Bladeren door Meander

Paul Snoek was meerdere dichters ineen. Van alle die dichters kunnen wij boven de grote rivieren nog iets leren, vindt Herman de Coninck: ‘Nederlanders altegader, dat mag niet hoor, dat jullie Paul Snoek niet meer kennen’. Rogier de Jong over hoe Snoek op een radicale manier toont wat poëzie moet zijn: recht overstekend, met een arendsoog waargenomen en vanuit het hart genoteerd.

Elbert Gonggrijp schrijft zijn gedichten als beschouwer vanuit het wezen van de natuur, de mens, de liefde. Het is hem er om te doen het geheim van de wereld te ontfutselen of juist haar in al haar schoonheid te bewaren. In zijn huidige gedichten gaat hij uit van een traditie en reflecteert mooi op eerdere dichters.

Inge Boulonois maakte lang geleden de sprong van het vrije vers naar light verse. We vroegen haar wat daar de reden voor was en wat haar zo enorm aantrekt in light verse. Ze vertelt dat op een cruciaal moment in haar leven de humor troostend werkte en dat een vaste vorm haar houvast biedt. Het commentaar van Inge Boulonois.

Na het zien van de documentaire ‘Get back’ had Ingmar Heytze geen andere Beatle dan Paul McCartney willen zijn. ‘Bijna achteloos zo volmaakt met muziek om kunnen gaan, letterlijk klassiekers verzinnen waar je bij zit… Dat is gewoon een wonder.’ Volgens hem zijn er best veel dichters die liever muzikant waren geworden. ‘Zullen we anders gewoon maar een playlist bij dit interview doen?’

De titel 'De blote voetjes van geluk', de nieuwe bundel van Jeanine Hoedemakers, lijkt een aantal mierzoete gedichten te beloven, maar het tegendeel is waar, vindt Hans Puper. Het is een bundel over al het verdriet en ongemak dat het leven eigen is. Dood, kwetsbaarheid, gemis, verlangen en, door alles heen, de liefde: verloren, bestaand of geëindigd. Wat de bundel goed maakt, is het schijnbaar laconieke, de humor als middel van verweer.

De manier waarop deze dichter, vaak in korte verzen en tamelijk eenvoudige bewoording, een klein universum opbouwt is mooi. Een wereld van water en met genoeg ruimte voor vragen en mysterie, zodat niet alles is ingevuld en de lezer eigen associaties kan maken. Een oproep om ruimdenkend te worden en te blijven. Een verlangen naar de onbekommerde kindertijd, eeuwige vriendschap.

De derde bundel van Shari Van Goethem, ‘Een vorm van vasthouden van’, is een poëtisch dagboek van een eerste levensjaar. Jeanine Hoedemakers is van mening dat de dichter op overtuigende wijze laat zien hoe belangrijk de rol van poëzie is. ‘Ik ben er allang van overtuigd dat poëzie onmisbaar is, maar als ik dat nog niet geweest was, dan had Shari Van Goethem me nu overtuigd.’

In juni 1924, nu honderd jaar geleden, vermoordt een Joodse zionist Jacob Israël de Haan, de man van de dichtregel over het mateloos verlangen, te lezen op het Homomonument in Amsterdam: ‘Naar vriendschap zulk een mateloos verlangen’, uit het sonnet ‘Aan eenen jongen visscher’. Jan Loogman las de biografie die Jan Fontijn schreef over De Haan.

Johan Meesters leert nog het meest van slechte of mislukte gedichten. ‘Door de ergernis die ik bij zulke gedichten voel, weet ik wat voor poëzie ik zelf wil maken.’ Zijn eigen opvattingen als dichter zijn meer bepaald door te reflecteren op grootheden als Lucebert of Kouwenaar die ons de ruimte toonden die je hebt als je de gebaande paden verlaat.

Tom Veys heeft genoten van de bundel ‘Verstrengelingen’, een drieluik met ruim honderd gedichten. Over de dichter zegt hij: ‘Het spel tussen hoop en wanhoop is wat Jan M. Meier kenmerkt. Taal is zijn DNA. Hij danst op een koord tussen herinnering en omschrijving, zijn gedichten zitten soms strak in kwatrijnen en zijn tegelijk filosofisch-muzikaal.’

‘Wat een woord’, dacht Marc Reugebrink, ‘breed-bek-be-han-gers-bij. Daar moest ik iets mee’. Zo kwam hij er toe het gedicht ‘Kale Jonker’ in zijn bundel ‘Om honing gaat het niet’ aan deze vliesvleugelige op te dragen. Zijn ‘gevoeligheid’ vertaalt zich onder andere in poëzie, maar ook wel in proza. (Maar ze uit zich ook op momenten dat hij gaat zingen bij zijn eigen stervensberoerde gitaarspel.)

