Archief

Kunstenaar Willem Snitker en dichter John Schoorl brachten met Hoor de zieltrein een ode aan Search for the new land van jazztrompettist Lee Morgan. Helaas vervalt het boek in herhaling, omdat het een en hetzelfde register bespeelt.

Mark de Kok Psalm Onderweg naar azuur springt er iets op rood, ineens ben ik een blatend schaap te midden van een kudde. Het is heet, ik heb dorst. Een gordel snoert me om mijn borst, ik moet hier weg en gauw. Ik blaas en snauw en dring me naar de voorgrond. De herder komt al aangesneld en noemt me bij mijn naam. Ik volg hem naar een bank in de schaduw van de palmen. Hij is mijn vader, mij zal niets ontbreken. Hij zal mij leiden naar de plaats, waar hij zijn messen slijpt. Als ik straks geschoren ben, ga ik me baden bij de bron in de rode avondgloed.

Een ghostwriter kruipt, op verzoek en tegen betaling, in de huid van iemand anders, en schrijft onder diens naam. Dat doet hij omdat hij het beter kan dan die ander, omdat de ander geen tijd heeft, of omdat het onderwerp te beladen is, precair, of een voor de opdrachtgever te grote emotionele impact heeft.
Kurt De Boodt schreef een dichtbundel met de titel Ghostwriter, en het eerste wat ik mij afvroeg was of hij op iemand doelde in wiens huid hij, als dichter, gekropen was.

Dat het vorig jaar verschenenDe werkelijkheid houdt het lang vol van Y. Né een bundel is met bijzondere kwaliteit, blijkt pas gaandeweg, want de bundel komt wat moeizaam op gang. Het is even wennen aan de cerebrale inslag en aan Né's taal, die vaak wat formeel en afstandelijk is. Maar haar humor en zelfspot, én haar intelligentie houden je erbij; gaandeweg lees je je in, raak je met haar aanpak vertrouwd, blijkt ze een dichter met een sterke persoonlijkheid die in haar poëzie volop tot uitdrukking komt.

Laurens Hoevenaren Eigen weg Het was een bloeddoorlopen droom in niemandsland die men wel heeft als men verzuimt het lot te volgen: hij wilde nog naar Ameland om vuur te maken op het strand met stokjes en wat stro, en rauwe oesters eten. Het was een droom als opgeschuimde melk die lippen en de tong verbrandt, zijn schubbig lijf een overspannen draak die nooit gedoofd in onversleten maagdenschoot tot stokvis was verdroogd. Zelfs in zijn dromen was hij figurant en doodgeboren, onzichtbaar buiten spel en ook zijn dood zou niemand storen: in zee ontbindt men snel.

Dit jaar leverde de Turing gedichtenwedstrijd twee winnaars voor de hoofdprijs: De Vlaamse Ruth Lasters met het gedicht ‘Witlof’ en Laurens Hoevenaren uit Gelderland met ‘De zotte Charlotte’. Zijn tweede gedicht ‘Koningskinderen’ staat ook in de top tien.

Deze maand bespreekt Wilma van den Akker een gedicht met een verrassende clou.

Met Nachtopera. Een episch gedicht staat Liesbeth Lagemaat in een traditie die ook in onze Nederlandse literatuur enkele spraakmakende voorbeelden heeft opgeleverd, zoals Albert Verwey met zijn Persephone en Demeter, Martinus Nijhoff met Awater en Willem Jan Otten met De Vlek. Met hun verhalend en mythisch karakter hebben zij ieder op hun eigen manier naar thema en vorm gestalte gegeven aan het genre van het epische gedicht.
Lagemaat valt te bewonderen om haar beeldenstorm, haar kleurrijke taal, haar ritme en haar gedrevenheid in bepaalde delen van het gedicht, maar de stroom aan beelden doet te kort aan de epische lijn die ze heeft willen uitzetten over he

Hoe geef je je leven zin? We weten het niet. Als het leven zin heeft, dan kan het alleen de zin zijn die je er zelf aan geeft, in religieus opzicht of anders. Toegespitst op de poëzie van Marc Tritsmans in Aanrakingen zou je kunnen zeggen dat zij lijdt onder zijn behoefte om zinvol te zijn.

In De blanke gave van Ellen Deckwitz is overal water: kraanwater, zeewater, overstromingen en lichaamsvocht. Zij bekijkt en beschrijft de wereld door een vergrootglas, met een lachspiegel en een periscoop, wat verrukkelijke beelden en zinnen oplevert.

Medeweten luidt de titel van de nieuwste bundel van Antjie Krog. Het opvallendste kenmerk van haar poëzie is de intensiteit ervan. Zij verstaat de kunst woorden te doen zinderen van spanning. Het zit in de scherpte waarmee zij scènes tekent, de vrijmoedigheid waarmee zij schrijft, haar directheid, vooral de absolute overgave aan de taal. Het is poëzie die in alle opzichten geëngageerd is en waarin zij zelf dus volop aanwezig is.

