Archief

Jurist, dichter en woordkunstenaar Myriem El-Kaddouri. gelooft zeker dat poëzie een maatschappelijk nut heeft, omdat het in staat is om vragen te stellen. Het biedt niet zozeer antwoorden, maar stimuleert reflectie en bewustzijn. Het kan misschien een zaadje planten, empathie losweken voor de ander, wat andere instrumenten zoals het recht en de wetenschap niet altijd op dezelfde manier kunnen. Poëzie opent ruimte voor dialoog en persoonlijke interpretatie.

In de bundel ‘Hout’ van Erik Linder benoemt de dichter wat hij ziet. Peter Vermaat zegt: ‘Wat bij lezing van Lindner’s gedichten inderdaad meteen opvalt is niet zozeer wat er wordt benoemd, maar wat ontbreekt. Er is geen evocatie van emotie, dubbelzinnigheid van taal is afwezig en de mensen zijn op de vingers van een hand te tellen.’ Hij noemt het 'een kijkdoos in koude tinten'.

Thomas Heerma van Voss brengt in 'Het Archief' de vraag te berde: ‘Wie leest nu nog een literair tijdschrift?’. Het retorische antwoord moet dan luiden: ‘Zo goed als niemand’. Hij schetst een beeld van de ego’s, de aanstormende talenten, het snoeverige, wijsgerige en alwetende van de lettergoden. Marc Bruynseraede las het boek en de schrijver was te gast op onze medewerkersdag.

In ‘Te midden van alles’ van Frans Budé passeert een veelvoud aan onderwerpen de revue, zoals de tijd, beeldende kunst, muziek en de natuur. Kamiel Choi wordt er iets door overweldigd, maar vindt de dichter op zijn sterkst ‘wanneer hij de beelden volgt in prachtige regels die ze met klank en ritme tot leven wekken.’ Hij noemt het ‘een gevarieerde bundel met prachtige, ingetogen poëzie en scherpe observaties.’

Hans Franse is erachter gekomen dat dichten hard werken is en tijd en rijping vraagt. ‘Klaar ben je nooit.’ Het zal wel met zijn leeftijd te maken hebben dat hij terugkijkt, maar deze terugblik kan geen kwaad. We halen Bert Voeten terug en de zon, een ‘Zomermiddag aan de Amstel’, de polders, het Kalfje en de Kalfjeslaan nog ongeschonden, en zijn eerste dichtproeven.

De gedichten van Kathleen Boogmans zijn eenvoudig en helder en toch hebben de opgeroepen beelden voldoende gelaagdheid. Het thema blauw – de verbroken relatie – komt in alle gedichten duidelijk tot uiting. ‘Wij heffen geen liederen meer aan’, we doen het met deze gedichten, vloeien alsnog samen, wikkelen deze jas om ons heen, terwijl de zee alleen maar blauw blijft.

Het boekwerk 'Kopwolven' bestaat uit de persoonlijke gedichten van Martin Knaapen en de indringende illustraties van Marcel Herms. Iris van de Wetering was in haar recensie lovend over deze uitgave. Janine Jongsma neemt met dichter Knaapen de recensie onder de loep. Hij is blij dat Van de Wetering de bundel goed heeft gelezen en zeker ook dat zij haar eigen interpretatie heeft van de teksten. Want: ''Er zijn immers ‘geen absolute waarheden’.''

Alfred Schaffer over de Afrikaanse literatuur, de Afrikaanse taal, ‘altijd óók de taal geweest van ondermijning, kritiek, verzet van binnenuit, bevrijding, van hybriditeit en het subversieve.’ Hoe Breyten Breytenbach nog steeds een aanwezigheid is waartoe je je als Afrikaanse dichter verhoudt. Over de huidige generatie jonge dichters, die bezig is de Afrikaanse poëzie opnieuw grondig te vernieuwen en te verrijken, en meer...

Het is ongebruikelijk om een recensie te beginnen met de bespreking van het nawoord van een bundel, en die bespreking ook nog eens langer te maken dat dat nawoord zelf. Dat Hans Puper dat toch doet heeft een verdrietige achtergrond: Esther Jansma schrijft in haar ‘Naschrift’ dat ‘We moeten “misschien” blijven denken’ waarschijnlijk haar laatste bundel is, want ze is ernstig ziek. Zij noteerde nog eens wat haar al jaren bezighoudt.

Het 5e deel van onze rubriek, 'Een wereld vol sonnetten', verzorgd door Simon Mulder in samenwerking met uitgeverij HetMoet en het Feest der Poëzie. Vandaag over Jorge Luis Borges en zijn vertaler Paul Claes, de bundel 'Everness' en de spiegelmetafoor, voor de oude Grieken nog een bron van waarheid, bij Borges echter, een man van de 20e eeuw, een modernist, een surrealist, niet meer.

