Archief

De zeventigste verjaardag van Margreet Schouwenaar wordt gevierd met de bundel ‘Hazenslaap’. Hans Franse zegt dat Schouwenaar het ‘Woord’ gebruikt om haar leven te ordenen. Haar poëzie, zo geeft hij aan, ‘valt op door een tomeloos ritme: een voortdurende bijna motorische tocht zonder rustpunten.’ De gedichten fascineren doordat er onder een persoonlijke, emotionele en geëngageerde inhoud schuilgaat.

Op zoek naar het gedicht waaruit je je die ene dichtregel herinnert die je als vijftienjarige had gehoord of gelezen en die je altijd is bijgebleven en dan merken dat je herinnering niet klopt, zelfs dat je eigen regel eigenlijk beter is. Maar eerst dat bijna koortsachtig zoeken, afstruinen, doorploegen en de hoop niet opgeven dat op een dag, en dan…

Dertig kersen op de taart van ons dertigjarig bestaan. Wat zijn jouw twee favoriete bundels van de laatste dertig jaar? Het lijkt een onmogelijke opdracht om die vraag te beantwoorden, maar onze recensenten gingen de uitdaging aan. We stoffen dertig bundels af die een grote indruk hebben achtergelaten en uitnodigen tot herlezen. Een eerste favoriet van Hettie Marzak en Hans Franse.

Om de nieuwe bundel van Elma van Haren te doorgronden is concentratie vereist. ‘Uit de klatergouden boot gevallen’ vertelt het liefdesverhaal van twee vrouwen in acht stemmen. Ivan Sacharov merkt op dat het een vernuftig samengestelde, feministisch getinte bundel is. Hij vraagt zich af of de twee vrouwenfiguren misschien één persoon zijn, en ook waarom het ‘mannelijke’ het moet ontgelden. Een longread.

De debuutbundel van Auke Leistra moest er echt komen, de thematiek liet zich niet eindeloos verdringen en vormde een uiteindelijk onontkoombaar geheel. Pogingen om grip te krijgen, maar het is voor hem ook gewoon ‘een stukje communicatie’. En een gedicht blijft toch een mooi, kort, en als het goed is krachtig medium om die materie aan te pakken.

’Alle fonteinen’, het debuut van Vincent Van Meenen, is een zeer persoonlijke bundel. De dichter richt zich tot zijn aan alcohol verslaafde moeder, die hem liefde ontzegt. De harde realiteit is vervlochten met een surreële wereld. De strijd tussen afkeer en liefde voor zijn moeder is het overkoepelende thema. Een beeldrijke, intrigerende bundel. Een recensie van Janine Jongsma.

Deze niet doorsnee-gedichten vermengen het persoonlijke, verbreden het tot een maatschappelijk perspectief. In een soms dreigende sfeer komen haast terloops heftige dingen voorbij en toch voel je en deel je het mededogen van de dichter zoals je het ambivalente van ‘vooruitgang’ proeft, de kloof tussen generaties, de tijd die voorbij is, de duidelijkheid toen. En elk gedicht eindigt sterk!

In de bundel ‘Hazenklop’ van Hanneke van Eijken, valt het Johan Reijmerink op hoezeer zij in verschillende gedichten toont hoe kwetsbaar we zijn in het vormgeven van ons leven. Volgens hem is de bedreigde hang naar de lichtheid van het bestaan de grondtoon van deze bundel. Hij concludeert: ‘Al met al heeft Van Eijken een intrigerende bundel geschreven, eigenzinnig en fris van toon.’

De boodschap die veel poëzie verkondigt: wij mensen kunnen gaan, wij kunnen sterven, maar de vogels zullen toch blijven zingen. Het is poëzie die vertrouwde troost biedt, maar die in oorlogstijd geen bestaansrecht lijkt te hebben. ‘Voor zwaarden en speren is de pen van geen belang / wat kunnen pennen met lansen doen // Gesproken woorden zijn niet nuttig of worden / rode zwaarden op een tong.’

Zo kunnen we ons het leven voorstellen als we ouder worden, rustig, verbonden met de kleine alledaagse dingen en het leven in de tuin. Met een regel als ‘Jongens zijn van lente.’ Meer woorden zijn niet nodig om de lezer te laten doorlezen. En in dat prachtige Vlaams van ‘ik zie je graag’ of ‘koekebrood’, dat zeker en vast veel lekkerder is dan een feestbrood.

