Archief

Dat er van ons misschien maar weinig of zelfs niets achterblijft als wij gestorven zijn, is dat waarom mensen bang zijn voor de dood? In een column van alle tijden schrijft Jan Loogman ‘Van de een blijft iets bestaan in mij: ik hoor de stem, ik voel de wang, ik weet hoe hij hierom zou lachen. Maar van een ander blijft niets in mij.’

Licht ironisch, met humor en een vette boodschap, dat kan allemaal in poëzie. ‘Stilte wordt hier vrij vertaald’, ‘een museum dat dag na dag om vijf voor twaalf opengaat’, ‘de kijker op afstand gehouden en in verwarring gebracht’, dat doet dichter Ton van Leeuwen, ‘er ritselt iets in het gras’, ‘Een gedrongen koolzaadplant schreeuwt stop of ik schiet.’

Schrijver Gustaaf Peek maakt in de bundel ‘Orang/oetan’ zijn debuut als dichter. Francis Cromphout geeft aan dat de gedichten vanwege hun soberheid kracht uitstralen. Over de poëzie zegt hij: ‘’Zij bevat eigenzinnig geordende vrije verzen waar ieder leesteken uitgebannen is en die inhouden bevatten die de lezer tot uiterste concentratie nopen waarbij de dichter het volgende vraagt; ‘laat je buitmaken’.’’

Wat heeft Jos van Hest toch met readymades? Hoe herkent hij de taalkracht in iets wat hij toevallig hoort? Hoe onthoudt hij de teksten en hoe vormt hij ze om? Een inspirerend en enthousiast gesprek in 2 delen met voorbeelden van Hans Warren tot Cees Buddingh’, K Michel en Joke van Leeuwen, vandaag deel 1.

In ‘Hoe licht vibreert’ brengt Jo Gisekin taal en beeld samen. Zij doet dit met schilderijen van Vlaamse Meesters uit de Leiestreek. Tom Veys zegt: ‘Haar taal gloeit om de dingen, om het poëtisch in beeld te brengen van mensen, subtiel en vaak suggestief. Het tempo in de gedichten is één op één met de schilderijen. Ze creëert poëzie waarbij licht vibreert in gedachtegangen.'

Wim van Til moest zo langzamerhand natuurlijk een boekenkast hebben. Dat euvel loste hij op met de populaire betonnen decoblokken en planken. Zo bouwde hij een boekenkast van vier planken en tien van die blokken. Die constructie heeft hij met diverse uitbreidingen gebruikt tot hij in 1992 "echte" kasten timmerde. Die kasten doen nog steeds dienst in het huidige Poëziecentrum.

Fotograaf Pieter Leeflang en dichter Wibo Kosters hebben de handen ineen geslagen voor het boek ‘wat het landschap denkt’. Gedichten geïnspireerd op foto’s in een mooie uitgave. Ivan Sacharov loopt meteen tegen iets aan: ‘Het altijd hardnekkig optredende probleem dat één plaatje meer zegt dan duizend woorden, en één gedicht meer dan duizend plaatjes!’

Had de eindeloze zoektocht van Gerrit Achterberg te maken met zijn ‘zielsziekte’? De ongenezen kwetsuur van een val in zijn jeugd? De noodlottige schietpartij in 1937? Zijn diepste behoefte was dichter te zijn. Opmerkelijk is dat in zijn eerste bundel ‘Afvaart’ uit 1931 het thema van de verloren liefde met de vraag naar schuld al aanwezig is. Een column van Pieter Sierdsma.

Dertig kersen op de taart van ons dertigjarig bestaan. Wat zijn jouw twee favoriete bundels van de laatste dertig jaar? Het lijkt een onmogelijke opdracht om die vraag te beantwoorden, maar onze recensenten gingen de uitdaging aan. Vandaag komen de laatste twee recensenten aan het woord. Taco van Peijpe en Paul Roelofsen bespreken hun favorieten.

Ali Şerik bespreekt ‘Verzachtende omstandigheden’ van Lotte Dodion: ‘De woorden van Dodion trekken als een brandende fakkel door de bundel, gedreven door betrokkenheid bij de mens. Haar poëzie is strijdlustig als een protestlied, voor al diegenen die zijn verdrukt en niet meer durven dromen. Ze gelooft dat het zaad van hoop door iedereen geplant kan worden.’

Tegenwicht en gelaagdheid plaatsen tegenover de platte en platvloerse taal van de macht, dat is en blijft voor Paul Rigolle de functie van het woord. Leven, zo intens mogelijk leven in en mét de taal, en in al haar complexe mogelijkheden, kan een tegenwicht vormen. Het is zijn eigen particuliere manier om te bewaren… wat eigenlijk niet te bewaren is.

