Archief

In Bergen, het Noord-Hollandse dichters- en kunstenaarsdorp, werd een basisschool naar Lucebert genoemd. Zeer ten onrechte wordt tegen die vernoeming nu al jaren geageerd. Er is een prijsvraag uitgeschreven voor een nieuwe naam, het moest een chique naam worden, passend bij de school en bij Bergen. Het schoolhoofd moest nog kwijt dat die naam Lucebertschool ook zo moeilijk uit te spreken was.

Peter Clijsen maakt gedichten waar je even in moet komen, de sfeer moet proeven. Eigenwijs neergezet en niet van plan zich iets aan te trekken van de regels van het spel. ‘Magie bedrijven dat soms lijkt op schrijven.’ Die licht bevreemdende wereld, daarin willen we ons wel begeven. Dichter en gedichten zijn een doorlopend project, Geen dag zonder Dicht.

Dit jaar is het 125 geleden dat Guido Gezelle overleed. Patrick Lateur stelde een bloemlezing samen van gedichten die minder bekend zijn bij het grote publiek. Volgens Peter Vermaat ''is Lateur er in geslaagd om een gekleurd en genuanceerd beeld van deze ‘Vlaamse reus’ te schetsen.'' Vermaat gaat in op het werk en leven van Gezelle. Een natuurmens, die zeker niet altijd zachtaardig en vroom was, maar ook strijdbaar kon zijn.

‘Ik matig mij niet de illusie aan’, zegt Jan Kleefstra, ‘dat de veldleeuwerik of de raaf of de berk of het moeras op mij zitten te wachten om te vertellen hoe zij zich voelen. Wie ben ik om mij de stem van hun leven en hun ervaringen aan te meten. Maar toch is dat wat ik doe.’

De nieuwe bundel van Jabik Veenbaas heeft als titel ‘Kamermuziek’ en dat is tekenend voor de persoonlijke aard van deze bundel. Hettie Marzak merkt op dat de dichter de taal klein en intiem houdt, maar dat er een groots resultaat mee bereikt wordt. ‘Veenbaas maakt van een heel eenvoudige gebeurtenis iets bijzonders door er een speciale lading aan toe te kennen en die vervolgens vast te leggen in goedgekozen woorden en stijlfiguren.’

Sommige dichters hebben geen introductie meer nodig. Ze zijn niet te stoppen, niet te vermijden, niet te negeren, hun stem klinkt altijd vast en overtuigend, al is de toon de ene keer poëtischer dan de andere keer. Ze doen niet extra hun best voor de lezers maar sleuren hen gewoon mee, door naar het volgende. Enno de Witt is zo’n dichter.

Tom Veys is zeer te spreken over ‘Neem ruim zei de zee’, het debuut van Sholeh Rezazadeh. Hij vindt de taal muzikaal met elementen van het zintuiglijke, de liefde en het verlangen. Hij noemt de dichter sensitief en zegt: ‘De ontmoetingen tussen oost en west, tussen het Perzisch en het Nederlands, maken van deze dichter een interessante dichter.’

De natuur van de Zeeuwse delta, groot en ongebreideld, was een wereld die voor de jonge Peter Simpelaar opeens wijd openging. Het is minder het uiterlijke landschap dan het innerlijke landschap dat geldt, de fantasie, de spontane overgang van het een naar het ander. On-Zeeuwse visioenen, een rapsodie, een vermenging van contrasten, van stemmingen en beelden, opgeschreven in een breed gevoel van romantische vrijheid.

René Leverink bespreekt 'Sonnet van burgerdeugd' uit 'Parlando' (1930) van E. du Perron (1899 - 1940), waarin de zelfvoldaanheid van de burgerman met sarcasme wordt veroordeeld. Het gedicht was eerder te lezen op een prachtige rijmprent met een houtsnede van zijn generatiegenoot en vriend, kunstschilder Carel Willink. Of de ‘burger’ de rijmprent inderdaad ‘in de gang’ ging hangen en ‘zoo zoetjes’ het sonnet van buiten leren, zoals uitgever Stols hoopte, lijkt onwaarschijnlijk. 

Een gedicht moet voor Marc Lonneville een zekere tijdloosheid hebben zonder wereldvreemd te zijn. Dat is een moeilijke evenwichtsoefening, beseft hij. Door te schrijven is hij anders, zeg maar zorgvuldiger of intenser, naar de dingen rondom hem gaan kijken. Een verrijking dus. Hij houdt van gedichten die je naar een perspectief leiden waar je zonder het gedicht niet zou kunnen komen.

