Bladeren door Meander

Mischa Andriessen is erg bezig met de klank en het ritme van het gedicht, dat zijn voor hem wezenlijke elementen in poëzie. Hij is ervan overtuigd dat door de melodie en het ritme een karakteristieke communicatie ontstaat. De muzikaliteit waarmee hij zijn werk probeert vorm te geven, geeft hem houvast, daardoor durft hij grote, heftige thema’s aan te gaan.

Douwe Wilts bespreekt de bundel ‘Groene glans’ van Dinie Sophie Fintelman: ‘Met de voortdurende terugkeer van oorlog en lieveheersbeestjes – zij het gerepresenteerd in verscheidene beelden – hebben we een element te pakken, waarmee Fintelman de bundel tot een geheel maakt. Een element, inderdaad: om de compositie nog strakker te maken laat Fintelman diverse beelden terugkeren, zoals schapen met blauwe vlekken in de vacht.’

In eerste instantie waren de gedichten van Rivqa Kriek alleen voor haarzelf en dus zijn ze behoorlijk persoonlijk en ongefilterd. Totdat iemand zei, ‘wil je niet iets serieus hiermee doen?’ Dichten is iets waar ze veel artistieke vreugde uit haalt, en wat ze nu graag met mensen deelt. Naast dichten maakt Rivqa ook veel kunst.

Zo’n tien jaar geleden liet Judith Herzberg haar lezers kennismaken met de Hopla, een zeer kort, maar raak geformuleerd gedicht. Het derde deel hiervan heeft als titel: ‘Bijna 90 Hopla’s’ en wordt besproken door Hettie Marzak: ‘Verdriet en humor met raffinement samen in een klein gedicht ondergebracht, dat is de sterkte van Herzberg. Haar beeldspraak is nooit afgesleten en haar ideeën en invallen zijn verfrissend origineel. Ook heeft ze geen grote onderwerpen nodig om grote gevoelens over te brengen.'

De spelling van het woordje ‘tragiese’ brengt Ko van Geemert onmiddellijk terug naar de tijd van het Zondagsdichtersfestival in 1975, georganiseerd door het Amsterdamse literair café De Engelbewaarder in samenwerking met Het Parool, met daaraan verbonden een dichtwedstrijd met thema Amsterdam. Mooie, zij het wat onscherpe herinneringen aan zijn kortstondig zondagsdichterschap en de plagerijen over het rijmen van Jan Kal.

De tweede bundel van Wim Vandeleende heet: ‘Onbereikbaar voor commentaar’, hierin staat een ‘hij’ centraal. Jan van Gulik leest de titel als een waargemaakte belofte: ‘’ We leren deze ‘hij’ voornamelijk kennen door zijn angstige reacties op externe invloeden .Wij kunnen de dialoog niet aangaan met deze onbekende, hij is onbereikbaar voor commentaar. Het resultaat is dat ik de sociale angst van deze ‘hij’ niet kan mee-ervaren. Dat vind ik jammer.’’

Jacques Hamelink geldt als een moeilijke schrijver. Zijn stijl is vaak exuberant en barok, ‘windwaarts, wortelher’ om de titel van een bundel te citeren. De taal als gewas is een fascinatie die al vanaf zijn eerste prozawerk doorklinkt. De streng protestants christelijke achtergrond van zijn jeugd zal van invloed zijn geweest op zijn zoekende beschouwelijke poëzie. Deze werd erkend met de Constantijn Huygenprijs.

De nieuwe bundel van Shari Van Goethem is een oefening in aandacht. ‘Het zoeken naar de juiste woorden bij een ervaring helpt om die ervaring sterker door te maken. Je moet bepaalde gevoelens en gewaarwordingen uitvergroten, zodat je ze heel goed en tot in de details kan bekijken om een precieze ‘foto van woorden’ te kunnen maken. Dat proces verdraagt weinig afleiding.‘

Voor recensent Tom Veys is poëzie niet alleen verbonden aan het woord, maar ook aan beeld en muziek. We vroegen hem om ons mee te nemen in zijn wereld omdat hij de essentie van poëzie in veel vormen terugvindt. Hij brengt ons naar fascinerende plekken. Het commentaar van Tom Veys.

In zijn jonge jaren wilde Joost Hontelez aanstormend dichter zijn maar hij debuteerde eerst vorig jaar, op 57-jarige leeftijd, met de dichtbundel 'Spechtensten'. De bevlogenheid van een zestienjarige vriend maakte in hem het enthousiasme opnieuw los. De fiets is zijn muze, wielrennen is de meest literaire onder de sporten. De natuur, reizen, brengt een verstilling in zijn werk.

