door Wouter van Heiningen
–
Dit is alweer mijn derde column over Instagrampoëzie. Schreef ik in mijn eerste column over het fenomeen Instagrampoëzie en in mijn tweede column over de achtergrond van Instagrampoëzie en de verschillende, door Instagram, bekend geworden Instagramdichters, in deze derde column wil ik stil staan bij de verschillen tussen Instagramdichters en dichters op Instagram en hoe deze twee zich tot elkaar verhouden.
Als ik kijk naar hoe dichters, en dan bedoel ik dichters die zich bezig houden met poëzie schrijven buiten de social media om, die poëzie insturen naar literaire en poëzietijdschriften, die hun poëzie voordragen op podia en die dichtbundels op papier uitgeven bij grote en kleinere poëzie-uitgeverijen in Nederland, omgaan met Instagram (en je mag hier ook wel sociale media lezen) dan valt me iets op.
Dichters uit deze categorie gebruiken Instagram heel anders dan (de meeste) Instagramdichters doen. Neem bijvoorbeeld Ester Naomi Perquin (@esternaomiperquin). Zij heeft op Instagram ‘slechts’ 1543 volgers. Wat voor soort posts deelt zij? Dat varieert van foto’s van poëziebijeenkomsten waar ze was, persoonlijke foto’s, poëzie die zij leest, krantenberichten, gevonden poëzie en foto’s die helemaal niets met poëzie te maken hebben. Je zou kunnen zeggen foto’s die een illustratie zijn bij haar leven.
Of Maud Vanhauwaert (4546 volgers), een naam die ik niet zomaar kies, zij maakt deel uit (samen met Nienke Schipper, Derek Otte, Christiane Scholtens en ik zelf) van de vakjury van de AMAI 2023. De AMAI is de jaarlijkse verkiezing van het beste gedicht, spoken word, quote en favoriete dichtersaccount op Instagram. Een dichter, net als ik, die zich dus wel verhoudt tot Instagram. Op haar account @maudvanhauwaert kun je voornamelijk korte columns en stukjes van haar hand lezen die ze voor de krant De Morgen schreef. Daarnaast korte stukjes poëzie in videofragmenten, wat persoonlijke foto’s en een enkel videofragment van De Suffe Poëzie Club (DSPC) waar ze gedichten van anderen voorleest.
Nog een voorbeeld. Marieke Lucas Rijneveld (29200 volgers). Op zijn Instagram account @mariekelucasrijneveld verschijnen vrijwel louter selfies, aankondigingen van de boeken en bundels die van hem zijn vertaald, gedichten van anderen en foto’s van literaire of poëziebijeenkomsten waaraan hij heeft bijgedragen.
Dit zijn maar drie voorbeelden maar er zijn er zoveel meer (@marjolijnvanheemstra, @danieldee, @lottedodion, @iljaleonardpfeijfer, @babsgons, @elfietromp @janabotswana en ga zo maar door) van dichters die bundels publiceren, poëzie voordragen op podia, in poëzietijdschriften verschijnen en dus wel op Instagram aanwezig zijn maar dat niet als primaire drager van de eigen poëzie gebruiken. Deze dichters zien Instagram vooral als communicatiemiddel of marketingmiddel om in contact te staan met lezers, te communiceren over hun activiteiten, poëzie te promoten en dus als secundair ten opzichte van de eigen poëzie.
Als ik dan kijk naar de grote en bekende Instagramdichters dan is het beeld vrijwel omgekeerd. Neem een instagramdichter als Lars van der Werf (@larsvdwerf met maar liefst 25800 volgers). Zijn volledige Instagram is gevuld met beelden van zijn versjes. Geen persoonlijke foto’s, geen aankondigingen of activiteiten, slechts 1 op 1 (korte) versjes.
Of neem Jeroen van @geef.acht (1322 volgers), precies hetzelfde verhaal, louter afbeeldingen van zelf geschreven (in dit geval achtregelige) gedichtjes. Of Lieven van Parys (@elfjes_vers_geregeld , 1794 volgers) alleen maar korte versjes en ook nog eens in dezelfde opmaak (kleur, lettertype, alles).
Maar zelfs een winnaar van de AMAI 2022, Christianne (@dromendrinkenalsontbijt, 3562 volgers) plaats louter teksten en gedichtjes. Zij maakt wel werk van de opmaak en het ontwerp maar elk bericht dat ze plaatst is een voorbeeld van wat ze doet; gedichten schrijven.
En dit zijn maar een paar voorbeelden, er zijn er honderden. Wat me terug brengt naar mijn beginvraag of – stelling dat er een verschil zit tussen Instagramdichters en dichters op Instagram. Dat verschil is dus vrij eenvoudig te zien. Instagramdichters gebruiken Instagram om hun poëzie, gedichten, versjes aan een publiek te tonen en met hen te delen, waar dichters op Instagram dit podium vooral gebruiken om hun leven en werk, hun activiteiten en bezigheden te promoten en zichzelf tonen op dit platform als extra publiciteit voor dat wat ze elders doen, namelijk het schrijven van poëzie op papier, voordragen op podia en actief zijn binnen de Nederlandse of Vlaamse dichterswereld.
En hoewel je ziet dat er vanuit Instagramdichters de oversteek steeds vaker wordt gemaakt naar de ‘op papier uitgegeven poëzie’ heb ik nog geen voorbeelden gezien van Instagramdichters die hun account gaan gebruiken zoals dichters op Instagram dat doen. Maar wie weet is dat een volgende stap.