Columns

Hans Franse herdenkt Iris Origo en met haar zoveel anderen. In Italië heeft ieder zijn eigen herdenking aan de Tweede Wereldoorlog. Terwijl hij met zijn vrouw drie strofen van ‘De achttien doden’ van Campert opzegt en ‘De trein’ van Bert Voeten, denkt hij aan de tocht die een moeder met haar kinderen maakte in de schietpauzes van twee vechtende legers.

Karel Wasch deelt een ervaring met het open podium en vraagt zich af of niet-genode poëten wel een kans moeten krijgen op het podium. De springplank voor onbekend talent bevindt zich misschien wel op straat. Ook als redactie- of jurylid, tijdens het beoordelen van kopij, dacht hij vaak “waarom moet alles worden afgedrukt en opgezonden? Is er geen zelfkritiek in deze moerasdelta?”.

Is eenzaamheid een talent, een vermogen dat de mens bezit, zich bewust te zijn van zichzelf en de afstand tussen zichzelf en anderen, en zelfs de afstand tussen het ware zelf en de persoon die je aan anderen laat zien? Is het dan een tragisch talent? Kan er ook blijmoedige eenzaamheid zijn? Jan Loogman worstelt met dit thema in proza en poëzie.

Wat zijn de verschillen tussen het Nederlands en een streektaal? In drie delen zal dichter Willem Tjebbe Oostenbrink ingaan op bepaalde ontwikkelingen in het Nederlands en zijn eigen Westerkwartiers (West-Gronings). In dit tweede deel is het onderwerp bedrijvende en lijdende vorm. In het Nederlands worden lijdende zinnen regelmatig als minderwaardig of als tweede keus gepresenteerd. Aan formuleringen zitten voor- en nadelen.

Je hebt uitgevers en handelaren in bedrukt papier. Driemaal ‘De hel’ van Dante. De maandelijkse column van Hans Puper.

In Italië heeft Hans Franse een boekenkast vol met uitnodigende titels en schrijvers. Via Arthur Japin komt hij dit keer bij Tonino Guerra, scenarioschrijver voor onder andere Fellini, in het stadje Pennabilli, in de Marche. Dat betekent een wandeling door velden vol gele zomerbloemen, een bisschoppelijk paleis, een muur met gevelstenen (‘het toevluchtsoord van de verlaten madonna’s’), en tuinen vol vergeten vruchten.

Hans Franse noemt ze zelf ZKV's, zeer korte verhalen, een term die door A.L. Snijders gemunt is. Columns of ZKV’s, het maakt ons niet uit, als er maar poëzie aan te pas komt. Hier op ‘de avond der avonden, waarop het licht zou doorbreken en een mens zou vertellen over zijn mystieke ervaring’ onthult Gerard Reve ook dichter te zijn.

Het raadsel van de geboorte is door veel dichters bezongen. De dichter/bioloog Dik Hillenius (1927-1987) publiceerde er één vers over, dat in zijn eenvoud bijzonder diepzinnig is. Karel Wasch over dat gedicht en de schrijver ervan. “Zijn poëzie onderscheidde zich niet essentieel van zijn proza: observaties en ideeën waren hier tot hun absolute kern teruggebracht.”

Nu we met z’n allen niet op een ander mens wachten maar op het moment dat deze stille tijd voorbij zal zijn, lijkt de vierde variant uit het gedicht van Joke van Leeuwen, ‘Vier manieren om op iemand te wachten’, afwezig. Voor wie de informatie van virologen serieus neemt, lijkt die vierde variant nu te zijn: lijdzaam. Een ouderwets woord waarbij columnist Jan Loogman aan zijn moeder denkt.