Het boek van Mathijs Sanders, ‘Boekhouders van de vergankelijkheid – Late stijl in nieuwe poëzie’, zou iedere liefhebber van poëzie eens moeten lezen, vindt Marc Bruynseraede. ‘Het beschrijft hoe de dichters aan het einde van hun carrière, vaak breken met hun oude stijl en daardoor openingen creëren, die een toegang vormen voor de komende generaties.’ Sanders bespreekt de late stijl van bekende dichters, waaronder; H.C ten Berge, Joke van Leeuwen, Judith Herzberg en Cees Nooteboom

Wie zit er achter het podium? (8) Een serie korte gesprekken met organisatoren van poëziebijeenkomsten. In de achtste aflevering Paul Lokkerbol over Eijlders Dichters, gestart in januari 1999. ‘Elk podium, waar dan ook, met voorgedragen poëzie is goed.’ Maar het historisch perspectief speelt wel mee: de beweging van de Vijftigers met o.a. Remco Campert, Jan Elburg, Gerrit Kouwenaar heeft zijn oorsprong in Eijlders.

In ‘Onderdak’, de verzamelde werken van Joris Iven, vinden we ruim 35 jaar dichterschap terug. Kamiel Choi dook in deze lijvige bundel: ‘’Er is ook nieuw werk opgenomen, namelijk de bundel ‘In de bas-fonds van een aartsengel’. Wanneer zelfs de meest zorgvuldig gekozen woorden geen duurzame bouwstenen zijn, hoe bouwen we dan toch ons onderdak op de heipalen van de vroege gedichten en de natuurmagie die we moeten behouden? Wanneer je hebt doorzien dat alles reeds poëzie is.’’

Hans Franse wordt blij van de verzameling losers, beschreven door Simon Carmiggelt in plechtstatig taalgebruik, de fraaie vondsten, het groot stilistisch vermogen, de atmosfeer van ironie en medeleven. Zou het zelfspot zijn of schreef hij zijn veronderstelde poëtische angsten of onvermogen weg door juist aan dichters zoveel kleinheid en gebrek aan talent toe te schrijven?

Joost Dancet bespreekt 'Het is hun niet ontgaan' van Esther Naomi Perquin (°1980) uit 'Meervoudig aanwezig' (2017). Het gedicht is een soort raadsel over vergeten en herinneren, geschreven in een vrij makkelijk, bijna parlando idioom. Het verrassend einde plaatst het gedicht echter in een heel nieuw perspectief. 

Bart Koubaa trekt zich in ‘De verliefde engel’ het lot aan van een Afghaans meisje dat door haar vader aan een oom werd verkocht. De bundel is een poëtische reddingsactie. Onno-Sven Tromp ziet het ook als monument voor het meisje. Over de gedichten zegt hij: ‘Door hun bijzondere repeterende vorm en Koubaas rijke verbeelding hebben de epische gedichten een bezwerende werking.’

‘Ik heb een hekel aan de grote literatuurprijzen’, stelt dichter Kreek Daey Ouwens, ‘het heeft allemaal niets te maken met het schrijven zelf. ‘ Onlangs verscheen ‘Mijnwerk’, kroniek van een familie in scherven, haar verzameld werk. Het menselijk tekort is het hoofdthema, het onvermogen van mensen elkaar te bereiken. ‘In zekere zin blijf je altijd dat kind. Ik ga ernaar terug. Naar de onschuld.’

‘Ommouw me’ is de nieuwe bundel van dichter en illustrator Ted van Lieshout. In zijn bespreking erover zegt Peter Vermaat: ‘’beeld gaat in gesprek met tekst en tekst verhoudt zich tot beeld. In beide gevallen worden de beelden gevormd door kledingstukken die Van Lieshout om uiteenlopende redenen bewaard heeft. Hij wil de beschouwer beter laten kijken en lezen door de waarneming ‘op het eerste gezicht’ steeds wat te kantelen of te ondergraven.’’

Felix Chow is Poet in Residence in Nederland, was gast bij Poetry International, en vindt het geweldig. ‘De grootste cultuurschok was het wennen aan de zonsondergangen van 22.00 uur in de zomer en het feit dat winkels zo vroeg sluiten!’ Chow dicht in het het Kongish, een bloeiende mixtaal van Engels en Kantonees. Voor hem is poëzie een kans om met woorden en klanken te spelen.

In haar eerste recensie bespreekt Anneruth Wibaut de bundel ‘Uit hoofde van Jut’, van Frans Kuipers. Wat haar opvalt is het gebruik van neologisme en intertekstualiteit. Over de poëzie zegt ze: ‘Het plezier waarmee het spel met woorden, klanken en betekenissen wordt gespeeld doet denken aan de Tachtigers, dichters waaraan Kuipers zich verwant voelde toen hij in 1965 debuteerde.’

Paul Snoek was meerdere dichters ineen. Van alle die dichters kunnen wij boven de grote rivieren nog iets leren, vindt Herman de Coninck: ‘Nederlanders altegader, dat mag niet hoor, dat jullie Paul Snoek niet meer kennen’. Rogier de Jong over hoe Snoek op een radicale manier toont wat poëzie moet zijn: recht overstekend, met een arendsoog waargenomen en vanuit het hart genoteerd.