Recensies

Medeweten luidt de titel van de nieuwste bundel van Antjie Krog. Het opvallendste kenmerk van haar poëzie is de intensiteit ervan. Zij verstaat de kunst woorden te doen zinderen van spanning. Het zit in de scherpte waarmee zij scènes tekent, de vrijmoedigheid waarmee zij schrijft, haar directheid, vooral de absolute overgave aan de taal. Het is poëzie die in alle opzichten geëngageerd is en waarin zij zelf dus volop aanwezig is.

Weinig dichters zijn zo direct herkenbaar als Piet Gerbrandy. De nieuwvormingen, de taal als onweerstaanbare verleidster, de noodzaak van een passende vorm, de humor, het zichtbare plezier in de formulering zijn constanten in zijn werk en dat blijkt nog eens overtuigend uit zijn verzamelde gedichten die in januari verschenen onder de titel Voegwoorden. De gedichten met daarin de tien bundels die hij van Weloverwogen en onopgemerkt (1996) tot en met Vlinderslag (2013) schreef met daaraan toegevoegd twintig nieuwe gedichten onder de naam Kelderwijn (2014).

Pfeijffer dicht als niemand ooit tevoren, juicht het achterplat. De aanduiding 'Nieuwe poëzie' in de titel claimt dus volstrekte uniciteit, en zou niet simpelweg betekenen dat Pfeijffer na de vier bundels die hij tussen 1998 (debuut met van de vierkante man) en 2005 schreef en die in 2008 in De man van vele manieren verzameld werden, los van het Poëzieweek-geschenk Giro giro tondo eindelijk met een nieuwe bundel komt. Maar voor zover deze poëzie 'nieuw' is, is dat hooguit binnen het oeuvre van Pfeijffer, en niet omdat met de Idyllen de dichtkunst onvermoede stappen voorwaarts zet. Gelukkig hoeft dat ook helemaal niet.

Arnoud van Adrichem bewijst met zijn derde bundel opnieuw een ongewone eend in de poëziebijt te zijn. In Geld gaat hij de uitdaging aan te bewijzen dat er in geld wel degelijk poëzie zit, en dan nog wel in de wereld van de Haute Finance. De bundel telt slechts acht gedichten en toch slaagt Van Adrichem erin om meer dan 80 bladzijden gevuld te krijgen.

'Wie waanzin wil begrijpen,/ moet de beweging bestuderen.' oppert Jan Lauwereyns in het eerste fragment van zijn bundel Theorie van de rondworm, waarin hij de lezer meeneemt een laboratorium in waar microscopisch wormpjes worden bestudeerd. Het waarnemen van bepaalde fenomenen kan verheldering geven van andere. Het leven van de rondworm laat iets zien van de wetten waaraan ook de mens onderworpen is. Herhaling en verandering blijken onafscheidelijk, en het heeft er de schijn van dat we door krachten die groter zijn dan wij, verleidelijker en sterker, worden voortgedreven. Een opmerkelijke bundel.

Als deel 9 van de reeks Amsterdam Renaissance Chapbooks, uitgegeven door Uitgeverij Stanza verscheen van Olaf Risee in de kersenboom. Goed leesbaar, licht absurdistisch, soms tragikomisch, onverwacht ook aangrijpend.

In Alledaagse Ergernissen combineren foto's van Bianca Sistermans met gedichten en prozateksten van Sasja Janssen en Eva Gerlach. Het resultaat is een fascinerend geschenkboek om vooral zelf te houden.

Juliën Holtrigter laat Raadselwater, zijn zesde bundel, 42 gedichten met een losse thematische samenhang, voorafgaan door een motto van Czesław Miłosz: Als secretarissen, elkaar onbekend, lopen we rond op aarde, zonder veel te begrijpen. Het geeft mooi Holtrigters bijna naïeve insteek voor deze bundel weer. Op een onnadrukkelijke manier, bijna terloops, plaatst hij de kleine mens tegenover het het kosmische wereldraadsel en navigeert hem naar posities waarin deze zich daarvan rekenschap geeft en van daaruit naar zingeving zoekt.

Voor Zand op een zeebed verzamelde Lies Van Gasse een aantal van haar graphic poems en verbond ze door de episode 'De Sirenen' uit te breiden met nieuwe fragmenten en die over het boek te verspreiden. Grilligheid ten top, in ieder opzicht. Als je echter het grondplan van de bundel eenmaal ziet, wordt duidelijk hoe alles zich van elkaar onderscheidt of op elkaar aansluit. En verder moet je niet proberen al te rationeel te lezen, maar je laten onderdompelen in beeld en taal van een bijzondere, eigenzinnige wereld met mythische trekjes.