Archief

Rashida Boukhizou heeft soms het gevoel dat ze al tien levens heeft geleefd maar nu is ze waar ze wil zijn. “De woorden doen het werk.” Hoewel ze per ongeluk begon met dichten, betekende het meteen al veel voor haar. Ze vraagt ze zich altijd af: moet er iets van lijden of strijd aanwezig zijn in je persoonlijke leven om goede kunst te maken?

Hoewel Peter Vermaat het vakmanschap van Roland Jooris in de bundel ‘Vertakkingen’ onderkent, mist hij de suggestie waarmee de taal het onzegbare oproept: ‘De poëzie van Jooris is graatmager, gevild en ontvleesd, uiteindelijk uitgebeende schraalte. Ondanks de titel is er geen enkele sprake van vertakkingen, integendeel.'

In zijn profiel stelt dichter Paul Bezembinder dat hij in zijn werk de balans zoekt tussen serieuze poëzie, pastiche en smartlap, met veelal verwijzingen naar klassieke oudheid en filosofie. Een mooi voorbeeld hiervan is de regel ‘Alsof de wereld door een licht / van achteren beschenen wordt / en jij zozeer wordt bijgelicht dat /denken weer beschouwen wordt'. Heldere taal.

Recensent Maurice Broere vindt in de met zorg vormgegeven bundel ‘Dichter bij HB’, uitgegeven door het Instituut voor Hoogbegaafdheid bij Volwassenen, vijftig gedichten die naar vorm en inhoud ongelijk zijn van kwaliteit: ‘literair gezien is het spelden zoeken in een hooiberg' en: 'Hoogbegaafdheid is geen garantie voor de productie van goede poëzie.' Toch ziet hij gelukkig ook enkele mooie verzen met universele thema's en identificatiemogelijkheden voor iedere lezer.

Hans Franse over hooggeleerden die voor hun plezier detectiveromans schrijven en een monnik opvoeren als speurneus, zoals de wat haveloze Franciscaner monnik, Lapo Mosca, door Hélène Nolthenius. ‘Zo bewegelijk als een vlieg’ trok hij zingend rond, zijn ronddelen poëzie maar haar verhalen degelijk en goed onderbouwd en ook nog waargebeurd hoewel onze columnist niet al zijn gangen naging. 

'Loreley', de debuutbundel van Harriet Laurey (1924 - 2004) verscheen in 1952. De bundel met gedichten over een verloren liefde vloog over de toonbank. Vooral het sonnet ‘De bruid’ heeft Janine Jongsma altijd al gefascineerd vanwege de diepere laag in het ogenschijnlijk zo eenvoudige gedicht.

Hettie Marzak heeft genoten van David Trochs vijfde bundel ‘voor jou wou ik een huis zijn’ waarin alle gedichten bestaan uit eenletttergrepige woorden: ‘Troch jongleert met de taal in elk gedicht, gebruikt archaïsche uitdrukkingen en Vlaams idioom door elkaar, en vlecht op soepele wijze een nieuwe betekenislaag door zijn zinnen. Dan eens vrolijk, dan weer knarsetandend, geeft elk gedicht blijk van geconcentreerd vakmanschap. David Troch speelt met eenlettergrepige woorden als Paganini op zijn ene snaar: virtuoos.’

Margreet Schouwenaar dacht als kind ‘dat de wereld niet zou bestaan als ik zou zwijgen’. Ze houdt enorm van woorden, ‘dat zoeken naar een taal die nieuw maakt, naar die zinsverbanden en die woordkeuze die de valluiken van betekenis openzetten. Taal is zowel de strakgespannen kabel voor de koorddanser als het touw aan de reddingsboei.’

Johan Reijmerink over de complexe, exuberante bundel ‘Ontbinding’ van Piet Gerbrandy: ‘Hij presenteert het als een innerlijke reis waarin hij zich tracht vrij te maken van alles wat hem in de hedendaagse werkelijkheid bindt, vastzet, opeist, fascineert, ontmenselijkt en weghoudt bij zijn bestemming een dichter te zijn en zich volledig open te stellen voor zijn dromen. Zijn wellustig dichterschap is voor hem ontbinden en terugkeren naar de bron van zijn later zijn.’

Er was een tijd waarin we elkaar in hoofdletters toespraken. De grote U was een teken van eerbied. Dat gold ook, of zeker ook, als we ons tot de Almachtige richtten. God had een kapitaal. Eeuwenlang. Rogier de Jong over hoe God zijn grote G verloor en andere kapitale kwesties op aarde.

