Archief

Jacques Hamelink geldt als een moeilijke schrijver. Zijn stijl is vaak exuberant en barok, ‘windwaarts, wortelher’ om de titel van een bundel te citeren. De taal als gewas is een fascinatie die al vanaf zijn eerste prozawerk doorklinkt. De streng protestants christelijke achtergrond van zijn jeugd zal van invloed zijn geweest op zijn zoekende beschouwelijke poëzie. Deze werd erkend met de Constantijn Huygenprijs.

De nieuwe bundel van Shari Van Goethem is een oefening in aandacht. ‘Het zoeken naar de juiste woorden bij een ervaring helpt om die ervaring sterker door te maken. Je moet bepaalde gevoelens en gewaarwordingen uitvergroten, zodat je ze heel goed en tot in de details kan bekijken om een precieze ‘foto van woorden’ te kunnen maken. Dat proces verdraagt weinig afleiding.‘

In zijn jonge jaren wilde Joost Hontelez aanstormend dichter zijn maar hij debuteerde eerst vorig jaar, op 57-jarige leeftijd, met de dichtbundel 'Spechtensten'. De bevlogenheid van een zestienjarige vriend maakte in hem het enthousiasme opnieuw los. De fiets is zijn muze, wielrennen is de meest literaire onder de sporten. De natuur, reizen, brengt een verstilling in zijn werk.

Het boek van Mathijs Sanders, ‘Boekhouders van de vergankelijkheid – Late stijl in nieuwe poëzie’, zou iedere liefhebber van poëzie eens moeten lezen, vindt Marc Bruynseraede. ‘Het beschrijft hoe de dichters aan het einde van hun carrière, vaak breken met hun oude stijl en daardoor openingen creëren, die een toegang vormen voor de komende generaties.’ Sanders bespreekt de late stijl van bekende dichters, waaronder; H.C ten Berge, Joke van Leeuwen, Judith Herzberg en Cees Nooteboom

Wie zit er achter het podium? (8) Een serie korte gesprekken met organisatoren van poëziebijeenkomsten. In de achtste aflevering Paul Lokkerbol over Eijlders Dichters, gestart in januari 1999. ‘Elk podium, waar dan ook, met voorgedragen poëzie is goed.’ Maar het historisch perspectief speelt wel mee: de beweging van de Vijftigers met o.a. Remco Campert, Jan Elburg, Gerrit Kouwenaar heeft zijn oorsprong in Eijlders.

In ‘Onderdak’, de verzamelde werken van Joris Iven, vinden we ruim 35 jaar dichterschap terug. Kamiel Choi dook in deze lijvige bundel: ‘’Er is ook nieuw werk opgenomen, namelijk de bundel ‘In de bas-fonds van een aartsengel’. Wanneer zelfs de meest zorgvuldig gekozen woorden geen duurzame bouwstenen zijn, hoe bouwen we dan toch ons onderdak op de heipalen van de vroege gedichten en de natuurmagie die we moeten behouden? Wanneer je hebt doorzien dat alles reeds poëzie is.’’

Hans Franse wordt blij van de verzameling losers, beschreven door Simon Carmiggelt in plechtstatig taalgebruik, de fraaie vondsten, het groot stilistisch vermogen, de atmosfeer van ironie en medeleven. Zou het zelfspot zijn of schreef hij zijn veronderstelde poëtische angsten of onvermogen weg door juist aan dichters zoveel kleinheid en gebrek aan talent toe te schrijven?

Joost Dancet bespreekt 'Het is hun niet ontgaan' van Esther Naomi Perquin (°1980) uit 'Meervoudig aanwezig' (2017). Het gedicht is een soort raadsel over vergeten en herinneren, geschreven in een vrij makkelijk, bijna parlando idioom. Het verrassend einde plaatst het gedicht echter in een heel nieuw perspectief. 

Bart Koubaa trekt zich in ‘De verliefde engel’ het lot aan van een Afghaans meisje dat door haar vader aan een oom werd verkocht. De bundel is een poëtische reddingsactie. Onno-Sven Tromp ziet het ook als monument voor het meisje. Over de gedichten zegt hij: ‘Door hun bijzondere repeterende vorm en Koubaas rijke verbeelding hebben de epische gedichten een bezwerende werking.’

‘Ik heb een hekel aan de grote literatuurprijzen’, stelt dichter Kreek Daey Ouwens, ‘het heeft allemaal niets te maken met het schrijven zelf. ‘ Onlangs verscheen ‘Mijnwerk’, kroniek van een familie in scherven, haar verzameld werk. Het menselijk tekort is het hoofdthema, het onvermogen van mensen elkaar te bereiken. ‘In zekere zin blijf je altijd dat kind. Ik ga ernaar terug. Naar de onschuld.’

