Tomas Lieske – Het spettert geluk

Gesprek op een goede visstek

door Peter Vermaat

–

–
‘Je mot de raudvleugelbiffâhs neime, JC,’ zegt Bitter als hij zijn hengel voor de derde keer uitwerpt.
‘Die zèn bè dit weâh nie te auvâhtreffûh.’
‘Kom ons praat nie nou oor letterkunde nie, Bitter.
Die voordeel van ‘n goeie visvangplek is dat jy die sogenaamde beskawing vir ‘n paar uur uit jou gedagtes kan hou.’
‘En ùit je neus’, roept Bitter.
‘Veral uit my ore. Maar jou plig sal weer roep.’

Alsof Klauwhamer niets gezegd heeft, begint Bitter verslag te doen van zijn meest recente leeservaring.
‘Ik ben bezag met de bundel Ut spetteg geluk van Tomas Lieske. Ut gaat auvâh un schip dat un ondâhzeeër blijk te zèn. Ut leg in de Sène en de kapitèn wil ut naah Kolchis brenge, maah omdat de stuâhman ut nie goed doâhhep, laup ut ding innun handomdraaie op hondâhdveâhtag meitâh diepte vas. Ut schip heit de Arc en d’r zèn allerlè ongereigels an boâhd, met schènbaah beteikenisvolle name as Arabia Felix, Mercie Mercie, Suwa Veicitau, Imkâh Graat, Damn Gaud Memory, Heâhkule, Mossie en Farao. Trâhwes, de kapitèn heit Ketau Stiefkommando en hè is op zoek naah zèn dochtâh. De bundel issun mengellemoes van tauneil, prauza en poëzie, waahvan de laatste smaak bèna altèd gewèd is an museumstukke ùit ut Louvre, zauas deize op pagina’s 89/90 :

Hieâh maak de dichtâh un fâht, want Tiy was nie de vrâh van YâhYâh of Joeja, maah zèn dochtâh. Tiy trâhwe met Amehauteppie III en wegd de moedâhr van de kettâh Achnaton.’

Vrijwel tegelijkertijd wordt er aan de dobbers van Bitter en Klauwhamer getrokken en ze beginnen te roepen dat ze beet hebben. Uit het modderige water duiken eerst de bovenlichamen van twee kerels op, die als twee druppels op elkaar lijken. Op enige afstand achter hen komen twee prachtige vrouwen boven, die echter bijna preuts niet meer dan hun naakte schouders tonen aan de vissende dichters.
Kastor en Poludeukes (in koor): ‘οι φάλαινες δεν είναι ψάρια!’
Helena en Klutaimnestra (eveneens in koor): ‘почему моржа не называют морской русью?’
Bitter en Klauwhamer (door elkaar, maar luid genoeg om te verstaan): ‘prendam te tamen et tenebo prensum totamque hanc sine fraude, quantacumque est, tormento citharaque tensiorem ad costam tibi septimam recondam!’
Helena en Klutaimnestra gillen en duiken snel onder, mopperend gevolgd door de Dioskouren.

‘Jy het vertel, Bitter.’
‘Klop. Tiy is auk de naam van Ketau’s dochtâh. Ze vedwein op onveklaahbare wèze en hè rèsde tot in Nigâh om haah te zoekûh. Innut Derde Bedrèf wogt auvâh haah veiteld dat ze erreges in Libië wogt vekrach doâh un centâhr en dat ze vevolleges praubeâht haah zwangâhschap te beëindege met ut gif van un schorrepioen. De heile bundel staat vol vewèzinge naah van alles en nog wat. De Arc vewès zauwel naah de Ark van Noach as naah de Argo van Jason, warop naas Heâhacles auk de dichtâh Orpheus voeâh naah – je raad ut al – Kolchis. Maah waah de Argo ut Gulde Vlies bùitmaakte in Kolchis, zak deize Arc weg in de diepste lage van Parès, waahbè je un blik krèg doâh de patrèspogte op allerlè agtefakte ùit ut veleije van de stad, om annut ènde van de bundel op un deus ex machina-manieâh los te kaume en zèn lading vannut Parèse zautsje ongereigeld weâh ùit te spuwe, zauas de Epilaug op pagina 90 beschrèf:

Dit is ut derde deil vannut drielùik dat in 2016 met Daedaleija wegd begonne en in 2019 met Ketau Stiefkommando wegd vogtgezet. Auk in die bundels bùiteile de eilemente ùit de – voâhal Westegse – kultuâhgeschiedenis auvâh elkaah hein, wat de besprekâhs destèds voâhnamelijk tot bewondâhing bewaug, met name auvâh hoe Lieske ut allemaal bè elkaah vezint. Zauas ik ut bè ut leize ervare hep is ut voâhnamelijk gewild en nerreges ech naudzakelijk. Wie ab urbe kondita ken plaatse naas Μῆνιν ἄειδε θεὰ Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος en daahbè Bach of Quod nulla umquwam bella ita gesta sint, ut viktores prauptâh deos eorum, quos vicerunt, parcerent viktis nie veigeit, luk ut vrè einvâhdag om un kompendium te make van wat jè lèk te weite en je leizâhs zâhwe motte weite om je te kenne vollegûh. Maah wogt ut daahmei poëzie of – nog basalâh – kuns? Hoe virtewaus de taal auk zèn mag – mè zul je auveriges nie tot de bewondâhaahs daahvan kenne reikene – ut volleprauppe van un teks met vewèzinge naah andere tekste – en ik hep dat nâh al gedaan JC, voâh jâh as goed verstaandâh un peuleschil – ondâh de streip telt voâh mè as leizâh de suggessie, de vebeilding die mè ondâh de woâhde of d’r bauvenùit toevalt, de muziek die ik innut leize beleif. Ik hep die ùitslùited ervare innut slotgedich:

Hieâh zèn de vewèzinge naah Van de vos Reynaerde un knipaug die fungeâht as toegif, maah die ut geheil iet hoef te dragûh. Dat doet namelijk de taal zelluf, waarin de klank de bauventaun voeâht en ut Middelneidâhlandse ‘katèf’ of de metaunimia ‘amâhreuze / takke met doâhns’ (ein raus) ut gedich un diepere dimensie geif. Je vraagt je enkelt af warom ut tot de allerlaatste bladzède van de bundel mot dure voâh je werrekelijke poézie voâh je kieze krèg.’

Klauwhamer zegt: ‘En hulle het beraadslaag of hulle ‘n skuit vir die boodskappers moes uitsteek, maar hulle het saam met hom na die wal gehardloop en in die wynmakery van Tiberius ingegaan, waar hulle nie gepraat of laat praat het nie. Maar hulle het des te meer wyn geneem en gesluk, sodat die wyn uiteindelik opraak. En die skare het drie dae en drie nagte buite die deur gewag, want dit was gesluit, en die sleutel kon in geen van hulle gevind word nie. Nou, op die derde dag, toe die son hoog in die lug opgekom en hulle koppe verbrand het, het ‘n stem uitgeroep: Na jou tente, Israel! en hulle het so gedoen. En niemand was verwonderd oor hierdie stem nie, want hulle kele was droog, hulle monde dors en hulle oë swaar van die slaap, en hulle het groot hoeveelhede water geneem en geslaap tot die môre van die derde dag.’
‘Wat ben je weâh breidsprakag, JC.’
‘Dit spat.’
‘Geluk duâht nauit lang.’

Egileak esker onez baliatu ditu Virgilio, Homero, Martialis, Philostratos, Keats eta Peter Gabrielen lanak, baita Google Translate eta Harriepad-en zerbitzuak ere artikulu honetarako.
____

Tomas Lieske (2021). Het spettert geluk. Querido, 96 blz. € 16,99 ISBN 9789021433073