Peter Vermaat bespreekt de bundel ‘Seinpost’ van Rogier de Jong: ‘De dichter die met zijn dichtbundel een lichtbundel laat schijnen op zijn omgeving, kan door diezelfde lichtbundel met al zijn hebben en houden, zijn neigingen, angsten en liefde, in de felle schijnwerper en het volle licht van de lezer worden gevangen.’

Karel Wasch ontmoette Willem Johan van der Molen een paar keer op vernissages en andere presentaties. “Van der Molen was steeds druk in de weer met zijn tijdschriftje Kortheidshalve. Hij bleef mopperen op de Vijftigers en had weinig humor.” De getormenteerde dichter schreef in de debuutbundel van onze columnist ‘Van een boom leren wat geduld is, van een blad wat ongeduld kan doen!’ Hij had gelijk!

Een beetje donker, licht spottend, relativerend van toon loopt een liefde voor onze ogen af, laten we ons opnieuw wat wijsmaken, botsen we op elkaar terwijl we de weg zoeken en zijn we allemaal dezelfde sukkels die in het zwarte gat vallen tot alles zich oplost tot slechts één ding. Dichter Joost van Gijzen bewijst ons een dienst.

Paul Roelofsen boog zich over het Poëziegeschenk van dit jaar: ‘Samen Al t’hope’ van Rodaan Al Galidi en Maud Vanhauwaert. Hij vindt het een geschenk dat lucht geeft: ‘In deze tijd van onrust en zwaarmoedigheid zal dit collector’s item door zijn speelse toon door velen ongetwijfeld als een baken van verlichting worden ervaren. Dank daarvoor.’

Poëzie is voor Annet Zaagsma schrijven met je hart. Ze pleit graag voor experimenteerruimte voor buiten-grammaticale taalvondsten, vorm, interpunctie, neologismen etc. “Dadaïsme zou ook nu nog een revolutie zijn, als het inmiddels niet als stijlvorm weggezet was.” Ze houdt erg van collages, zowel met woorden als fysiek met bijvoorbeeld papier of textiel. De lezer in haar hoofd moet niet storend gaan werken.

De eerste associatie die Kamiel Choi had bij de bundel ‘etgras’ van Harriët Ooijman en Martin Knaapen was; rust. ‘’We zien grasvormige inktstrepen. Het zijn afdrukken van etgras, dat is het voedzame jonge gras dat opkomt na het maaien. ‘etgras’ is een mooi minimalistisch uitgegeven kunstwerkje met een aantal dichtregels die kunnen beklijven, en een door zijn ingetogenheid unieke ode aan de vervlogen twintigeeuwse counterculture’’

Wat zijn de verschillen tussen het Nederlands en een streektaal? In drie delen zal dichter Willem Tjebbe Oostenbrink ingaan op bepaalde ontwikkelingen in het Nederlands en zijn eigen Westerkwartiers (West-Gronings). Dit keer voorbeelden rond de datief in zinnen, waarin een gemoedstemming, mening of indruk wordt geformuleerd. En hoe zit dat met poëzie? ‘Westerkertierder woorden bruken woar ze bruukt worden moeten.’

Is het mogelijk ‘zomaar’ een gedicht tegen te komen? Een mens kan wel zonder doel door de stad dwalen en onvoorzien een gedicht ontmoeten, maar het maakt nogal uit waar hij of zij vandaan komt. Jan Loogman had dit graag geweten. Peinzend over de noodzaak van poëzie liep hij tegen de meerduidigheid van taal op en tegen het wonder om hem heen.

Vanaf nu zullen er van tijd tot tijd verhalen worden gepubliceerd in Meander. Hans Puper is de eerste met ‘De wilsverklaring’.

Marc Bruynseraede boog zich over het ‘Nieuw Groot Verzenboek’, samengesteld door Jozef Deleu: ‘Deze bloemlezing die, over de eeuwen heen, het puik van de Nederlandstalige dichtkunst bundelt, is een Feest van de taal; een festijn van wat met taal mogelijk is.’ En welke bloemlezingen kunnen zich meten met deze ‘knots van een bloemlezing’?

Gelauwerd en ervaren dichter Marleen de Crée beschouwt schrijven als een ambacht. "De waarde van het schrijven als proces is het vermogen tot opperste concentratie, van het temmen van gevoel en ratio, van het zich beperken tot de essentie.” En ook ”Poëzie schrijven is en blijft een zoeken. Alle facetten van de mens kunnen aan bod komen. Een absolute waarheid vinden is onmogelijk want die bestaat niet.”