Bladeren door Meander

Gerlinde Weze schrijft vanuit inlevingsvermogen, wat naast gedeeld ook draaglijk maakt. Schrijven was het enige dat haar na de dood van haar kind troost kon bieden. Door over haar dochter te schrijven bleef ze levendig. Eenvoud van vorm en klare taal past er vanzelf bij. Empathie maakt het direct. Haar gedichten leven in symbiose met muziek. Ritme en woord zoeken elkaar van nature op.

‘Achter het glas’ is de zesde bundel van Onno Kosters. Volgens Taco van Peijpe staat de bundel vol met taalplezier: ‘Op het eerste gezicht leek mij deze poëzie moeilijk te doorgronden, maar na een paar keer herlezen liet ik de vergeefse speurtocht naar diepere betekenis varen om onbekommerd te genieten van het meeslepende ritme, de scherpe observaties en het vaak verrassende taalgebruik.‘

Hoe belangrijk is het dorp waarin je opgroeit? Voor de poëtische reis van Wim van Til vrij bepalend. Er waren twee boekhandels die in januari allebei uitverkoop hielden. In één van de twee, Boekhandel De Graafschap heette die in zijn herinnering, kocht hij op 21 januari 1972 zijn tweede en derde bundel. Beide kostten slechts 75 cent, dus niet echt een aanslag op zijn zakgeld.

Paul Roelofsen bespreekt ‘De onderkant’ van Anna Enquist: ‘Haar onderwerpen betreffen de elementaire gevoelens in ons bestaan; vreugde, verlies, veiligheid, liefde, de dood en rouw, zij spelen in haar gedichten een belangrijke rol. Dit zou haar poëzie zwaar kunnen maken maar haar woordkeuze en lichte toonzetting zijn zodanig dat de lezer zowel tot het doorleven van de teksten wordt uitgenodigd als te worden geraakt door de dramatiek die eronder schuilt.’

Elke kunstenaar interesseert Hans Franse ook als mens; vaak zocht hij contact. Zo ook met de groot graficus en gevoelig dichter Jan Montijn. Een man die door een menselijke rijping, na een lange, zware weg, een zeer humaan kunstenaar werd. Het is geen grote poëzie, maar wel een zuivere uitdrukking van een bewogen gevoel. Er zit een element van schaamte in naast iets oosters.

Dertig kersen op de taart van ons dertigjarig bestaan. Wat zijn jouw twee favoriete bundels van de laatste dertig jaar? Het lijkt een onmogelijke opdracht om die vraag te beantwoorden, maar onze recensenten gingen de uitdaging aan. We stoffen dertig bundels af die een grote indruk hebben achtergelaten en uitnodigen tot herlezen. Hans Puper en Hettie Marzak bespreken ieder een favoriet.

‘Een nieuw geluid’ is een monumentale poëziegeschiedenis, een standaardwerk. De moderne Nederlandse poëzie van 1900 tot 1940 is nooit zo uitgebreid en systematisch beschreven: Wiljan van den Akker en Gillis Dorleijn deden dat in 1267 bladzijden. Ze hebben er zo’n dertig jaar aan gewerkt. Een recensie van Hans Puper.

Poëzie is voor Hanneke van Schooten een specifieke vorm van communicatie, die niet eenzijdig is maar wederkerig. De dichter schrijft, de lezer interpreteert. Maar poëzie schrijven is ook naar binnen kijken: in de ziel. Een inwaartse blik vol verwondering. Als je de samenhang tussen woord en werkelijkheid op de poëzie toepast, zou ik met Campert willen zeggen: ‘Wil je me kennen? Lees mijn poëzie.’

‘Polletanië!’ is het land van dichter Frank Pollet en het bestaat uit verschillende landschappen. In deze verzamelbundel zijn namelijk dertien bundels opgenomen die geschreven zijn in een tijdsbestek van zevenendertig jaar. Daarnaast bevat de bundel veel extra’s. Tom Veys had er een hele kluif aan. Hij vindt dat Pollet bijzondere gedachten formuleert in een sterke, muzikale taal, en dat hij zich ontpopt tot een verzamelaar van ideeën. Een longread.

Na lange tijd voornamelijk fiets- en wielergedichten geschreven te hebben, waagt Miel Vanstreels zich sinds kort weer aan 'serieuze' poëzie. Het lijkt erop dat hij zelf onderwerp wordt van oude thema's, maar nog steeds komt hij met heel weinig middelen en ‘zonder tralala’ bij ons binnen met zijn – zo eigen - ad rem-benadering.