Myriem El-Kaddouri debuteert met de bundel ‘Hier ligt de waarheid in overdaad’. Een titel die vragen oproept, zegt Maurice Broere. Want hoe kun je de waarheid, als die al bestaat, koppelen aan overdaad? ‘Kan iets té waar zijn? Hoe gaat deze bundel hier een poëtisch antwoord op geven?’ Hij komt tot de slotsom dat het een fascinerend debuut is van een begaafd dichter.

In de tijd dat Ko van Geemert op de lagere school zat, jaren vijftig, begin zestig, was hij zo vaak als mogelijk buiten, op straat, voetballen. Op een gegeven moment zeiden zijn ouders: ‘Die jongen moet op een voetbalclub.’ Niemand heeft geweten dat achter de vermoeide middenvelder een heuse dichter schuilging. Voetballen doet hij al lang niet meer. Dichten nog wel.

De dertigste bundel van light verse dichter Wim Meyles heet 'Vrolijk en Vilein'. Inge Boulonois verdiepte zich in deze pil en neemt de de vele versvormen onder de loep. Over de inhoud zegt ze: ''Meyles is een meester in woordspeligheid. Het epitheton ‘de Woordspeler des Vaderlands’ zou hem niet misstaan. Over bijna alles lijkt hij een woordgrap te kunnen bedenken.''

Acteurs hebben podia, voor musici bouwen ze concertzalen en studio’s, voor balletdansers balletstudio’s, volledig ingericht met spiegels en barres, beeldende kunstenaars hebben hun ateliers. Schrijvers en dichters worden verondersteld aan hun bureaus te werken. Soortgenoten kun je ontmoeten in het café maar is een ‘huis vol literatuur’ geen vereiste? Een fysieke plek waar literaire activiteiten kunnen worden gebundeld?

‘in tijden als deze moet de mens toch iets.’ Het is een verademing het werk van Joshua Snijders te lezen en tegelijkertijd een klap in het gezicht. Bijtend, confronterend, duidelijk, betekenisvol, waarschuwend, agressief, met een heel lichte toon van humor en een groot gevoel van eenzaamheid, ‘misschien is dit een simulatie’ en ‘(We noemen het een spel.)’. Nog sterker vanaf het podium!

Kamiel Choi komt in het debuut van oogarts Oscar Tops mooie taalvondsten tegen en verrassend veel scherpe diagnoses van onze werkelijkheid. Het thema in ‘Laserbundel’ is zichtbaarheid. Choi signaleert ook een bepaalde werkwijze: ‘De gedichten lijken tot stand gekomen door toepassing van een standaardrecept met als basis de cryptische codering van een ervaring.’

‘Mezelf dichter noemen’, zegt Christophe Batens, ‘voelde onwerkelijk en tegelijk helemaal juist aan. Sindsdien ben ik een vollediger mens. Je hart volgen: ik kan het iedereen aanbevelen ;-)’. Een gedicht schrijft hij in de eerste plaats omdat het gedicht vraagt om geschreven te worden en hij gelooft dat het gedicht zelf dicteert wanneer het klaar is.

In de bundel met de aparte titel ‘zijKant’ van Gerlinde Weze treft Paul Roelofsen gedichten aan die veelal persoonlijk zijn, maar nergens sentimenteel worden. Het gezin neemt een grote plaats in. Hij concludeert: ‘Een bundel, waarin men prachtige poëzie aantreft, meestal toegankelijk en herkenbaar, en met diepe gronden.’

Het 2e deel van onze nieuwe rubriek, 'Een wereld vol sonnetten', verzorgd door Simon Mulder in samenwerking met uitgeverij HetMoet en het Feest der Poëzie. Vandaag ‘Sonnet LXI’ van P. C. Boutens, uit ‘Glanzende geheimenis’. De toelichting is bedoeld als cultuurhistorisch, biografisch en cultuurfilosofisch grasduinen rondom het gedicht.

Peter Vermaat boog zich over ‘Het boek der beelden - Das Buch der Bilder’ van Rainer Maria Rilke, in de vertaling van Gerard Kessels. In deze bundel staan een groot aantal van Rilkes mooiste en beroemdste gedichten. Vermaat richt zich op de vertaling en de kenmerken ervan. Hij begrijpt dat Kessels de muzikale toon van het origineel overeind heeft gehouden door gebruik te maken van rijm en klankherhaling. Hij toont daarnaast aan dat dit soort principiële keuzes altijd consequenties hebben.