Archief

Iris van de Wetering is enthousiast over de dikke bundel ‘Kopwolven’ van Martin Knaapen en Marcel Herms: ‘Deze bundel is een introspectief onderzoek naar de dichter zijn houding en gedrag. Elk deel is een reflectie, geen absolute waarheden, maar eerder kronkels van gedachten, fragmenten van herinneringen, beelden, schetsen, van een man die een reis maakt. Herms heeft gezorgd voor abstracte, intense, illustraties die verschijnen na elk gedicht.’

Het is altijd tijd voor poëzie, schrijft Jan Loogman, maar in de zomer is er ook de Tour de France en dat leidt af. Of ziet hij dat verkeerd en leidt het leven altijd af van de poëzie? Jan Janssen, de eerste Nederlandse Tourwinnaar ooit, brengt ons terug tot de poëzie. Met regels van de dichter Guido Cavalcanti.

Als dichter zoekt Paul Bezembinder de ‘balans tussen serieuze poëzie, pastiche en smartlap.’ Of hij die vond in de ons toegezonden kopij, die hij jarenlang beoordeelde, weten we niet. Maar hier vinden wij het wel, in regels als ‘Opdat jij, wat er ook mag zijn / aan onvertaalbaarheid en pijn, / kunt schuilen, liefje’.

Ik ga in gesprek met dichter Steven Graauwmans over de recensie van zijn tweede bundel door Maurice Broere. De bundel draagt de opmerkelijke titel ‘11’ en daar schuilt een heel verhaal achter. De dichter kan zich vinden in de heldere lezing van Broere, maar geeft aan dat het maar één lezing is en dat iedereen zijn eigen associaties maakt. Het commentaar van Steven Graauwmans.

‘Als dichter, maar ook als lezer word je meegevoerd op de swing van regels die om nieuwe regels vragen. Die muziek is de basis’, zegt Gerbrandy, ‘dat is waaruit mijn gedichten voortkomen, betekenis is secundair. Tijdens het schrijven werkt dit alles puur intuïtief. Het gaat om het exploreren van innerlijke diepte, om de verbeelding. Dat is verrijkend, je wordt er een vollediger mens van.’

Rivqa Kriek publiceerde haar werk tot nu toe uitsluitend op Instagram. Tom Veys recenseert haar debuutbundel ’De uitgesproken stilte': 'Inhoudelijk denkt Kriek na over relaties. Ze doet dit op een fascinerende manier. Daarbij hanteert de dichter, zoals eerlijk vermeld, toegankelijke taal. De dichter speelt vaak met principes en legt die op de eigen leefwereld. Dit is origineel, vooral op het vlak van de beeldspraak.’

Barbara De Munnynck is een dichter die zorgvuldig over elk woord, elk vers lijkt na te denken en dan knappe constructies maakt. Hier en daar een beetje mysterie, overal origineel, met een lichte toets en humor en zinnen als ‘Ze rekt zich uit, / neemt de dag van het nachtkastje / en zet ‘m op haar hoofd.’

Paul Roelofsen bespreekt ‘Minder in het echt’, de tweede bundel van Marc Lonneville. Hij constateert ‘dat het voor een aanzienlijk deel een taalexperiment is, waarbij werkelijkheid en schijn elkaar opzoeken en zich zowel met elkaar vermengen als zich van elkaar verwijderen.’ Maar ook dat er een deel is dat aangenaam ontvankelijk is.

Langzamerhand raken ze gebiografeerd, de Vijftigers. De nieuwste aanwinst in de rij van hun levensbeschrijvingen verscheen kortgeleden: De levens van Claus, een voortreffelijke biografie van Mark Schaevers. En nog zijn niet alle Vijftigers met een biografie in de literatuurgeschiedenis bijgezet. Om vast te stellen wie ontbreken, is natuurlijk een namenlijst nodig. Wie zijn nu eigenlijk die Vijftigers?

Mischa Andriessen is erg bezig met de klank en het ritme van het gedicht, dat zijn voor hem wezenlijke elementen in poëzie. Hij is ervan overtuigd dat door de melodie en het ritme een karakteristieke communicatie ontstaat. De muzikaliteit waarmee hij zijn werk probeert vorm te geven, geeft hem houvast, daardoor durft hij grote, heftige thema’s aan te gaan.

Douwe Wilts bespreekt de bundel ‘Groene glans’ van Dinie Sophie Fintelman: ‘Met de voortdurende terugkeer van oorlog en lieveheersbeestjes – zij het gerepresenteerd in verscheidene beelden – hebben we een element te pakken, waarmee Fintelman de bundel tot een geheel maakt. Een element, inderdaad: om de compositie nog strakker te maken laat Fintelman diverse beelden terugkeren, zoals schapen met blauwe vlekken in de vacht.’