Weinig dichters zijn zo direct herkenbaar als Piet Gerbrandy. De nieuwvormingen, de taal als onweerstaanbare verleidster, de noodzaak van een passende vorm, de humor, het zichtbare plezier in de formulering zijn constanten in zijn werk en dat blijkt nog eens overtuigend uit zijn verzamelde gedichten die in januari verschenen onder de titel Voegwoorden. De gedichten met daarin de tien bundels die hij van Weloverwogen en onopgemerkt (1996) tot en met Vlinderslag (2013) schreef met daaraan toegevoegd twintig nieuwe gedichten onder de naam Kelderwijn (2014).

Pfeijffer dicht als niemand ooit tevoren, juicht het achterplat. De aanduiding 'Nieuwe poëzie' in de titel claimt dus volstrekte uniciteit, en zou niet simpelweg betekenen dat Pfeijffer na de vier bundels die hij tussen 1998 (debuut met van de vierkante man) en 2005 schreef en die in 2008 in De man van vele manieren verzameld werden, los van het Poëzieweek-geschenk Giro giro tondo eindelijk met een nieuwe bundel komt. Maar voor zover deze poëzie 'nieuw' is, is dat hooguit binnen het oeuvre van Pfeijffer, en niet omdat met de Idyllen de dichtkunst onvermoede stappen voorwaarts zet. Gelukkig hoeft dat ook helemaal niet.

Jos Versteegen Kikker gooit handgranaat 1 Een manufacturenzaak in Oost, groot gezin, met een broer sliep ik in het schuurtje. De muizen, steeds. Vliegende muizen, zeiden wij. ’s Ochtends in je hemd door het gras naar de gootsteen in de keuken. De buurman had een kolenhok. In onze tuin wrikte ik een plank los, onderaan, dan schepte ik wat kolen weg, niet veel, hij mocht de voorraad niet zien slinken. Als je geen plezier had, lag het aan jezelf. Veel op straat, laat op school. De Berlagebrug stond open – de broeder zei het eerder nog dan wij. Lachen, streken, kleine rottigheid. Scheldnamen, elke jongen. Ik was Kikker.

Arnoud van Adrichem bewijst met zijn derde bundel opnieuw een ongewone eend in de poëziebijt te zijn. In Geld gaat hij de uitdaging aan te bewijzen dat er in geld wel degelijk poëzie zit, en dan nog wel in de wereld van de Haute Finance. De bundel telt slechts acht gedichten en toch slaagt Van Adrichem erin om meer dan 80 bladzijden gevuld te krijgen.

'Wie waanzin wil begrijpen,/ moet de beweging bestuderen.' oppert Jan Lauwereyns in het eerste fragment van zijn bundel Theorie van de rondworm, waarin hij de lezer meeneemt een laboratorium in waar microscopisch wormpjes worden bestudeerd. Het waarnemen van bepaalde fenomenen kan verheldering geven van andere. Het leven van de rondworm laat iets zien van de wetten waaraan ook de mens onderworpen is. Herhaling en verandering blijken onafscheidelijk, en het heeft er de schijn van dat we door krachten die groter zijn dan wij, verleidelijker en sterker, worden voortgedreven. Een opmerkelijke bundel.

Milagros López “Wat zag je in mij?”, vraag je Ik kijk naar je, zeediep. Ik daal af in je vijver en kom boven met vragen, geheimen die waarheden zijn. Ik ben de onzichtbare draad gevolgd die uit je buik ontsprong en kwam mijzelf tegen. Ik heb me vastgeklampt aan je licht ben opgegaan in jouw kracht. Ik, ik heb naar je gekeken en de helderheid gezien die zeemeerminnen verwart.

De Spaanse dichteres Milagros López publiceerde vorig jaar een indrukwekkende dichtbundel over de liefde, die in no time een tweede druk beleefde. Sander de Vaan spr@k met haar over poëzie, duiken, rozenstruiken en nog veel meer. En vertaalde enkele van haar gedichten.

Als deel 9 van de reeks Amsterdam Renaissance Chapbooks, uitgegeven door Uitgeverij Stanza verscheen van Olaf Risee in de kersenboom. Goed leesbaar, licht absurdistisch, soms tragikomisch, onverwacht ook aangrijpend.

In Alledaagse Ergernissen combineren foto's van Bianca Sistermans met gedichten en prozateksten van Sasja Janssen en Eva Gerlach. Het resultaat is een fascinerend geschenkboek om vooral zelf te houden.

In deze afdeling bespreekt Hans Puper het fenomeen prozagedicht. Hoewel het prozagedicht recent aan populariteit gewonnen heeft, is het geen nieuw fenomeen. ‘Amstelveld’ van Frans Erens is al bijna een eeuw geleden geschreven.

Juliën Holtrigter laat Raadselwater, zijn zesde bundel, 42 gedichten met een losse thematische samenhang, voorafgaan door een motto van Czesław Miłosz: Als secretarissen, elkaar onbekend, lopen we rond op aarde, zonder veel te begrijpen. Het geeft mooi Holtrigters bijna naïeve insteek voor deze bundel weer. Op een onnadrukkelijke manier, bijna terloops, plaatst hij de kleine mens tegenover het het kosmische wereldraadsel en navigeert hem naar posities waarin deze zich daarvan rekenschap geeft en van daaruit naar zingeving zoekt.