Adem in…adem uit
door Yolandi de Beer
–
–
Annet Zaagsma (1971) debuteerde met Een mooier woord is vuurgevaarlijk, haar tweede bundel heette: Ongedierte dat niet bevriest.
Als adviseur Energietransitie en Duurzaamheid is het logisch dat zij is aangesloten bij de klimaatdichters. Nu is haar derde bundel uit.
Dat het onderwerp van deze bundel actueel is, valt niet te betwisten. Het is een ode aan aarde, water, lucht en vuur. Maar het leest zwaar. Het is geen blije bundel, maar vertelt het verhaal van een versmoorde aarde en een natuur, die zich, ondanks de rechtlijnige en inperkende aard van de mens, tussen de stoeptegels door, een uitweg baant.
–
Mijn voeten het liefst in de aarde
Je leeft in een illusie van wildernis
reserveert op een mooie zondag ad hoc
een tijdslot in een bos
in de hoop dat dan alle figuranten klaarstaan
binnen de lijntjes natuurlijk
alles daarbuiten heet onkruid
–
je tolereert alleen laagfrequente overlast
geen exoten, wolven of wintersterfte
verblijft het liefst in plastic dozen
waar omgaan met modder
een cursus is op het kinderdagverblijf
–
je wil veilig de wind op je wangen
leren lachen in drie maanden
pleiten voor meer traagheid
maar het getij en de maan zijn vreemdelingen voor je
verhuld in sanitaire producten
–
zoek jezelf een weg naar buiten
proef je eigen bloed
op straat slaat de natuur terug
tussen de tegels
geen paniek als straks konijnen moeten kunnen graven
mos op de auto groeit als hij stilstaat
–
(p. 7)
Schaamte overwint als hoofd emotie in ‘Mijn voeten het liefst in de aarde’. Zaagsma spot met de mens en zijn kleinzielige drang om zich achter regeltjes te verschuilen. Schaamte maakt plaats voor verdriet, wanneer je je realiseert dat je zelf ook je hoofd in het zand steekt, terwijl de wereld om je heen aangetast wordt, en ook niet langzaam. En dat wij mensen, slechts in staat zijn (schijn)oplossingen te bedenken, voor volstrekt triviale zaken, in plaats van te proberen een mogelijke ramp waarop wij (en de aarde) lijken af te stevenen, proberen af te wenden.
–
vandaag ben ik beschadigd thuis bezorgd met mijn hoofd in het zand
getackeld door geradicaliseerde mensen op de been gedreven
door een verlangen naar simpele zingeving
als het niet linksom past dan maar rechtsom
voor alles een oplossing
–
voor goudvissen in te kleine behuizing
verzinnen we een zeer kort geheugen
voor vrouwen met overmatige haargroei in het gezicht
is er laserepilatie
–
voor onrust kun je mediteren
op een oogstdialoog of een oogopslag
pingpongen
om actief adem te halen of
jezelf een vriesbrein drinken
totdat de zee stijgt
en daarvoor gaan we atomen splitsen
–
vind je draai, vuur een torpedo af wat mij betreft het zal
mijn onderzeeër en slagschip komen met witten vlag tevoorschijn
zombie zijn
heeft ook zo zijn voordelen
–
(p. 27)
Het is geen bundel waar je blij van wordt, maar als je de humor van Zaagsma doorhebt, kun je er toch een beetje leedvermaak uit halen. Een samenleving die alles in hokjes vangt, en het menselijk aspect kil en mechanisch ontkent.– must read:
–
een mededeling: u krijgt geld van ons
bekijk uw declaratie overzicht
als eenoudergezin heeft u mogelijk recht op een toeslag
(ijsdwerg Pluto kende mogelijk een hete geboorte)
het betreft een geruisloze doorschuiving in de familiesfeer
u kunt uw bewijs van verlating eenvoudig uploaden
in een aan uzelf geadresseerde envelop
–
ik kom zelden door de test wanneer ik stoplichten moet tellen
(gestrande zeelieden vormen zelden een dreiging voor de wereldeconomie)
dubbele ontkenningen kan ik nog verdonkeremanen
tussen de zielen van het glaswerk op de keukentafel
mijn solitaire identificatie blijkt ongeledigd en Kafka ken ik niet
(wanneer verander je van mens in vlees?
na drie dagen word je ondankbaar verslonden door je poezen)
–
(p. 38)
Zaagsma’s gedichten raken alle aspecten van het leven aan. Eenzaamheid, daten, proberen, opgeven, meedoen, uitstaan. Ik merk dat ik het herkenbaar en toch vreemd, vertroostend en gelijk beangstigend vind. Je wilt het vergeten en wegzetten, maar het lukt niet. Haar woorden volgen je – ook al steek je je kop in het zand – de woorden zitten toch al in je hoofd.
Hier gaat het allemaal om:
–
excuses voor het ongemak
van mijn beperkte inlevingsvermogen
ik schrijf mijn eigen plan uit het hart waar
geen toets op levensvatbaarheid bepaalt
–
hoe het groeit in relatieve eenzaamheid
zich vormt zonder definitieve komma’s
kruipt waar het gaan kan
–
eenmaal eruit verwijdt de context
wil onverdund verder op eigen kracht
inzittenden vinden, zinnebeelden
in zinloze handelingen in het luchtledige
–
raken en geraakt worden
ik zoek de ruimte aan de grenzen van het verhaal
waar tijd verschuift, op klomphoogte
groots en meeslepend leven heeft zijn prijs
–
(p. 47)
Durf je te laten raken, met je Spotify op ‘Relaxing music for stress relief’. Zeer aan te raden bundel.
____
Annet Zaagsma (2022). Opgelet. Het materiaal moet ademen. Opwenteling, 64 blz. € 17,50. ISBN 9789063381783