‘Visum’ is de nieuwe bundel van dichter, essayist en beeldend kunstenaar Renaat Ramon. Woord en beeld komen samen. Tevens is het, volgens Tom Veys, ‘een dubbelbundel met twee genres, één van het commentaargedicht bij een beeld en in een tweede deel is er een essay over het leven en werk van Renaat Ramon.’ Dichter Alain Delmotte schreef het essay. ‘Elke poëzielezer of kunstliefhebber kan genieten van het woord en het beeld.’

In memoriam Breyten Breytenbach (1939-2024). Bij Breyten Breytenbachs biografie hoort ook, en misschien wel vooral, het kunstenaarschap van Breyten Breytenbach, zowel op letterkundig als op beeldend gebied. Schilderijen en tekeningen die vaak politieke thema’s weerspiegelen’. Het is zowel Breytenbachs aureool als zijn keurslijf geworden. Een column van Rogier de Jong met het krachtig prozagedicht 'De reis van de nachttovenaar' in de titel.

Drie gedichten vormden de top 3 van de Rob de Vos-prijs 2024. Peter Vermaat interviewde elk van de drie dichters, met name over het ontstaan van het gelauwerde gedicht. Maar ook over hun manier van werken. Is een gedicht ooit voltooid? Vandaag het interview met Monique Leferink op Reinink naar aanleiding van het gedicht ‘Canto’.

De Poëziekalender 2025 van het bekende merk Plint, heet 'Liever de liefde' en is een kunstzinnige uitgave. Iedere dag een nieuw gedicht over de liefde van veel bekende dichters. Jeanine Hoedemakers zegt: 'Wat de kalender extra speciaal maakt zijn de fotofragmenten die aan de achterkant van elke bladzijde staan. Als je alle blaadjes met de gedichten erop bewaart dan kun je van de fotofragmenten op de achterkant 46 poëzieposters samenstellen.'

‘Arjan Witte stak als dichter over naar de muziek voordat het hip was, hij maakte al spoken word voordat de term bestond.’, zegt Ingmar Heytze, fan van het eerste uur. Zelf zegt Witte ‘dichten vervulde een complementaire rol bij een sociale omgeving die anders te eenvormig zou zijn geweest.’ Poëzie is voor hem meer een instrument tot plaatsbepaling dan een uitlaatklep.

In 'Septemberzee' van Willem Jan Otten laat de dichter ons meelopen op zijn levenspad. Jeroen van Wijk treft in de bundel ontroerend mooie poëzie aan die nergens pathetisch wordt. Hij stelt vast dat 'Otten de thematiek van zijn gedichten prachtig weet te balanceren tussen observaties over het leven en de dood, en welke rol religie hierin kan hebben. Van Wijk vindt het prettig dat de gedichten die over religie gaan niet predikend zijn.

We zeiden het al eerder: Mandy Eggerding is gewoon goed, weet de taal kundig te kneden, is origineel en geeft prachtige beelden. Sowieso mooi hoe zij soms mens en dier met elkaar vereent, een vacht heeft of met vleugelslag naar warmer [oorden] vliegt. En dat dan schijnbaar moeiteloos opschrijft. In zinnen als ‘ik ben al vluchtiger dan ik was’.

‘Dub Holland’ is een verzamelbundel met het beste werk van Arjan Witte. Het levert volgens Maurice Broere een wat ambigu beeld op: ‘Enerzijds staan er prachtig klinkende zinnen in en roept de dichter interessante filosofische vragen op, zoals: kunnen we niet wat minder somber tegen de dood aan kijken. Anderzijds maakt Witte gebruik van eigenaardige, soms onnavolgbare metaforen. Menig gedicht begint hij met een boeiende levensvraag, maar eindigt dan als een losse flodder.’

Jan Loogman beschrijft een kleine gebeurtenis op de elfde november. Een paar dagen eerder waren er in Amsterdam misdragingen waarop snelle oordelen volgden. Bedachtzamer geluiden drongen in de eerste uren na het wangedrag niet door. Hij haalt de regel van Czeslaw Milosz in het gedicht 'Berisping' aan: ‘Zou jij dan het onverstand / van anderen veroordelen’. Er volgt geen vraagteken.

Drie gedichten vormden de top 3 van de Rob de Vos-prijs 2024. Peter Vermaat interviewde elk van de drie dichters, met name over het ontstaan van het gelauwerde gedicht. Maar ook over hun manier van werken. Is een gedicht ooit voltooid? Vandaag het interview met Laurens Hoevenaren naar aanleiding van het gedicht 'Beneden peil'.

We vroegen aan oud-recensent Romain John van de Maele of hij eens wilde terugblikken op zijn werk als recensent. Wat heeft hem gevormd als criticus en waar liep hij tegenaan? Hij komt tot de conclusie dat hij het besproken werk niet altijd voldoende voor zichzelf liet spreken en merkt ook op dat hij zich prettiger voelt bij het schrijven van essays. Het commentaar van Romain John van de Maele.