In de bundel ‘Laaien, Laaien, Laaien’ van de nieuwe Dichter des Vaderlands in België; Lisette Lombé, wordt volgens Marc Bruynseraede geslagen met de striemende zweep van de taal. ‘Stuk voor stuk intens geladen teksten die de lezer oproepen om wakker te worden, verontwaardigd te zijn, geschokt of gekwetst maar niet onverschillig.’

In de serie ‘gesprekken met Meandermedewerkers’ het vijfenvijftigste gesprek, met Wopke van der Lei. Volgens hem schrijven Veluwse columnisten over parkeerplaatsen, over goedkoop winkelen in Duitsland en over onderwerpen die de lezer nog geen vijf minuten onthoudt. Gelukkig werd hij wegens het doen van controversiële uitlatingen daar ontslagen. Zijn liefde voor poëzie is sterk gegroeid door songteksten van oa Bob Dylan.

Maurice Broere is zeer te spreken over de bundel ‘Zelfportret met woorden’, van Hans Franse: ‘’Wat opvalt is dat de dichter in de loop der tijd wat minder ‘dichterlijk’ is geworden. De oudere verzen bevatten nog wel eens eindrijm en in de latere is dat vrijwel verdwenen. Het lijkt wel of hij zich van dat juk heeft bevrijd en gelukkig maar, want dat gerijpte dichterschap bevalt me veel meer.’’

Wie er vandaag het internet op naslaat constateert dat dichter Hubert Kornelisz Poot allerminst vergeten is. Het predicaat ‘meest bekende’ siert nog steeds zijn naam. Zelf kent Wopke van der Lei niemand die Poot nog leest, maar dat geldt ook voor veel andere dichters. Interessant blijft de vraag of Poot door de jaren heen zijn reputatie ook zonder zijn smartelijke biografie had behouden.

Wie regels maakt als ‘Hoe je begint. Eerst zijn er wolken, een vlucht ganzen /stel je je de liefde voor’ en ‘Schurend komen we tot stilstand / in onze handen het vlies van de tijd.’ hoeft niet te twijfelen aan de kracht van haar woorden, de betekenis van poëzie en de reikwijdte van haar ontroering.

Vandaag ga ik in gesprek met dichter Edward Hoornaert. We praten over de recensie van zijn bundel 'Weten welke huid je aan moet', door Peter Vermaat. Hoornaert liet zich bij deze bundel inspireren door Nietzsches filosofie van het ‘Leib’. Hij geeft aan dat hij bij de eerste lezing vooral gecharmeerd was door de manier waarop Peter Vermaat een filosofisch kader gebruikt om toegang te vinden tot de kern van de bundel. Het commentaar van Edward Hoornaert.

Ouder wordt helpt, Yanaika Zomer heeft geen zin meer in onzin. ‘Je kunt niet maken wat je zelf niet bent. Je kunt beter worden en je horizon verbreden, maar je kunt nooit jezelf uit je gedichten schrijven. Ik heb me er maar bij neergelegd dat ik andere dichters mag bewonderen en me mag laten inspireren, maar het uiteindelijk met mezelf moet doen.’

Peter Vermaat is niet in het minst onder de indruk van ‘De dansvloer is van iedereen’, het debuut van Maaike de Wolf: ‘De teksten kunnen afkomstig zijn uit een willekeurig brein, via een doelloze hand doorgebriefd aan een anoniem toetsenbord. De Wolf riskeert niets, dwingt tot niets, vleit of vloekt niet, bezweert of bespot niets en uiteindelijk loopt het nog niet af ook.’

In de serie ‘gesprekken met Meandermedewerkers’ het vierenvijftigste gesprek, met Ko van Geemert. ‘Poëzie en muziek bieden me troost en doen me realiseren dat ik niet de enige ben die het leven moeilijk te leven vindt.’ Hij schrijft graag over poëzie, liefst kort en krachtig, zonder poeha. Dat kan goed in de vorm van een column.

Ook dit jaar is er de bloemlezing met 'de 44 beste gedichten van de Herman de Coninckprijs 2024'. Hettie Marzak vindt dat de bundel een mooi overzicht geeft van alles wat de poëzie momenteel te bieden heeft. Je betaalt voor de aanschaf ervan € 5, -. Marzak vraagt zich af wat je daar tegenwoordig nog voor koopt en ze geeft zelf het antwoord: 'In dit geval de toegang tot een oneindige wereld van gevoel, van zowel de dichter als de lezer.'