Hans Franse schetst een levendig beeld van dichter en taalvirtuoos J.J.L. ten Kate (1819 -1889). Hij stond bekend om zijn grote rijmvaardigheid, was zeer productief en vertaalde vele meesterwerken. Als jonge student zet hij zich – op ironische wijze – af tegen de geldende norm (het Byroniaans) in het tijdschrift BRAGA . Op zijn beurt wordt hij op zijn oude dag gefileerd door de Tachtigers. Het commentaar op J.J.L ten Kate.

Jan Glas is dichter-beeldend kunstenaar. Een hele mondvol. Eerst was het ‘dichter en beeldend kunstenaar’, later ‘dichter/beeldend kunstenaar’ en nu dus met koppelteken. Omdat de twee elkaar in evenwicht houden. Dit interview gaat alle kanten op, net als zijn gedichten: beeldende kunst, (jazz)muziek, Gronings in vergelijk met Nederlands en op het eind nog wat poëzie-helden. Het zit allemaal onder zijn poëzie.

In 'De ontdekking van de nacht’ van Guy van Hoof is het leidmotief de tijd: tijd die aan ons voorbij holt, of een eeuwigheid kan duren, tijd ook die we willen tegenhouden en soms willen stopzetten. De observaties van de dichter nodigen uit tot stilstaan en bezinnen. Dat hij autobiografisch schrijft, versterkt dit effect. Een recensie van Janine Jongsma.

Een dichter is geboren. Met eenvoudige taal, directe zegging, een duidelijke samenhang, van de zwammen tot de reis zonder ticket. De vermenging van angst en afkeer die sterk eindigt in de opsomming van de dreigende namen van de zwammen, de parallel van de zwammen en de tumor. Beschouwend, betrokken, nergens larmoyant, met een kernachtige afsluiting in de vorm van een haiku.

H.C. ten Berge is naast schrijver, dichter en essayist ook vertaler. Hij stuurde ons, naar aanleiding van het tweegesprek over het vertalen van poëzie, een essay uit 2001. Hierin vertelt hij aan de hand van onderzoek en voorbeelden over zijn werkwijze. Wij vonden het nog steeds actueel en razend interessant! We kregen toestemming om dit lange, maar zéér bijzondere essay te publiceren: een kijkje in de keuken van een vertaler.

Poëzie vindt bij Ingmar Heytze haar oorspronkelijke plaats terug als woorden voor muziek. Zelf was hij het liefst een musicus als Paul Mc Cartney geweest, muziek makend bijna achteloos, speels. De discrepantie tussen het ik en de tijd gaf Heytze ook heel knap vorm in zijn theatermonoloog ‘De Wanen’. Er zijn weinig dichters, die de spankracht van hun taal zo kunnen tonen.

Hoe verleng je de horizon en haal je de bodem uit de dagen? Dichter Steven Van Der Heyden doet dat met poëzie. Zijn rustige, weloverwogen gedichten hebben toekomst in zich, verheugen zich, bevragen de wereld, zorgen voor, ‘Op een dag zullen de bomen de straat heroveren / de wortels samenspannen, hun duivels / ontbinden en het asfalt breken.’

Marc Bruynseraede vindt dat de nieuwe bundel van Esohe Weyden, ‘Richtingloos navigeren’, een goed gestructureerde bundel is: ‘De gedichten lezen lekker, al roept de verstaanbaarheid wel eens wat vragen op. De thematiek is overwegend ik-gericht. De dichteres voert een gevecht met de taal en met zichzelf om in het reine te komen met een thematiek die haar toch overstijgt, in een nogal schimmig-intellectualistisch getint gedachtenspel.’

René van Densen is dichter omdat iets zich aandient en opdringt, door- en doordringt. Zijn bundels zijn willekeurige momentopnames die in chronologische volgorde in die bundel zijn beland. Het zijn kleine souvenirs uit het dagelijks leven. Hij schrijft niet voor de gemiddelde poëzierecensent en is meer bezig met het maken dan met het aan de man brengen. Marc Tiefenthal in gesprek.

Om de sonnetten van Shakespeare te vertalen, moet je van goeden huize komen. Frans van Deursen wilde de sonnetten toegankelijker maken voor het grote publiek en vertaalde ze zelf. Dat de originele Engelse tekst ontbreekt is echter onbegrijpelijk. Van Deursen gaf zichzelf de opdracht om het rijmschema en het metrum trouw te blijven en dat is gelukt, maar de inhoud lijdt hier danig onder. Een longread van Peter Vermaat.

Romain John van de Maele laat stellingen en tegenstellingen met elkaar botsen en veroorzaakt een kleine storm in een glas water. Zo maakt hij duidelijk dat categorische uitspraken over de gedachtewereld en poëzie altijd aan het wankelen kunnen worden gebracht, en ze hoeven niet eens zo fundamenteel te zijn als ‘In den beginne was het Woord’.