Archief

Er is veel dat Hans Franse ontroeren kan, zo ook de kerk in Brou, de mooiste Vlaamse kerk die hij kent. Hij mijmert daar graag over Margaretha van Oostenrijk, ook wel als Margareta van Savoye bekend, die deze kerk en het klooster stichtte als een mausoleum voor haar en haar man. Met innige anonieme dichtregels.

Fred Tak bespreekt 'Zomernacht' uit 'Stemtest', de laatste bundel van C.O. Jellema (1936 - 2003). Een gedicht dat als eerbetoon is aangebracht op een stenen trap in Leens, een dorp hoog in de provincie Groningen waar de dichter woonde toen hij stierf. Een gedicht dat je uitnodigt om stil te worden.

In deze longread bespreekt Peter Vermaat ‘Glas, ironie & God’ van Anne Carson, in de vertaling van Marijke Emeis. Helaas ontbreekt de originele tekst. Om de vertaling toch te kunnen vergelijken met het origineel heeft Vermaat die erbij gezet. Hij concludeert: ‘Wat mij het lezen van Carson’s originele teksten gebracht heeft is in elk geval een verrijkt, verdiept en daardoor veel meer genuanceerd beeld van Anne Carson als dichter.’

Schrijven is voor deze dichter haar tweede natuur. Vroeg begonnen, nog zonder pen: het observeren van mensen, dieren en situaties, met voorkeur voor dat wat afwijkt, wat spanning geeft, ‘gek’ is of ontroert. En toch zou ze het liefst onvindbaar, ongrijpbaar willen zijn zodat niets, geen woord, geen zin, geen beeld, haar kan vastpinnen tot wie ze zou zijn.

‘roodvos’ van Peter Holvoet-Hanssen is volgens Francis Cromphout ‘een sprookje dat er geen is want het gaat eigenlijk over een dagdagelijks verhaal dat zich inpast in een mythisch vossenverhaal’. Noëlla Elpers is de levenspartner van Holvoet-Hanssen en van haar zijn de cover en de pentekeningen. Ze neemt ook de proloog voor haar rekening. Zoals we deze dichter kennen bruist de bundel van vindingrijke moderne poëzie.

Een ontnuchterend jaar (1973) kreeg toch nog een mooi einde voor Wim van Til met het ‘Manuskript gevonden tijdens achtervolging’ van Gust Gils onder zijn snelbinder. Het vuurwerk bij de jaarwisseling kwam van Gerrit Kouwenaar, ‘sint helena komt later’, de 12e bundel die Wim kocht, met het gedicht dat de rest van zijn leven als leidraad bij hem bleef.

Gastrecensent Yvan De Maesschalck bespreekt ‘Rondom de verwondering’ van poëziecriticus en literatuuronderzoeker Johan Reijmerink. De ondertitel luidt: ‘Reflecties over gedichten met een zingevende thematiek’. De Maesschalck vat het zo samen: ‘Transcendentie en de zoektocht naar een open, gelaagde identiteit vormen, naast de beleving van het unieke/eeuwige/sacrale moment én de paradoxale uitstraling van schijnbaar gewone dingen de hoofdthema’s van dit essayboek.’

Rogier de Jong over de grote waarde van Willem M. Roggeman en hoe hij de literaire canon heeft verrijkt met een oeuvre aan eigenzinnige gedichten dat wordt gekarakteriseerd door weergaloze beeldenrijkdom en visualiteit, speelse formuleringen, vaak een opwekkende ‘boodschap’ en soms een magische diepgang die alle tezamen zijn poëzie zeer oorspronkelijk maken. Een ‘dichter zonder grenzen’.

'Mooi, die beginjaren. Je bent met van alles bezig maar pas veel later kun je zien hoe de zaken zijn vergaan en wat tot wat heeft geleid. Dat je opeens een berichtje krijgt van de grote Rob de Vos, dat enigma in Ollanda, die je werk wilt plaatsen…' De laatste column in een reeks ‘geschiedenis van Meander’ is van Alfred Schaffer.

De vijfde column in een reeks ‘geschiedenis van Meander’ is voor de tijdelijk teruggekeerde Barwoutswaerder. Kijk, daar zit hij, daar, zie je? ‘En dan blikken de karige aanwezigen gespeeld achteloos over de schouder. Bij elke blik krimpt Barwoutswaerder in elkaar. Hij verschrompelt. Hij wordt liever niet opgemerkt. Wat hij bij zo’n obscure culturele gelegenheid ook te verwerken krijgt, gegarandeerd vindt hij het maar niks.‘

De vierde column in een reeks ‘geschiedenis van Meander’ is een ode aan de gesprekspartners die Romain John van de Maele in zijn tijd als recensent bij Meander had. Als recensent draag je een verantwoordelijkheid, en je doet je best om een geschikt koppelteken te zijn tussen het besproken werk en het publiek. Kennis en kunde zijn vergankelijk maar de vriendschap voelt hij nog.

