Archief

Een voorpublicatie uit de nieuwe bundel van Annet Zaagsma, ‘In elk klokhuis schuilt cyanide’ opent met ruimte- en tijdbepalingen, tot we ons bevinden in een voorbeeldig huishouden. Van daaruit wordt de vervreemding opgevoerd. Mensen worden producten, etenswaren zijn poëzie, een mensenhoofd past niet zonder kleerscheuren door een geboortekanaal. We presenteren een cyclus van vier ‘definitiegedichten’.

Na het overlijden van Hans Tentije in 2023 is nu het tweede deel uitgekomen van zijn verzameld werk: ‘In het ongewisse’. Taco van Peijpe stelt dat er, ondanks het gebrek aan klank en ritme in de gedichten, er toch een sterke eenheid ontstaat door de bijzondere zinsopbouw: ‘Tentije gebruikt nauwelijks hoofdletters en leestekens en hij schakelt zinnen dikwijls in een vloeiende lijn aan elkaar, doorspekt met tussenzinnen.’

Voor de dichter Hans Tentije was tijd een kernbegrip. Hij heeft er zijn schrijversnaam naar gevormd. Om het stromende te benadrukken eindigen zijn gedichten open, zonder punt. In de gedichten van Tentije is de tijd van de dag die beleefd wordt al achter op het ogenblik, als deel van een onafzienlijke keten van komen en gaan. Een column van Pieter Sierdsma.

Bij het begin van de lente passen deze schijnbaar sobere maar diepzinnige gedichten met de sfeer van haiku’s van dichter Herlinda Vekemans. Bij elke bundel heeft zij het gevoel opnieuw te moeten debuteren, maar haar prachtige regels vinden zeker een gewillige lezer. Teer en zorgvuldig bouwt zij haar verzen op, ook zij ‘zweefden moeiteloos boven het dunne aarzelen van de morgen’.

Anneruth Wibaut is zeer enthousiast over de bundel ‘klein verzet’ van Kamiel Choi: ‘Lezen en herlezen, dat is waar deze bundel je toe uitnodigt. Dan komt er steeds iets vrij wat je doet schateren, verontwaardigd maakt of ontroert. Elke keer springt een nieuwe zin, strofe of kreet in het oog die je als lezer in je zak kan steken, ter harte kan nemen of als leidraad kunt kiezen.’

De poëzie is steeds een onderdak geweest voor Ivo van Strijtem, en dat al heel bewust sinds zijn tienerjaren. ‘Het klinkt misschien raar, maar dit gevoel is wederzijds: ik ervaar dat de poëzie zich tevens bij Ivo van Strijtem thuis voelt. Zij is mijn onderdak, ik dat van haar.’ Bewondering, ontroering en betrokkenheid zijn drie kernbegrippen in zijn werk.

In zijn eerste recensie bespreekt Ali Şerik ‘De weg naar huis’ van Juliën Holtrigter. Met verwondering en verbijstering kijkt de dichter naar de wereld. Şerik noemt het 'het hoorngeschal van de tijd' en zegt: 'De dichter observeert het dagelijks ongemak en doet dit met zelfspot. Zijn gedichten suggereren dat alles al gezegd is, maar tegelijk zoekt hij naar nieuwe openingen, naar ontsnappingsroutes.'

Dertig kersen op de taart van ons dertigjarig bestaan. Wat zijn jouw twee favoriete bundels van de laatste dertig jaar? Het lijkt een onmogelijke opdracht om die vraag te beantwoorden, maar onze recensenten gingen de uitdaging aan. We stoffen dertig bundels af die een grote indruk hebben achtergelaten en uitnodigen tot herlezen. Vandaag bespreken Johan Reijmerink en Janine Jongsma hun favoriet.

Dirk Kroon heeft veel publicaties op zijn naam staan. In zijn 26e bundel ‘Gekortwiekt’ is het thema zijn gevorderde leeftijd die voor lichamelijke verval zorgt. Paul Roelofsen zegt: ‘Kroon dramatiseert zijn achteruitgang niet, het is zoals het is en er is geen kruid tegen gewassen. Wel klachten, geen gezeur.’ Kroon geeft een realistisch beeld van de ouderdom.

Anna en Maria waren de dochters van Roemer Visscher. Zijn dochters kregen een uitzonderlijke opvoeding. De jonge Hooft, lid en later leider van de Rederijkerskamer, raakte bevriend met beide dochters. Anna schreef perfecte sonnetten maar Maria Tesselschade bracht de poëzie en muziek op het Muiderslot. ‘Zij was Hoofts tegenspeelster in het spel van geest en hart, dat die niet in woorden uit te drukken sfeer bepaalde…’.

Joost Dancet bespreekt 'Het klemwoord: huis - 7', een gedicht uit de iconische dichtbundel 'De Oostakkerse gedichten' (1955) van Hugo Claus (1929 - 2008). Hoe beklemd kan je je thuis voelen?

