Tussen waan en werkelijkheid
door Maurice Broere
–
–
Het is een goed gebruik in poëzie om metaforen te gebruiken. Dan is het wel wenselijk dat de beeldspraak een beetje te volgen is en niet wereldvreemd. In deze bundel kwam ik er een tegen die ik op het eerste gezicht te ver gezocht vond: ‘De hond, waakzaam als een roos, uitgestrekt op de grond, (…)’, uit het gedicht ‘De hond ’s middags’. Slapen als een roos prima, maar met waakzaam als een roos kon ik in eerste instantie niets, toch maakt de dichter er op deze manier een soort litotes van en geeft zo een creatieve draai aan het afgezaagde slapen als een roos. Als lezer word je even wakker geschud. Bij de titel van de bundel had ik een soortgelijk probleem. Nectar en inkt hoe zijn die twee met elkaar in verband te brengen? Het zijn beide vloeistoffen en dan houdt de overeenkomst wel op. Een goede dichter maakt zijn lezer nieuwsgierig en zorgt dat er ergens een ingang is, die een verklaring brengt. Grootendorst geeft die in de cursief gedrukte strofe in het vers ‘Nectar op zolder’:
en strijkt neer op mijn schouder,
onmiskenbaar het handschrift
van de zon die zich verpopt
tot bloem. Jouw nectar is mijn
inkt. Zo kan ik aan je overdragen
wat ik denk en voel, ik drink het
dwars door de tijdperken heen.
Apollo is in de Griekse mythologie de god van de zon en de kunst. Zoals de stralen van de zon het de bloem mogelijk maken nectar te produceren, zo geven de stralen de schrijver inspiratie tot schrijven, gematerialiseerd in inkt.
Jouw nectar is mijn inkt is opgebouwd uit vier, ongeveer gelijke, afdelingen die genummerd zijn met een Romeins cijfer. Regellengte en strofebouw variëren nogal en eindrijm ontbreekt doorgaans. Thema’s die voorbijkomen zijn: natuur in allerlei facetten, bomen, mythologie, dieren, sterren, toeval. Het gedicht ‘Generale’ valt op. Het staat op naast elkaar liggende bladzijdes. De twee strofes waaruit het gedicht is opgebouwd zijn exact hetzelfde. De bedoeling ontgaat mij, een drukfoutje misschien, een generale repetitie?
Een volgend gedicht:
–
Ik had voedsel voor hem meegenomen
– enkele appels, een stuk oud brood -,
maar de eenhoorn, die ik in dit park
eerder meende te hebben gezien,
kwam niet opdraven. Daarop gaf ik
het brood aan de herten achter
het gaas en zette het op een rennen,
haalde op het nippertje de trein.
–
De conducteur was niet met de tijd
meegereisd, hij knipte nog kaartjes.
Ik wilde hem daarop aanspreken,
maar toen zag ik vanuit het coupéraam
in de velden die we doorkruisten
de eenhoorn alsnog galopperen.
De dichter plaatst ons in dit sonnet in een situatie, waarin de realiteit geweld aangedaan wordt. Op zoek naar een eenhoorn is een onmogelijke missie, omdat het beestje alleen bestaat in verhalen. Aan de andere kant is het voeren van herten en het reizen met de trein goed mogelijk, maar dan wordt de werkelijkheid weer doorkruist door de fantasie: een conducteur die kaartjes knipt en alsnog een eenhoorn.
–
Ik zie sterren dansen in de sloot
– dat kan natuurlijk niet.
–
Ik zie vlinders landen op mijn mouw
terwijl ik wandel door het bos.
–
Een raaf in een boomtop
richt zich met diepe stem tot mij,
ik versta wat hij zegt.
–
Ik zie een kikker uit het gras opspringen.
Dat kan wel.
–
Maar zo hoog,
met zoveel vertrouwen
in een goede afloop,
–
precies op mijn hand?
In dit gedicht bevind je je weer tussen waan en werkelijkheid. Wat kan en wat niet kan. Dansende sterren in de sloot, een sprekende raaf bestaan niet. Een vlinder op je mouw kan wel en een springende kikker kan wel, maar niet zo hoog dat hij in je hand terechtkomt.
Het mooie is dat in een gedicht alles kan, omdat in je verbeelding alles mogelijk is en je je over van alles en nog wat verbazen kan.
De poëzie van Sander Grootendorst beweegt zich op de grens van fantasie en realiteit. Je waant je in een beschrijving van de werkelijkheid en ineens bevind je je in een soort parallel fantasiewereld. Een dichter om in de gaten te houden.
____
Sander Grootendorst(2023). Jouw nectar is mijn inkt. Uitgeverij Anderszins, 80 blz. €18,50. ISBN 9789492994431