De derde en meest kritische column in een reeks ‘geschiedenis van Meander’ komt van Philip Hoorne. Sommige publicaties (of medewerkers) voegen niets toe aan de kernopdracht van Meander: dichters en gedichten onder de aandacht brengen. Meander is braaf, een tikkeltje stoffig soms. De grootste verdienste van Meander is misschien wel dat het na drie volle decennia nog altijd bestaat.

De tweede column in een reeks ‘geschiedenis van Meander’. Edith de Gilde herinnert zich haar eerste internetverbinding en eerste zoekopdracht, ‘poëzie’, een tamelijk lange vragenlijst van Meander waarin vooral de vraag ‘wat heb je ons te bieden’ eruit sprong, maar ook fysieke bijeenkomsten met de medewerkers, dat paste toen precies in haar yogastudio èn in haar leven. Daarin is nog altijd plaats voor poëzie.

De eerste column in een reeks ‘geschiedenis van Meander’. Gerard Kool over de start van het blad, ‘een leuke hobby op onze eigen computer thuis maar Rob had beter iets over goudvissen kunnen maken. Wat begon als vriendendienst werd een onbetaalde & tijdvretende baan. Inderdaad: goudvissen waren gezelliger geweest’. Maar dankzij Gerard hebben we een schaduwarchief, namen en foto’s!

Een column als een stipje van de rode lijn die zich uitspreekt vóór Gaza, tegen het oorlogsgeweld van Israël. Is de rode lijn van mensen een vergeefse windvlaag? De poëzie-minnende voorzitter van de Tweede Kamer met zijn altijd ironische intonatie zal het houden bij een citaat van de Iraanse dichter Ahmad Shamlu: 'Wat kan ik zeggen? Niets.' Maar het gedicht gaat verder.

Het is vooral het thuiskomen in de laatste regel van het laatste gedicht van deze bijzondere dichter, of het ‘gaandeweg meerstemmig worden’ waaruit nog een soort van vrede dacht te volgen te midden van deze indringende leegte en pijn die met beelden van ‘de krant in repen, het tijdschrift met plastic erom, een hondsdolle beet in het nekvel’ opgeroepen wordt.

‘Gelukkig de mens die ergens verwacht wordt’ van Ton van ’t Hof, wordt omsloten door twee citaten uit zijn dagboek van 2025: ‘Ik wilde eerlijk zijn, gedroeg me als een woudezel’ en ‘Nam een glas wijn, een imposant glas, als een kathedraal’. Dat belooft wat: een woudezel is een lompe kerel. En als hij gezegd heeft wat hij te zeggen had, heeft hij een flinke slok nodig. Een recensie van Hans Puper.

Poëzie hoeft voor Philip Hoorne niet elitair te zijn. ‘Ik wil zowel de professor als de poetsvrouw behagen.’ Hij is een observator en schrijft hoofdzakelijk over de mens en laat het hele wezen mens aan bod komen. Zijn poëzie komt voort uit de bedrading in zíjn hoofd. Voor hem is een gedicht goed als hij het na lezing nog eens wil lezen en nog eens.

Paul Roelofsen heeft met plezier de bundel ‘een waakhond aan me vastgebonden’ van Margriet Westervaarder gelezen. Haar poëzie is herkenbaar en in klare taal, maar niet voorspelbaar: ‘Om de haverklap verrast de dichter ons met rake invallen en metaforen. En het komt me voor dat ze deze zonder enige moeite uit haar mouw schudt.’

Aandacht aan de vorm, een eigen beeldtaal, een prettig gebruik van rijm, klassiek en toch actueel, een ervaren dichter die weet wat hij doet. De leegte van de afwezige, de spiegeling van de tijd en gebeurtenissen, beeldend als de schrijnendste foto. Een jongen met wuivend haar en zijn lichte tred, dat hij daar maar altijd naast ons mag blijven lopen.

Ellis van Atten vindt de bundel ‘alleen van u als ik van mij’ van Billie Vos een pareltje voor het oog vanwege de speelse typografie en uitlijning, illustraties en heldere kleuren. Over de poëzie zegt ze: ‘Ik kon meegaan in de verkenning van de eenzaamheid, de relaties met zichzelf en met anderen. Speels, zoekend, vragend, vol zelfreflectie’. Al lezend en kijkend ontdekte ze steeds meer samenhang tussen tekst en beeld.