Klassiekers

Het gedicht ‘Bekentenis’ ademt een sfeer van terugkijken. Hans Warren was bijna 80 toen Elly Woltjes deze Klassieker schreef – hij zou een paar maanden later overlijden. Maar schijn bedriegt: ondanks de gedragen toon is ‘Bekentenis’ terug te vinden in Warrens eerste bundel, die verscheen toen hij pas 24 jaar was.

Het gedicht ‘Verzoendag’, dat Gerrit Achterberg in 1949 publiceerde, staat bol van Bijbelse connotaties, die voor de schrijver en zijn tijdgenoten nog vanzelfsprekend waren. Joop Leibbrand gaat in deze relatieve lange bespreking diep in op de Bijbelse achtergronden: “In laatste instantie blijkt Verzoendag de neerslag van een mystieke ervaring te zijn.”

‘De nachtegalen’ van J.C. Bloem behoort met vier regels tot zijn kortste gedichten. Pim Heuvel laat zien, dat het zeker geen niemendalletje is. ‘De nachtegalen’ is een gedicht dat verhaalt van verlangen – misschien wel de centrale thematiek in Bloems werk.

Het gedicht ‘Het kind’ van Hanny Michaelis ademt een existentialistisch levensgevoel dat gekleurd is door de Tweede Wereldoorlog, die bij het schrijven van het gedicht nog vers in de herinnering lag. In een droombeeld ziet de dichteres het kind dat de ‘wij’ uit het gedicht nooit zullen bezitten, spelen in de zon. Een analyse door Elly Woltjes en Joop Leibbrand.

Rik Wouters staat uitgebreid stil bij een gedicht van Paul van Ostaijen dat een en al stilstand ademt, een uiterst trage beweging. Met een hoofdrol voor de witregel.

Elly Woltjes en Joop Leibbrand staan stil bij ‘Wiegelied’ van Gerard Reve uit ‘Nader tot U. Een liefelijke titel voor een allesbehalve liefelijk gedicht. Het verhaalt over de worsteling van de schrijver met zichzelf, met zijn geloof, met God en mensen.

Voor de lezer van vandaag behoeft het gedicht ‘Dryade’ van Gerrit Achterberg de nodige toelichting. Al is het maar, omdat de titel met zijn mythologische connotaties een belangrijke sleutel tot het gedicht vormt. Elly Woltjes en Joop Leibbrand helpen de lezer op weg.

Het gedicht ‘Ver als de horizon ben je’ van Simon Vinkenoog is niet eenduidig te interpreteren. Volgens Elly Woltjes en Joop Leibbrand ontstaat de betekenis pas in het hoofd van de lezer: “maar alleen als die bereid is om net als Vinkenoog het experiment met de taal aan te gaan.” Een mooi voorbeeld van de vernieuwende poëzie van de De Beweging van Vijftig (1949-1954).

In de vijfde Klassieker opnieuw aandacht voor een gedicht van Vasalis. Haar gedichten ogen vaak bedrieglijk eenvoudig. Elly Woltjes en Joop Leibbrand laten zien, hoe de verstechniek de inhoud op een fijnzinnige wijze ondersteunt.