Negen Turks-Nederlandse dichters vertaalden het werk van een aantal Nederlandstalige dichters in het Turks. Ze werden gepubliceerd in het in 37 landen verspreide Turkse tijdschrift Güncel Sanat (‘Hedendaagse kunst’). De vertaalgroep werd gecoördineerd door İbrahim Eroğlu , die zelf het werk van zeven Nederlandse dichters vertaalde. Hij vertelde ons wat over het project.
Welke vertalers werkten er mee?
Muzaffer Yanɪk, Tuncay Çinibulak, Arzu Çelik, Nadir Sayɪn, İzzet Yurtkap, Ferda Güneș Aydɪn, Güleren Kɪlɪnçarslan en Ali șerik.
Hoe ben je tot de keuze van de dichters gekomen?
Allereerst wil ik benadrukken dat ik het initiatief namens de poëziestichting Balad heb genomen. Ik heb hiervoor contact gehad met een paar Nederlandse dichters, met wie ik regelmatig heb gesproken. Uitgaand van hun voorstellen heb ik een selectie gemaakt. Vijfentwintig dichters hebben positief gereageerd. Uiteindelijk heb ik het werk van achttien dichters mogen ontvangen.
De poëziestichting Balad is van mening dat de hedendaagse poëzie nauwelijks bekend is bij het Turkse lezerspubliek. Een Judith Herzberg is bekend onder de Turken (ik heb trouwens samen met Mohammed Stitou geprobeerd haar te contacteren) maar veel andere Nederlandse dichters worden niet herkend. Op dit moment zien we nog steeds dat Nederlandse poëzie vanuit het Engels naar het Turks wordt vertaald. Als poëziestichting Balad willen wij hier een punt achter zetten door directe vertalingen vanuit het Nederlands naar het Turks mogelijk te maken.
Speelde de vertaalbaarheid ook een rol?
Onze vertaalgroep bestaat uit een groep dichters en/of literaire vertalers die beide talen goed beheersen. De meeste van hen hebben tenminste één boek in het Nederlands gepubliceerd. De vertaalbaarheid heeft hierdoor nauwelijks een rol gespeeld.
Kun je een idee geven van de problemen die het vertalen van Nederlandse gedichten in het Turks oplevert?
In Turkije bestaat de gedachte: ‘als je een gedicht naar het Turks vertaalt, dan vertaal je het gedicht niet want dan ben je een gedicht aan het herschrijven.’
Bij het vertalen is het vaak nodig geweest om de letterlijke vertaling van woorden los te laten om de boodschap te kunnen overbrengen. Ik heb hiervoor regelmatig woorden gekozen om de inhoud van het gedicht toegankelijk te maken voor het lezerspubliek. In een aantal gedichten is het zelfs nodig geweest om opmerkingen te plaatsen voor verdere uitleg, omdat bepaalde begrippen zowel letterlijk als figuurlijk niet te vertalen waren.
Heb je voorbeelden?
In het eerste gedicht van Pieter Boskma kan je “het duin” vertalen als “kumul” of “kum tepesi.” Daarbij moest ik het begrip “het strand” (zie tussen haakjes) toevoegen.
Küllerin bir süre dans etti güney rüzgârında
Ve savruldu (sahildeki)kum tepesinin üstünde, denizde bir gözyaşı gibi
Beklemezdim doğrusu bu kadar kolay olacağını
Eğer bundan sonra buraya gelirsem, zaten solurum seni
Een ander voorbeeld is een fragment uit de vertaling van een gedicht van Tanya van der Wacht.
Abuk sabuk, saman altından su yürütülen her güdünün etrafındaki boşluğu: de visbrug*
het lavoir** avcı kulübesi yabani nergisler tarafından kuşatılıyor
ve yine o haritadaki beyaz yer
mart ışığından şiddetle korunmuşa benziyor
anemon çiçeği, Charolais*** ve bu menekşe
* Visbrug: Bir köprü adı
** Het Lavoir: yunak yeri
*** Bir inek cinsi
Schrijf je zelf ook poëzie?
Ja. Dit gedicht van mijzelf is uit het Turks vertaald door Anneke Krijthe.
İbrahim Eroğlu
KOM MEISKE, AMALIA(*)
Een gazelle, in haar huppeldans gedood, kreunt in ons hart
Kom meiske, maak ons beter, doe wat zalf op onze wond
En ook op ons stiefland, dat de horizon oranje kleurt,
Moge het vanuit de hoofdzetel van de liefde geregeerd worden
De zonnebloemen draaien in ons hart hun kopjes naar de zon
Kom meiske, pak de geborduurde vazen en zet ze klaar
Voor Van Gogh zijn andere oor afsnijdt
Waar hij toch alle recht toe heeft
De Aardappeleters van het schilderij wachten in ons hart tot ze verzadigd zijn
Kom meiske, laten we een regel worden die in het Dagboek van Anne Frank terecht komt
Als reactie gaan we onze weesgevoelens met tulpen uitbannen
Omdat in dit leven de liefde niet op de agenda staat
In ons hart groeit een kind dat de les wordt gelezen
Meiske, vooruit, we geven alle kleuren van de regenboog dezelfde privileges
Met de vliegers die van hun touwen een tweede kans kregen,
Het restje blauw van het luchtruim
De storm in ons hart wacht tot hij kan gaan liggen
Kom meiske, we waaien naar ons eigen tijdperk
Ook al moeten we de hemel met de beren die ons kwetsen, met mensen zonder eer
In ons leven schrijven de betekenis van het woordje van vrede in vette, cursieve letters
De herinneringen aan huizen waarin de liefde woont, knaagt in ons hart
Kom op, meiske, je grootvader blijf je opa ook al heeft hij zo’ n dik dossier
We luisteren eerst samen naar de “sprookjes” die hij vertelt
Daarna is de schreeuw van een moeder op het Plazo de Mayo, wier kind verdwenen is, onze schreeuw
In ons hart komt het allochtoon zijn in opstand tegen het reserve-burgerschap
Kom maar, meiske, we zijn als het water in de zee dat de kust zoekt
Samen gaan we dit stiefland in ons leven inlijven
Nog een keer leggen we ons hart, als een zwarte krans, bij het beeld van Kerwin Duinmeyer!
(*) Aykirisanat Dergisi Poëzieprijsvraag