‘Ommouw me’ is de nieuwe bundel van dichter en illustrator Ted van Lieshout. In zijn bespreking erover zegt Peter Vermaat: ‘’beeld gaat in gesprek met tekst en tekst verhoudt zich tot beeld. In beide gevallen worden de beelden gevormd door kledingstukken die Van Lieshout om uiteenlopende redenen bewaard heeft. Hij wil de beschouwer beter laten kijken en lezen door de waarneming ‘op het eerste gezicht’ steeds wat te kantelen of te ondergraven.’’

Felix Chow is Poet in Residence in Nederland, was gast bij Poetry International, en vindt het geweldig. ‘De grootste cultuurschok was het wennen aan de zonsondergangen van 22.00 uur in de zomer en het feit dat winkels zo vroeg sluiten!’ Chow dicht in het het Kongish, een bloeiende mixtaal van Engels en Kantonees. Voor hem is poëzie een kans om met woorden en klanken te spelen.

In haar eerste recensie bespreekt Anneruth Wibaut de bundel ‘Uit hoofde van Jut’, van Frans Kuipers. Wat haar opvalt is het gebruik van neologisme en intertekstualiteit. Over de poëzie zegt ze: ‘Het plezier waarmee het spel met woorden, klanken en betekenissen wordt gespeeld doet denken aan de Tachtigers, dichters waaraan Kuipers zich verwant voelde toen hij in 1965 debuteerde.’

Paul Snoek was meerdere dichters ineen. Van alle die dichters kunnen wij boven de grote rivieren nog iets leren, vindt Herman de Coninck: ‘Nederlanders altegader, dat mag niet hoor, dat jullie Paul Snoek niet meer kennen’. Rogier de Jong over hoe Snoek op een radicale manier toont wat poëzie moet zijn: recht overstekend, met een arendsoog waargenomen en vanuit het hart genoteerd.

Elbert Gonggrijp schrijft zijn gedichten als beschouwer vanuit het wezen van de natuur, de mens, de liefde. Het is hem er om te doen het geheim van de wereld te ontfutselen of juist haar in al haar schoonheid te bewaren. In zijn huidige gedichten gaat hij uit van een traditie en reflecteert mooi op eerdere dichters.

Na het zien van de documentaire ‘Get back’ had Ingmar Heytze geen andere Beatle dan Paul McCartney willen zijn. ‘Bijna achteloos zo volmaakt met muziek om kunnen gaan, letterlijk klassiekers verzinnen waar je bij zit… Dat is gewoon een wonder.’ Volgens hem zijn er best veel dichters die liever muzikant waren geworden. ‘Zullen we anders gewoon maar een playlist bij dit interview doen?’

De titel 'De blote voetjes van geluk', de nieuwe bundel van Jeanine Hoedemakers, lijkt een aantal mierzoete gedichten te beloven, maar het tegendeel is waar, vindt Hans Puper. Het is een bundel over al het verdriet en ongemak dat het leven eigen is. Dood, kwetsbaarheid, gemis, verlangen en, door alles heen, de liefde: verloren, bestaand of geëindigd. Wat de bundel goed maakt, is het schijnbaar laconieke, de humor als middel van verweer.

De manier waarop deze dichter, vaak in korte verzen en tamelijk eenvoudige bewoording, een klein universum opbouwt is mooi. Een wereld van water en met genoeg ruimte voor vragen en mysterie, zodat niet alles is ingevuld en de lezer eigen associaties kan maken. Een oproep om ruimdenkend te worden en te blijven. Een verlangen naar de onbekommerde kindertijd, eeuwige vriendschap.

De derde bundel van Shari Van Goethem, ‘Een vorm van vasthouden van’, is een poëtisch dagboek van een eerste levensjaar. Jeanine Hoedemakers is van mening dat de dichter op overtuigende wijze laat zien hoe belangrijk de rol van poëzie is. ‘Ik ben er allang van overtuigd dat poëzie onmisbaar is, maar als ik dat nog niet geweest was, dan had Shari Van Goethem me nu overtuigd.’

In juni 1924, nu honderd jaar geleden, vermoordt een Joodse zionist Jacob Israël de Haan, de man van de dichtregel over het mateloos verlangen, te lezen op het Homomonument in Amsterdam: ‘Naar vriendschap zulk een mateloos verlangen’, uit het sonnet ‘Aan eenen jongen visscher’. Jan Loogman las de biografie die Jan Fontijn schreef over De Haan.

Johan Meesters leert nog het meest van slechte of mislukte gedichten. ‘Door de ergernis die ik bij zulke gedichten voel, weet ik wat voor poëzie ik zelf wil maken.’ Zijn eigen opvattingen als dichter zijn meer bepaald door te reflecteren op grootheden als Lucebert of Kouwenaar die ons de ruimte toonden die je hebt als je de gebaande paden verlaat.