In eerste instantie waren de gedichten van Rivqa Kriek alleen voor haarzelf en dus zijn ze behoorlijk persoonlijk en ongefilterd. Totdat iemand zei, ‘wil je niet iets serieus hiermee doen?’ Dichten is iets waar ze veel artistieke vreugde uit haalt, en wat ze nu graag met mensen deelt. Naast dichten maakt Rivqa ook veel kunst.

Zo’n tien jaar geleden liet Judith Herzberg haar lezers kennismaken met de Hopla, een zeer kort, maar raak geformuleerd gedicht. Het derde deel hiervan heeft als titel: ‘Bijna 90 Hopla’s’ en wordt besproken door Hettie Marzak: ‘Verdriet en humor met raffinement samen in een klein gedicht ondergebracht, dat is de sterkte van Herzberg. Haar beeldspraak is nooit afgesleten en haar ideeën en invallen zijn verfrissend origineel. Ook heeft ze geen grote onderwerpen nodig om grote gevoelens over te brengen.'

De spelling van het woordje ‘tragiese’ brengt Ko van Geemert onmiddellijk terug naar de tijd van het Zondagsdichtersfestival in 1975, georganiseerd door het Amsterdamse literair café De Engelbewaarder in samenwerking met Het Parool, met daaraan verbonden een dichtwedstrijd met thema Amsterdam. Mooie, zij het wat onscherpe herinneringen aan zijn kortstondig zondagsdichterschap en de plagerijen over het rijmen van Jan Kal.

De tweede bundel van Wim Vandeleende heet: ‘Onbereikbaar voor commentaar’, hierin staat een ‘hij’ centraal. Jan van Gulik leest de titel als een waargemaakte belofte: ‘’ We leren deze ‘hij’ voornamelijk kennen door zijn angstige reacties op externe invloeden .Wij kunnen de dialoog niet aangaan met deze onbekende, hij is onbereikbaar voor commentaar. Het resultaat is dat ik de sociale angst van deze ‘hij’ niet kan mee-ervaren. Dat vind ik jammer.’’

Jacques Hamelink geldt als een moeilijke schrijver. Zijn stijl is vaak exuberant en barok, ‘windwaarts, wortelher’ om de titel van een bundel te citeren. De taal als gewas is een fascinatie die al vanaf zijn eerste prozawerk doorklinkt. De streng protestants christelijke achtergrond van zijn jeugd zal van invloed zijn geweest op zijn zoekende beschouwelijke poëzie. Deze werd erkend met de Constantijn Huygenprijs.

De nieuwe bundel van Shari Van Goethem is een oefening in aandacht. ‘Het zoeken naar de juiste woorden bij een ervaring helpt om die ervaring sterker door te maken. Je moet bepaalde gevoelens en gewaarwordingen uitvergroten, zodat je ze heel goed en tot in de details kan bekijken om een precieze ‘foto van woorden’ te kunnen maken. Dat proces verdraagt weinig afleiding.‘

Voor recensent Tom Veys is poëzie niet alleen verbonden aan het woord, maar ook aan beeld en muziek. We vroegen hem om ons mee te nemen in zijn wereld omdat hij de essentie van poëzie in veel vormen terugvindt. Hij brengt ons naar fascinerende plekken. Het commentaar van Tom Veys.

In zijn jonge jaren wilde Joost Hontelez aanstormend dichter zijn maar hij debuteerde eerst vorig jaar, op 57-jarige leeftijd, met de dichtbundel 'Spechtensten'. De bevlogenheid van een zestienjarige vriend maakte in hem het enthousiasme opnieuw los. De fiets is zijn muze, wielrennen is de meest literaire onder de sporten. De natuur, reizen, brengt een verstilling in zijn werk.

Het boek van Mathijs Sanders, ‘Boekhouders van de vergankelijkheid – Late stijl in nieuwe poëzie’, zou iedere liefhebber van poëzie eens moeten lezen, vindt Marc Bruynseraede. ‘Het beschrijft hoe de dichters aan het einde van hun carrière, vaak breken met hun oude stijl en daardoor openingen creëren, die een toegang vormen voor de komende generaties.’ Sanders bespreekt de late stijl van bekende dichters, waaronder; H.C ten Berge, Joke van Leeuwen, Judith Herzberg en Cees Nooteboom

Wie zit er achter het podium? (8) Een serie korte gesprekken met organisatoren van poëziebijeenkomsten. In de achtste aflevering Paul Lokkerbol over Eijlders Dichters, gestart in januari 1999. ‘Elk podium, waar dan ook, met voorgedragen poëzie is goed.’ Maar het historisch perspectief speelt wel mee: de beweging van de Vijftigers met o.a. Remco Campert, Jan Elburg, Gerrit Kouwenaar heeft zijn oorsprong in Eijlders.