‘Kintsugi’ van Lucas Hirsch is een openhartige bundel waarin de dichter het holocaustverleden van zijn familie en de moord op zijn beste vriend een plek probeert te geven. Johan Reijmerink zegt dat het proces van gebrokenheid inzichtelijk is getoond, evenals de poging een nieuwe verbinding en doorgang te vinden. ‘Weerzin en rouw zijn ervaringen die diep insnijden in de menselijk ziel.’ Een longread.

De filosoof Martin Heidegger pleitte voor een 'dichterlijk wonen' op aarde, waarbij de mens zich bewust is van zijn verbondenheid met de natuur. Verklaart dit wellicht de vele natuurgedichten die in zowat alle talen gedurende eeuwen veel lezers of luisteraars in de ban hebben gehouden? Romain John van de Maele geeft voorbeelden van Rilke, Gezelle en Kopland.

Het poëziedebuut van Liesbeth D’Hoker is getiteld: ‘Want straks komen de wolven’. Taco van Peijpe zegt dat er een getalenteerde dichter aan het woord is, maar plaatst een ook een kanttekening: ‘Het lezen en herlezen van deze gedichten wekte bij mij gemengde gevoelens. Ze zijn weliswaar allemaal knap gemaakt en mooi van klank, maar vaak is mij niet duidelijk wat de dichter heeft willen zeggen.’

Er is veel dat Hans Franse ontroeren kan, zo ook de kerk in Brou, de mooiste Vlaamse kerk die hij kent. Hij mijmert daar graag over Margaretha van Oostenrijk, ook wel als Margareta van Savoye bekend, die deze kerk en het klooster stichtte als een mausoleum voor haar en haar man. Met innige anonieme dichtregels.

Fred Tak bespreekt 'Zomernacht' uit 'Stemtest', de laatste bundel van C.O. Jellema (1936 - 2003). Een gedicht dat als eerbetoon is aangebracht op een stenen trap in Leens, een dorp hoog in de provincie Groningen waar de dichter woonde toen hij stierf. Een gedicht dat je uitnodigt om stil te worden.

In deze longread bespreekt Peter Vermaat ‘Glas, ironie & God’ van Anne Carson, in de vertaling van Marijke Emeis. Helaas ontbreekt de originele tekst. Om de vertaling toch te kunnen vergelijken met het origineel heeft Vermaat die erbij gezet. Hij concludeert: ‘Wat mij het lezen van Carson’s originele teksten gebracht heeft is in elk geval een verrijkt, verdiept en daardoor veel meer genuanceerd beeld van Anne Carson als dichter.’

Schrijven is voor deze dichter haar tweede natuur. Vroeg begonnen, nog zonder pen: het observeren van mensen, dieren en situaties, met voorkeur voor dat wat afwijkt, wat spanning geeft, ‘gek’ is of ontroert. En toch zou ze het liefst onvindbaar, ongrijpbaar willen zijn zodat niets, geen woord, geen zin, geen beeld, haar kan vastpinnen tot wie ze zou zijn.

‘roodvos’ van Peter Holvoet-Hanssen is volgens Francis Cromphout ‘een sprookje dat er geen is want het gaat eigenlijk over een dagdagelijks verhaal dat zich inpast in een mythisch vossenverhaal’. Noëlla Elpers is de levenspartner van Holvoet-Hanssen en van haar zijn de cover en de pentekeningen. Ze neemt ook de proloog voor haar rekening. Zoals we deze dichter kennen bruist de bundel van vindingrijke moderne poëzie.

Een ontnuchterend jaar (1973) kreeg toch nog een mooi einde voor Wim van Til met het ‘Manuskript gevonden tijdens achtervolging’ van Gust Gils onder zijn snelbinder. Het vuurwerk bij de jaarwisseling kwam van Gerrit Kouwenaar, ‘sint helena komt later’, de 12e bundel die Wim kocht, met het gedicht dat de rest van zijn leven als leidraad bij hem bleef.

Gastrecensent Yvan De Maesschalck bespreekt ‘Rondom de verwondering’ van poëziecriticus en literatuuronderzoeker Johan Reijmerink. De ondertitel luidt: ‘Reflecties over gedichten met een zingevende thematiek’. De Maesschalck vat het zo samen: ‘Transcendentie en de zoektocht naar een open, gelaagde identiteit vormen, naast de beleving van het unieke/eeuwige/sacrale moment én de paradoxale uitstraling van schijnbaar gewone dingen de hoofdthema’s van dit essayboek.’