Jozef Deleu – het paard van mijn vader, miniaturen
door Maurice Broere
–
–
In mijn recensie van 26 mei 2021 beschreef ik de kennismaking met het werk van Jozef Deleu aan de hand van de bundel Geluiden voor de laatste dag. Ik maakte in deze bundel voor het eerst kennis met de dichtvorm miniatuur, die naar ik toen en ook nu vermoed door Deleu uitgevonden is. Op dit moment ligt een soortgelijk bundeltje voor me: het paard van mijn vader, miniaturen. Het is weer mooi uitgegeven met een bruine kaft en enkele bruine bladzijden met inhoudsopgave en dergelijke. Meer van hetzelfde zou je zeggen, oude wijn in nieuwe zakken. Aan de buitenkant lijkt dat wel zo, maar er is meer aan de hand, bij nadere beschouwing ontdek ik dat de miniaturen nog compacter zijn, nog minder woorden bevatten, nog puntiger en minimalistischer zijn.
De thema’s zijn weer onder andere: dood, angst voor de toekomst, zin van het leven, eenzaamheid, afscheid, natuur.
–
niet langer
gedoogd
maar geroepen
verlost
uit de tijd
–
opdracht
volbracht
____
–
JEANNE
–
het paard
van mijn vader
hinnikt
de morgen
open
–
de zon
komt op
____
–
METAFYSISCH
–
blijft
de aarde
onverstoord
draaien om
de zon
–
of
niet
____
–
VROUW III
–
de passie
is niet uitgewoond
herfst
maakt alles
broos
–
gloeit
onderhuids voort
Stilstand is achteruitgang, daar is bij Deleu geen sprake van. Hij ontwikkelt zich door in zijn verzen en deze bundel is zeker voor zijn volgers een onmisbare schakel in zijn indrukwekkende oeuvre.
____
Jozef Deleu (2023) het paard van mijn vader, miniaturen. Uitgeverij PoëzieCentrum, 48 blz. €19,00. ISBN 9789056551001
___________________________________
Rinske Kegel – zo stil mogelijk frituren
door Maurice Broere
–
–
Rinske Kegel is geen onbekende, beginnende dichter, want in Meander zijn duidelijke sporen van haar te vinden: een interview met Alja Spaan (11 juni 2018), recensies van haar bundels Als ik win verlies ik mijn reputatie als verliezer (Johan Reijmerink, 13 augustus 2018) en Als het maar een vacht heeft (Janine Jongsma, 9 december 2019). Bovendien heeft ze nog enkele gedichten op 11 juni 2018 in Meander gepubliceerd en tevens zijn er gedichten van haar te vinden in allerlei gerenommeerde bladen. Nu dan de bundel zo stil mogelijk frituren met maar tien gedichten die ze in eigen beheer heeft uitgegeven.
–
liepen vol met smog en potloodventers
toen we naar huis pedaalden uit de nacht
uit de stad eerst over asfalt
dan over zanderige tegelpaden
stroken licht met ons meedeinend
het boemboemboem van de bassen nog
in onze benen het zadel als een jongenshand
tegen ons kruis
–
sleutel in het slot
zo stil mogelijk
iets frituren
Een heel aardige sfeertekening van het einde van een avondje stappen. Langzaam vervaagt de sfeer van het feestcafé op weg naar huis. De weg wordt steeds minder qua ondergrond van asfalt, tegels en uiteindelijk zand. Ook de indrukken van de avond verdwijnen langzaam: de dreunende muziek en de jongenshand. Dan is er de huisdeur. Ze sluipt het huis binnen en probeert zo min mogelijk geluid te maken, maar dat neemt de trek niet weg en daarom gaat ze zo stil mogelijk frituren. De wonderlijke titel van het bundeltje vinden we zo terug in dit eerste gedicht. Als lezer voel je de puberbeleving mooi binnenkomen. Bij mij roept het de associatie op met het gedicht ‘Trap’ van Marc Tritsmans, over de betreden van een krakende trap na een avondje uit, terwijl je ouders liggen te slapen. Dit elfregelige vers is opgebouwd uit een octaaf en een terzine. De ruimte tussen de twee is de overgang van buiten naar binnen. Van de euforie van de voorbije avond en de realiteit van thuiskomen en trek in eten krijgen, van het hoofd naar de maag. Kegel maakt uitgebreid gebruik van assonantie: vol, smog en potloodventer. Ook alliteratie: boemboemboem, bassen en benen. Leestekens en hoofdletters ontbreken net als in de rest van het bundeltje.
–
op een dag breekt er een stuk van je kies af
zie je een geliefde veranderen in een meubelstuk
krijg je nieuwe buren die te veel barbecueën
er is steeds die komeet die de aarde zal vernietigen
zoals eerder toen we goden waren
we kijken in een vierkant vlak om te vergeten
dat we eendagsvliegen zijn
keien meegevoerd in een stroom
aanslag op de tegels
het licht dat op je eigen oogleden valt
het vallen zelf
Soms gebeuren er allerlei dingen op een dag waardoor je inzicht krijgt in je situatie en de vraag opkomt: moet ik iets gaan veranderen? De komst van een komeet dreigt de aarde te gaan vernietigen. Dat kan elk moment gebeuren en wij worden aan het denken gezet en beseffen onze tijdelijkheid. Elk moment kan het met ons gebeurd zijn. Het thema van dit gedicht is eindigheid. Misschien moeten we ons meer bewust zijn van ons hier en nu en de situatie waarin we verkeren maar klakkeloos accepteren. Misschien moeten we omdat we maar één eindig leven hebben alles eruit halen wat erin zit en geen genoegen nemen met een matige liefdesrelatie, lastige buren en wie weet wat nog meer. Een draai maken, accepteren dat je kwetsbaar bent, je geliefde de deur uit doen, toleranter naar de buren zijn of verhuizen. Die komeet kun je niet omzeilen, maar de situatie waarin je leeft, kun je wel veranderen.
Jammer dat de bundel zo’n beperkte omvang heeft, want de poëzie van Kegel smaakt zeker naar meer. Hopelijk is zo stil mogelijk frituren een opwarmertje voor een volgende wat lijviger bundel.
____
Rinske Kegel (2023). zo stil mogelijk frituren. Uitgeverij Van Groningen, 12 blz. €8,00. ISBN 9789492358073