Recensies

Meer dan twintig jaar terug verzamelde H.C. ten Berge in Materia prima (Meulenhoff,1993) de tien bundels die vanaf zijn debuut Poolsneeuw (1964) tot op dat moment van hem verschenen waren. Omdat hij dit jaar niet alleen zijn 75e verjaardag maar ook vijftig jaar schrijverschap viert, gunde zijn huidige uitgever Atlas/Contact hem met Cantus Firmus een mooie uitgave van de bundels van na 1993, inclusief het volledig nieuwe Kerven, kastijdingen. Een hernieuwde kennismaking met een imponerend dichterschap.

Wanneer de vier dichters uit Verabredungen | Afspraken representatief zijn voor de poëzie die momenteel in Duitsland wordt uitgegeven, dan is de poëzie daar nogal escapistisch en voor de gevestigde orde absoluut onschadelijk. De politiek is vrijwel afwezig, en het individu kan zich met zijn bezadigde onvrede prima vermaken. Juist in Duitsland zou je anders verwachten. Is de vorige eeuw niet gedomineerd door wat daar gebeurde? Misschien is de matheid die ik proef, het gebrek aan hartstocht, een stilte voor de storm. Misschien getuigt zij van het streven naar een harmonie die nooit heeft bestaan, hoewel zij in de poëzie lang is beleden. Veel te lang. De werkelijkheid wordt aardig uit zicht gehouden, innerlijk en uiterlijk. Terwijl

Doodwater, de titel van het poëziedebuut van Sofie Verdoodt, staat voor mijn gevoel in schril contrast met de artistieke inhoud (lees: het effect) van de bundel: uiterst vruchtbaar en met een niet aflatende fantasie…

‘Zuiver technisch gesproken komt poëzie natuurlijk neer op het rangschikken van woorden met het hoogste soortelijk gewicht in de meeste onvermijdelijke volgorde. Idealiter ontkent de taal haar eigen massa en de wetten van de zwaartekracht. Ze streeft naar omhoog of zijwaarts naar het begin waar het Woord was. Voor de taal is poëzie de hoogste bestaansvorm, waarbij de dichter geneigd is de klank belangrijker te achten dan denkbeelden en overtuigingen.’ Met deze woorden uit zijn essay ‘De dichter en proza’ legt de Russisch-Amerikaanse dichter Joseph Brodsky de lat voor zichzelf en zijn collega’s hoog. Als ik de poëzie uit de debuutbundel Heerlijke galop van Pieter de Bruijn Kops leg langs deze meetlat, dan is er nog een w

Wat een prachtig idee! Een estafette van dichters die reageren op de thema's ‘Alles te verbergen’ of ‘Niets te verbergen’. Het idee is afkomstig van schrijver Harry Vaandrager, die tevens de samensteller is. Het riep bij mij verwachtingen op, en een minstens even grote nieuwsgierigheid. Durfden de dichters zichzelf uit te dagen? Zouden ze zichzelf meer bloot durven te geven dan doorgaans?

Ik heb een dichter weleens horen beweren dat een gedicht in het beste geval een eenheid is van onverenigbare contrasten. Ik moest daaraan denken toen ik de fascinerende poëzie van Laura van der Haar las in Bodemdrang.

De Namibische dichter Piet van Rooyen schreef honderd gedichten over paarden en verzamelde die in Reisiger te perd, zijn vierde dichtbundel. Een aantal jaren streepte hij alle teksten aan over paarden die hem aanspraken en maakte daarvan gedichten. Hij heeft welbewust verhalen en romans als basis gebruikt, opdat hij zijn ‘digterlike vryheid vrye teuels’ kon geven. Achterin zijn bundel heeft hij een imposante lijst van gelezen werken opgenomen. Homerus en Vergilius staan naast moderne, onderling zeer verschillende schrijvers als Thomas Mann en André Malraux. De relatie van de gedichten met de bronnen is meestal heel los. Meestal vormen die niet meer dan een aanleiding voor een gedicht.

Als van Chr.J. van Geel de Verzamelde gedichten niet bestonden en de Onverzamelde gedichten het enige was wat we van hem kenden, zou je gemakkelijk kunnen denken dat er veel onaf werk in gepubliceerd wordt, aanzetten, probeersels, beginnetjes - zo schetsmatig en fragmentarisch komen veel teksten in eerste instantie op je over. Het doet regelmatig denken aan een variant op Leopolds 'O rijkdom van het onvoltooide'. Vaak lijkt iets niet meer dan een notitie, maar de Van Geel-lezer weet beter: parels zijn het meestal, juweeltjes.

Achtzig is een keuze uit de gedichten van de Oostduitse dichter Reiner Kunze ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag. Kunze gebruikt beelden uit de natuur voor beschouwingen over de menselijke aard. Maar hij durft ook dingen op de schrijven, die anderen nooit zouden opschrijven. Een bundel in drie talen: Duits, Nederlands en Engels.