht is op het lijf van de schilderes geschreven, het vers kabbelt rustig voort tot aan de zwartromantische regel die precies in het midden van het gedicht opdoemt en waar tijdgenoten van Morisot waarschijnlijk met smaak hun tanden in gezet zouden hebben.
Een verrassende regel, maar regels als deze zijn helaas nogal dun gezaaid bij Stabergh:
Perfectie
Niets aan haar was kenmerkend klassiek
en romantiek paste niet bij haar ogen
die met schaduwen omlijst de hartstocht
in het kwadraat naar binnen joegen.
Alleen heftigheid was haar deel
niet op anderen gericht
maar op zichzelf
en groter dan haar uithoudingsvermogen.
Zij vrat het vlees van haar ribben
en slikte al wat dikker was dan huid
ze snoerde haar lenden met Chinese kracht
en tilde haar gloeiende blik
naar de hals van een zwaan.
Niets van haar jeugd bleef bewaard
ze had alles met een mes doorkerfd
tot op het bot afgeschraapt
een nieuwe naam gegeven.
Berthe Morisot. Een vrouw, een mysterie kent als poëtische evocatie van Morisots leven en werk plusjes en minnetjes, waarbij het een onderhoudend (negentiende-eeuws) spelletje zou zijn om te raden welke schilderijen Stabergh in haar gedichten heeft weten te vangen. Stabergh levert er geen verwijzingen bij, zoals het evenmin altijd duidelijk is of een schilderij beschreven wordt of iets uit het leven van Morisot.
De voorkant van de bundel toont ons in ieder geval een schilderij van Morisot zelf: ‘Vrouw bij haar toilet’ uit 1881.
De bundel telt 41 gedichten, nogal schools ondergebracht in de afdelingen: ‘Hoe alles begon’, ‘Een stap in de wereld’, ‘Een dame aan de zijlijn’ (waarin voor het eerst de naam Morisot valt!), ‘Groeien’ en ‘Als tijd verschrompelt’.
***
Ina Stabergh (1945) heeft vele publicaties op haar naam staan; haar bibliografie telt 31 nummers, waarvan 14 dichtbundels. In 2006 werd zij stadsdichter van Diest. In 2008 vierde zij haar 25-jarig jubileum als dichter met de bundel Verwondering, waarin haar 75 mooiste gedichten werden gebloemleesd. In 2009 werd zij aangesteld tot eerste Hagelanddichteres en verscheen haar eerder in Meander besproken bundel Darwin en ik.