De zeventigste verjaardag van Margreet Schouwenaar wordt gevierd met de bundel ‘Hazenslaap’. Hans Franse zegt dat Schouwenaar het ‘Woord’ gebruikt om haar leven te ordenen. Haar poëzie, zo geeft hij aan, ‘valt op door een tomeloos ritme: een voortdurende bijna motorische tocht zonder rustpunten.’ De gedichten fascineren doordat er onder een persoonlijke, emotionele en geëngageerde inhoud schuilgaat.

Op zoek naar het gedicht waaruit je je die ene dichtregel herinnert die je als vijftienjarige had gehoord of gelezen en die je altijd is bijgebleven en dan merken dat je herinnering niet klopt, zelfs dat je eigen regel eigenlijk beter is. Maar eerst dat bijna koortsachtig zoeken, afstruinen, doorploegen en de hoop niet opgeven dat op een dag, en dan…

Dertig kersen op de taart van ons dertigjarig bestaan. Wat zijn jouw twee favoriete bundels van de laatste dertig jaar? Het lijkt een onmogelijke opdracht om die vraag te beantwoorden, maar onze recensenten gingen de uitdaging aan. We stoffen dertig bundels af die een grote indruk hebben achtergelaten en uitnodigen tot herlezen. Een eerste favoriet van Hettie Marzak en Hans Franse.

Om de nieuwe bundel van Elma van Haren te doorgronden is concentratie vereist. ‘Uit de klatergouden boot gevallen’ vertelt het liefdesverhaal van twee vrouwen in acht stemmen. Ivan Sacharov merkt op dat het een vernuftig samengestelde, feministisch getinte bundel is. Hij vraagt zich af of de twee vrouwenfiguren misschien één persoon zijn, en ook waarom het ‘mannelijke’ het moet ontgelden. Een longread.

De debuutbundel van Auke Leistra moest er echt komen, de thematiek liet zich niet eindeloos verdringen en vormde een uiteindelijk onontkoombaar geheel. Pogingen om grip te krijgen, maar het is voor hem ook gewoon ‘een stukje communicatie’. En een gedicht blijft toch een mooi, kort, en als het goed is krachtig medium om die materie aan te pakken.

’Alle fonteinen’, het debuut van Vincent Van Meenen, is een zeer persoonlijke bundel. De dichter richt zich tot zijn aan alcohol verslaafde moeder, die hem liefde ontzegt. De harde realiteit is vervlochten met een surreële wereld. De strijd tussen afkeer en liefde voor zijn moeder is het overkoepelende thema. Een beeldrijke, intrigerende bundel. Een recensie van Janine Jongsma.

Deze niet doorsnee-gedichten vermengen het persoonlijke, verbreden het tot een maatschappelijk perspectief. In een soms dreigende sfeer komen haast terloops heftige dingen voorbij en toch voel je en deel je het mededogen van de dichter zoals je het ambivalente van ‘vooruitgang’ proeft, de kloof tussen generaties, de tijd die voorbij is, de duidelijkheid toen. En elk gedicht eindigt sterk!

In de bundel ‘Hazenklop’ van Hanneke van Eijken, valt het Johan Reijmerink op hoezeer zij in verschillende gedichten toont hoe kwetsbaar we zijn in het vormgeven van ons leven. Volgens hem is de bedreigde hang naar de lichtheid van het bestaan de grondtoon van deze bundel. Hij concludeert: ‘Al met al heeft Van Eijken een intrigerende bundel geschreven, eigenzinnig en fris van toon.’

De boodschap die veel poëzie verkondigt: wij mensen kunnen gaan, wij kunnen sterven, maar de vogels zullen toch blijven zingen. Het is poëzie die vertrouwde troost biedt, maar die in oorlogstijd geen bestaansrecht lijkt te hebben. ‘Voor zwaarden en speren is de pen van geen belang / wat kunnen pennen met lansen doen // Gesproken woorden zijn niet nuttig of worden / rode zwaarden op een tong.’

Zo kunnen we ons het leven voorstellen als we ouder worden, rustig, verbonden met de kleine alledaagse dingen en het leven in de tuin. Met een regel als ‘Jongens zijn van lente.’ Meer woorden zijn niet nodig om de lezer te laten doorlezen. En in dat prachtige Vlaams van ‘ik zie je graag’ of ‘koekebrood’, dat zeker en vast veel lekkerder is dan een feestbrood.

Hans Franse schetst een levendig beeld van dichter en taalvirtuoos J.J.L. ten Kate (1819 -1889). Hij stond bekend om zijn grote rijmvaardigheid, was zeer productief en vertaalde vele meesterwerken. Als jonge student zet hij zich – op ironische wijze – af tegen de geldende norm (het Byroniaans) in het tijdschrift BRAGA . Op zijn beurt wordt hij op zijn oude dag gefileerd door de Tachtigers. Het commentaar op J.J.L ten Kate.