‘Die onvermijdelijkheden’ is de tiende bundel van Jan Baeke. Op de omslag staat een foto van een halfvol (halfleeg?) glas met ijsblokjes dat kantelt op de rand van een tafel. Er is nog iets wat opvalt: de bladzijden voor het titelblad en na de aantekeningen zijn zwart en voor de derde afdeling staat er ook een. Bij elkaar lijkt dat weinig goeds te beloven, zegt Hans Puper.

‘Het is prettig om een poëtisch houvast te hebben in onze ingewikkelde, snel veranderende wereld’, zegt J. Heymans. Sinds zijn debuut schrijft hij alleen nog maar gedichten van tien versregels. ‘Daar kan ik goed mee uit de voeten, zo is gebleken. Als ik minder versregels schrijf, raak ik, naar mijn gevoel, niet tot de kern, schrijf ik er meer, dan dreigt het gevaar van gezeur.’

In ‘Kratermond’ verkent Sara Eelen hoe onze gewelddadige omgang met de natuur zich spiegelt in onze onderlinge relaties. Op de achterflap staat vermeld dat Eelen een drijvende kracht is achter de Klimaatdichters. Peter Vermaat geeft aan dat je met die boodschap het risico loopt van enkelvoudig gerichte interpreteerbaarheid, wat ten koste gaat van de ambivalentie van taal. Maar uiteindelijk ‘eiste de taal de plaats op die haar toekomt’. Een longread.

In het kader van Theater na de Dam presenteert het Feest der Poëzie op 4 mei 2025 de voorstelling 'Toch kennen dromen ook gevoel voor tijd', met presentatie van de gelijknamige bundel uit de Singersteek Serie met de gedichten van Haushofer in vertaling van Maarten Asscher. Het 8e deel van onze rubriek 'Een wereld vol sonnetten', verzorgd door Simon Mulder, over Albrecht Haushofer.

Marc Bruynseraede bespreekt het debuut ‘Onwelvaart’ van Steve Marreyt. Het is hem wel duidelijk: ‘Deze poëzie heeft een rekening te vereffenen. Ze rekent af met de al dan niet lege portemonnee, het graaierige bankwezen, de gulzige geldzucht en het bezit dat eigenlijk geen bezit is, maar hoogstens een beetje slijm. Maar slijm, waar toch hartstochtelijk naar verlangd wordt.’

Het kon natuurlijk niet uitblijven: dat de titel ‘Dichter des vaderlands’ als achterhaald zou worden gezien. Want: te patriarchaal, te wit en te gedateerd. Rogier de Jong kan niet echt met de naamsverandering leven. De benaming maakt niet duidelijk of ze taalkundig, historisch of geografisch bedoeld is. Om alle verwarring te omzeilen, stelt hij daarom voor om voortaan van ‘Dichter der Nederlandstaligen’ te spreken.

Vijf dichters Astrid Arns, Jana Arns, Ann Van Dessel, Bo Vanluchene en Elise Vos beheersen als geen ander de vaardigheid van het wakker liggen. Ze maken van de nood een deugd, kruisen de pennen en schrijven een bundel waarin slapeloosheid in het volle daglicht komt te staan. Genadeloos ontmaskerd. Wij mochten een voorpublicatie doen uit 'De ogen van de uil.'

Wim Vandeleene sprak met Janine Jongsma over de recensie van zijn tweede bundel: ‘Onbereikbaar voor commentaar’. De recensent in kwestie was Jan van Gulik, van wie Vandeleene vond dat hij een interessante link had gelegd met de sociologie, de dynamiek van mensen in verhouding tot elkaar. Aan de orde komt ook of het schrijven in de derde persoon enkelvoud de lezer op afstand houdt. Het commentaar van Wim Vandeleene.

In zijn bundel ‘Mijn Plezierbrevier’ laat Kees van Kooten de lezer delen in het leesplezier dat andere (proza-) schrijvers hem bezorgd hebben. In 2006 vroeg Sander de Vaan hem ‘Wie zou u zoal opnemen in een soortgelijke bundel met dichters en/of liedjesschrijvers?’. Deze en andere vragen kwamen bovendrijven in een oude mailbox, een interview dat wij weer graag met u delen.

Johan Reijmerink zegt over ‘Postkamer’, de nieuwe bundel van Ingmar Heytze: ‘Als je de briefgedichten leest, hoor je Heytze spreken. Zijn licht ironische voordracht begeleidt zijn teksten ongevraagd.’ Reijmerink noemt hem een wervelende taalvirtuoos. De dichter schrijft brieven aan mensen, zaken, dingen en begrippen in de buitenwereld. ‘Heytze is in deze bundel opnieuw in staat gebleken vele akkoorden, toonaarden en stemmingen aan te raken.’ Een longread.